Ook bij ons: de Culturele Revolutie

 

(Doorbraak, 25 mei 2016)

 

 

Bij de gemuilkorfde herdenking van 50 jaar Culturele Revolutie in China, en de erkenning door de Chinese overheid dat dit een vergissing was, merkte ik op dat ook hier de denkmeesters en uitvoerders van de Culturele Revolutie best hun fout zouden toegeven. Een vriend heeft mij uitgedaagd om de term "culturele revolutie" voor het betrekkelijk vredige Westen te rechtvaardigen: hier is toch geen Laogai (Goelag, kampennetwerk), Pol Pot of ander ergs te melden?

Welnu, het gaat naar mijn eigen zeggen niet om een gewelddadige, wel om een "culturele" revolutie. En op het vlak van "cultuur" in de brede zin heeft zich zeker een revolutie voltrokken. Op sommige terreinen zelfs meer dan één: van versmachtend-katholieke "zedenadel" naar naaktcultuur en omniseksualisering, en weer terug naar hoofddoekjes en gescheiden zwemmen.

In China begon de Culturele Revolutie met de georganiseerde kritiek van leerlingen op hun leerkrachten, en ook hier is het het onderwijs dat een doorslaggevend toneel van de revolutie geweest is. Alleen al qua onderwijsstructuur, lesprogramma  en gezagsverhoudingen mogen we het zo noemen. En dan hebben we het niet eens over nieuwlichterijen als het afgedwongen zwijgen over de holocaust of de evolutieleer. Revolutionair is alleen al de overweging dat we geen feiten mogen behandelen die iemands gevoelens zouden kunnen kwetsen.

Sla De Standaard open en vergelijk met vijftig jaar geleden: ooit flamingantisch en katholiek, verdeelt zij vandaag haar kolommen tussen belgicistische stemmingmakerij, gender-propaganda en islam-witwassing. Dat gender-vertoog illustreert aardig hoe zeer wij met een revolutie te maken hebben. Na het feminisme en de normalisering van de holebi's braken de geopereerde transgenders door (dat thema heeft al de heropvoedingssoap Thuis bereikt), en nu zitten we al een stadium verder: de erkenning van "de man die zich vrouw voelt" als vrouw, ook zonder operatieve “transitie”.

Dan is er de taal: heel wat dat je vijftig jaar geleden zonder gewetensproblemen in een brief of artikel zou gezet hebben, is vandaag controversieel en “fout”. Dat gaat over meer dan begrijpelijke sociolinguistische verschuivingen, zoals het Hollandse gebruik van mannelijke voornaamwoorden voor vrouwelijke woorden (“de koe: hij geeft melk”) door Vlaamse snobs, die het juiste Vlaamse gebruik zelf “fout” durven noemen. Het gaat wel over de veroordeling van examens Nederlands waarbij de vereiste van kennis van het Nederlands als “racistisch” afgewezen wordt.

Vooral het feminisme heeft zijn agenda hier opgedrongen. Bij de uitdrukking “de man die zich vrouw voelt” veronderstelt mijn ouderwetse taalgevoel ook het omgekeerde geval, want zoals de spraakkundigen zeggen: "Het mannelijke omhelst het vrouwelijke". Maar sedert de aanhef van Paulus’ brieven, adelphoi, “broeders”, vertaald wordt als “zusters en broeders”, is de druk toegenomen om hier minstens "en vice-versa" aan toe te voegen, of nog vaker een langdradige herhaling van dezelfde uitdrukking maar dan omgekeerd.

De niet-geopereerde transgender moet nu verplicht toegang krijgen tot de toiletten van het andere geslacht, wat natuurlijk de basis van de bekende man/vrouw-bordjes ondergraaft. Daarom stellen de zogenaamd christendemocratische en een zogenaamd conservatieve partij “gender-neutrale” toiletten voor. Ach, wellicht heeft iemand daarom gevraagd en beantwoordt het wel aan een behoefte, ik ga over deze "revolutie" echt geen slaap laten. Maar wie had het zich vijftig jaar geleden kunnen voorstellen?

En het gaat steeds verder. Vandaag gaat de New-Yorkse overheid reeds de firma’s bestraffen die de taalnieuwlichterijen van transgender-militanten weigeren over te nemen. Of er, als normale mensen, niet eens aan denken. Soon coming to a country near you: gebruik geslachtsneutrale voornaamwoorden, zoals het Amerikaanse “ze” and “hir”. Tevens moet een man die zich vrouw voelt, als “mevrouw” aangesproken worden; en omgekeerd.

Het geslacht wordt dus niet langer bepaald door objectieve feiten van lichaamsbouw of genetica, maar door subjectieve gevoelens. Idem voor “racisme”: bepalend is niet wat de vermeende racist objectief doet, wel wat volgens het zich zo noemende slachtoffer het subjectieve gevoel is dat het daaraan beweert over te houden. Bijvoorbeeld: objectief verwijst Zwarte Piet naar het doden- of geestenheir of naar de “groene man” in Indo-Europese mythologieën, veel ouder dan de eerste waarneming van een neger, en ook gebruikelijk in landen die met kolonisatie of slavenhandel geen ervaring hebben; maar subjectief klagen neo-racisten over een “verheerlijking van de negerslavernij”.

Deze verschuiving van objectief naar subjectief mag echt een revolutie genoemd worden. Zij is ook heel analoog aan de beschuldigingspraktijken uit de Culturele Revolutie in China. Een gezagsfiguur die van “heimelijke bourgeoisgewoonten”, van “samenzwering tegen het proletariaat” of van “voor de CIA werken” beschuldigd werd, had voor zijn verdediging niets aan de harde feiten. Reeds Lenin veroordeelde de “bourgeois-objectiviteit”, maar zelfs hij had zich niet voorgesteld welke vormen die demonisering in een recenter verleden zou aannemen.

Om in China en bij de politiek wenselijke voornaamwoorden te eindigen: het Chinees kent al duizenden jaren een geslachtsneutraal voornaamwoord, ta. Aan het woord kan, en aan het bijbehorende karakter kon, je niet zien welk geslacht er bedoeld werd of wordt. (Het woord voor “mens”/ren is er trouwens ook niet identiek aan, noch afgeleid van, het woord voor “man”/nan.) Juist onder westerse invloed is men het karakter gaan differentiëren door een deel van het karakter bij vrouwelijk gebruik te wijzigen. Ta met een vrouw-radicaal (nü) betekent vandaag “zij”, met een mens-radicaal (ren) “hij”, duidend op hetzij een man, hetzij iemand van onbepaald geslacht. Want ook daar “omhelst het mannelijke het vrouwelijke”. Revolutie is in dit geval: een terugkeer naar hoe het voor de moderne tijd altijd geweest is.

Terugkeer naar hoe het altijd geweest is: dat moet inderdaad het einddoel van alle revoluties zijn.