Een plan voor de toekomst

"Waarom iedereen politici haat". Deze titel staat boven de eerste paragraaf van het boekje "The Plan: Twelve months to renew Britain". Britten hebben geen vertrouwen meer in hun politici, ze geloven niet dat ze via verkiezingen het beleid kunnen veranderen en ze hebben gelijk. Dat is de stelling waarmee Douglas Carswell (Brits parlementslid voor de conservatieven) en Daniel Hannan (Europees parlementslid voor de Britse conservatieven) hun boekje beginnen. Politici zijn niet van slechte wil, maar ze zijn onmachtig. De staat is groot, log en bijgevolg moeilijk bestuurbaar. Een steeds grotere groep ambtenaren, administraties, agentschappen en openbare diensten hebben belang bij een status quo. Dat maakt het ontzettend moeilijk voor politici om hervormingen door te voeren.

Niet alle staten zijn er even erg aan toe. Kleine staten doen het over het algemaan beter dan grote. Kleine, homogene staten zijn makkelijker te besturen. Wetten hebben minder vaak onvoorziene gevolgen, fouten worden makkelijker opgespoord en rechtgezet. Bovendien kunnen beleidsmakers makkelijker ter verantwoording geroepen worden. Er zijn minder tussenliggende bestuursniveau's om de schuld op af te schuiven en minder ambtenaren die hervormingen kunnen bemoeilijken. Kleinschaligheid en democratische controle op beleidsmakers lijken dus de sleutels tot succes te zijn. Bij de tien rijkste landen ter wereld, is er maar 1 grote staat: de VS. Maar de VS bevestigen de regel. Deelstaten en county's hebben er heel ruime bevoegdheden.

Op basis van deze vaststelling, gaan de auteurs in 10 hoofdstukken na wat er vandaag misloopt in Groot-Britanië en wat mogelijke oplossingen zijn. Dit leidt tot een 30-stappen-plan dat volgens de auteurs op een jaar tijd uitgevoerd kan worden. Bij de opstelling van dat plan laten ze zich leiden door 3 principes:

• Beslissingen moeten genomen worden op een zo laag mogelijk bestuursniveau
• Beleidsmakers moeten afgerekend kunnen worden op hun resultaten
• Burgers moeten zo vrij mogelijk zijn van staatsdwang

Zo komen de auteurs tot interessante voorstellen, waarvan ik hier enkele opsom: Wetten krijgen een "vervaldatum". Enkel het Parlement heeft wetgevende bevoegdheid, rechters mogen wetten niet naast zich neerleggen, ook niet indien ze menen dat een wet indruist tegen het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. De politie komt onder de bevoegdheid van een rechtstreeks verkozen sheriff. County's worden fiscaal autonoom door hen bevoegd te maken voor het innen van BTW (waarbij ze elkaar kunnen beconcurreren door meer of minder BTW te heffen). Een hervorming van de sociale zekerheid naar Singaporees model. Lokale overheden worden bevoegd voor werkloosheidsuitkeringen (en dragen daarvan ook zelf de kosten). Burgers krijgen het recht om via een referendum wetgeving te blokkeren.

Het boek richt zich uiteraard in de eerste plaats tot Britse lezers. Maar veel van de Britse problemen stellen zich in België ook. Zo gaat het uitgebreide hoofdstuk over buitenlands beleid grotendeels over de Europese Unie. Groot-Britanië heeft een heel andere politieke cultuur dan België. Dat maakt dit boekje interessant voor Belgische lezers. Het geeft een verfrissende kijk en reikt mogelijke oplossingen aan voor problemen die door veel Belgische politici niet eens als problematisch ervaren worden.