De socialistische kruistocht tegen Vandeput en de F-35

De lopende aanbesteding om de F-16's te vervangen blijft voor politieke heibel zorgen. Deze keer beschuldigde SP.a-voorzitter John Combrez Defensieminister Vandeput (N-VA) ervan het parlement te hebben belogen. Aan de hand van doorgezonden e-mails claimt Crombez dat Vandeput wel degelijk op de hoogte was van studies omtrent de mogelijkheid van levensduurverlenging van de F-16's.

SP.a beschuldigt Minister Vandeput en Defensie ervan de F-35 voor te trekken om de F-16 te vervangen. Een aanbesteding van miljarden die beter voor 'sociale zaken' gebruikt zouden worden. Ondertussen is gebleken dat het technisch mogelijk is de F-16's een levensduurverlenging te geven van 10 jaar, doch dat dit niet kost-efficiënt is. Er is inderdaad een End Life Update (ELU) voorzien voor de meeste modellen F-16.

De realiteit is dat de F-35 eigenlijk de meest waarschijnlijke maar enige echte keuze is. De alternatieven hinken technologisch achter; gelijkwaardige alternatieven zijn er nu niet noch binnen 10 jaar. Het is het enige toestel dat klaar is voor de nucleaire afschrikking. En ja, allicht zal er wel sprake zijn van interne voorkeuren vanuit Defensie. Et alors?

Gaan we vertrouwen op de expertise van John Crombez om te beslissen welke gevechtsvliegtuigen goed zijn en welke niet? Of is het eerder de taak van een John Crombez om erop toe te zien dat een procedure correct verloopt en het aangekochte materiaal voldoet aan de vereisten?

Het valt ook op dat SP.a niet teert op het verhaal rond de kabinetsmedewerker van Vandeput die tegenwoordig als 'lobbyist' voor de F-35 zou werken.

ELU beter dan vervanging? 
Het argument van SP.a omtrent de levensduurverlenging van de F-16's maakt eigenlijk weinig indruk. Het is allicht technisch mogelijk de F-16's nog een upgrade te geven, maar over 10 jaar moeten deze toestellen toch vervangen worden, over 5 jaar zou dan de aanbesteding moeten aanvangen. Budget uitgegeven voor de levensduurverlenging kan niet gebruikt worden voor de hernieuwde aanbesteding. De markt in nieuwbouw gevechtsvliegtuigen zoals deze nu evolueert heeft over 5 jaar allicht géén extra alternatieve kandidaten.

De Eurofighter EF-2000, de Dassault Rafale en de SAAB Gripen NG zullen tegen dan verouderd zijn en de kinderziekten zullen uit de F-35 weggewerkt zijn. Er is sprake van twee Europese projecten voor een 5e Gen gevechtsvliegtuig; een Frans-Duits project en een Zweeds-Turks project. In Azië heeft Korea een project lopende samen met Indonesië maar dit toestel zal niet even capabel zijn. Japan en Turkije werken ook aan 5e generatie toestellen. Het is sterk betwijfelbaar dat Rusland en China met voorstellen zullen komen.

We moeten ook rekening houden met de verspreiding van bewapening in de wereld. De afweersystemen worden steeds beter en meer beschikbaar voor diverse 'armere' landen, waardoor het gevaar voor onze 'dure piloten' in hun verouderde toestellen groter wordt. Als er één ding is waarvoor de politiek angst heeft is het inzetten van militairen waarbij er een risico is dat men militairen verliest. Als we ze dan inzetten, hebben we er belang bij dat hun overlevingskansen maximaal zijn.

Kortom, de vervanging uitstellen door een F-16 ELU is geldverspilling...net datgene wat SP.a aanklaagt. Welke meerwaarde heeft dan het SP.a alternatief, buiten de teloorgang van de hoofdbrok van de luchtcomponent?

F-35 in de sterren geschreven? 
De aanbesteding gebeurt door Defensie. De procedure is bij wet bepaald maar de invulling gebeurt door materiaalexperten van Defensie om het gewenste materiaal aan te kopen. De kans is zeer groot dat de voorkeur uitgaat voor een technologisch meer geavanceerd toestel. De F-35 staat al decennia lang op de wenslijst van mensen uit luchtmachtkringen.

We moeten ook verwachten van materiaalexperten en de beleidvoerders binnen Defensie om apolitiek te kiezen voor het beste materiaal. Niet voor MPPV-voertuigen (Dingo 2) die in plaats van standaard uitgerust te zijn met Duitse dieselmotoren ineens met Franse motoren moesten worden uitgerust. Noch voor de aankoop van de Piranha IIIC - die overigens onder het aankoopbeleid van Vandeput al vervangen zal worden zonder verdere kritische noot - zodanig dat een specifiek 90mm geschut de enige optie is voor de zwaarste variant.

De F-35 is technologisch het meest geavanceerd en de enige optie in zijn categorie. De Europese alternatieven zoals de Eurofighter EF-2000 en de Dassault Rafale (buiten de normale procedure) zijn allen uitlopers van projecten uit de jaren 1980. Het zijn capabele toestellen maar eigenlijk een beetje achterhaald. De nood aan industriële meerwaarde en politieke noodzaak na de aanzienlijke investeringen zijn de hoofdredenen van hun bestaan.

De enige mogelijke alternatieven is het leasen van EF-2000's of F-35's met een eventuele aankoopmogelijkheid; wachtende op mogelijke verdere ontwikkelingen op vlak van gevechtsvliegtuigen. Op vlak van projecten zijn er drie opties: samenwerking met Japan-Verenigde Staten, samenwerking in de beide Europese projecten.

It's all about the nuclear deterrent. 
Het is opvallend dat SP.a weinig ingaat op - allicht de hoofdreden - de reden waarom de F-35 allicht toch het pleit zal winnen. De F-35 is momenteel het enige toestel in de running dat de nucleaire afschrikking binnen onze NAVO-taak kan uitvoeren. De EF-2000 moet hiervoor enkele modificaties ondergaan, met Amerikaanse samenwerking. De reden waarom Duitsland overweegt om F-35's te kopen ipv EF-2000's aan te passen.

Het nucleaire debat gaat SP.a uit de weg want ook dit debat zal ze verliezen. Kernwapens zijn de hoofdreden waarom een grootschalig conflict tussen Europa en Rusland onwaarschijnlijk is, dit neemt niet weg dat er asymmetrische opties zijn. Het sluit evenmin kleinschaligere conflicten uit (Oekraïne). Ook richting Midden-Oosten zal een nucleaire afschrikking noodzakelijk zijn. Tactische kernwapens, zoals de B-61, spelen hierin hun rol. Een kernwapenvrije wereld is een wereld vol oorlog, het is een 'efficiënt' afschrikkingsmiddel. Overigens B-61 ingezet door Belgische gevechtsvliegtuigen zijn zowat de beste garanties dat ze niet nodeloos zullen worden ingezet.

De risico's rond de keuze voor de F-35?
Er zijn uiteraard mogelijke risico's voor de keuze van de F-35.

We moeten opletten dat men niet een toestel kiest dat wegens zijn operationele kost niet inzetbaar is rekening houdend met onze defensiemiddelen. Wat is de gemiddelde operationele kost per vlieguur van een F-35 vs een EF-2000/Rafale vs F-16 en hoe vangt men de verschillen op?

Technologisch en op vlak van onderhoud is men inderdaad 'opnieuw' afhankelijk van de Verenigde Staten van Amerika. Allicht iets meer dan zijn Amerikaanse voorganger, de F-16, omwille van veiligheidsoverwegingen die zich in commerciële voordelen zullen uiten. Anderzijds zijn er ook de Europese investeringspartners die economische baat zullen hebben bij de keuze voor de F-35.

Het grootste gevaar voor de F-35 vanuit de partnerlanden is Turkije. Turkije glijdt steeds verder weg van Europa en de NAVO. De notie van regionale grootmacht in het Midden-Oosten - als power broker - heeft een ijlend effect op Turkije met een toenemend Neo-Ottomaanse identiteit. Rusland, traditionele vijand, zou wel eens een nuttige bondgenoot worden voor de Turken...en informatie zou uitgewisseld kunnen worden. De Verenigde Staten hebben overigens de eerste stappen gezet om alle militaire technologische export naar Turkije een halt toe te roepen, specifiek de verkoop en overdracht van F-35's. Welke zijn de alternatieve scenario's indien Turkije zorgt voor een veiligheidslek richting Rusland?

Een volgend risico is niet zozeer verbonden met de keuze voor de F-35 want indien men voor een alternatief toestel kiest dan zal men nog steeds slechts 34 toestellen aankopen. In de jaren 1970 toen de F-16 door Minister Vanden Boeynants werd aangekocht bestelde Defensie destijds 160 F-16's. 105 kregen de MLU update, daarna werd hun aantal gereduceerd naar 72 in 2005; tegenwoordig hebben we er een 45-tal in dienst?

In totaal 58 Belgische F-16's waren betrokken bij ongevallen - 17 keerden terug in actieve dienst; dat is 36.25% van de vloot betrokken in incidenten en 25.63% van de vloot ging verloren. Indien we hetzelfde voorhebben met de  vervangende vloot dan zal deze reduceren van 34 naar 23 toestellen tijdens de levenscyclus. Defensie is ook een getallenspel. Het is niet omdat de F-35 een vliegend 'Zwitsers zakmes' is dat hiermee men het aantal aangekochte vliegtuigen kan reduceren. 34 nieuwe gevechtsvliegtuigen is een laag aantal. Ieder nieuw gevechtsvliegtuig vervangt de facto 4.7 toestellen uit de vorige vloot (op basis van aankoopcijfers).