Laat je niet achter de veren zitten

Recent werden de Buffalo-supporters en met hen eigenlijk alle Vlamingen geconfronteerd met een van de jongste rages van politieke correctheid die uit Amerika overwaait: een aanval op de zogenaamde culturele toe-eigening van elementen uit andere culturen. Een amerikaanse dame die afstamt van een Cheyenne-stamhoofd is geschandaliseerd (1) door het racisme dat erin zou bestaan elementen van de cultuur van minderheden (hier de ‘indiaanse’ verentooi) te gebruiken buiten hun “oorspronkelijke” culturele context. In een tijd waarin men kon denken dat het woord racisme intussen zo ruim wordt gebruikt dat het alle betekenis heeft verloren, blijkt het nog gekker te kunnen worden. Gelukkig is het nog niet zo erg als in Noord-Amerika, waar je niet moet proberen je met veren te tooien op een muziekfestival of je wordt er door de zelfverklaarde voorstanders van ‘diversiteit’ met pek en veren uitgegooid. Hetzelfde voor wie zich met een ‘Mexicaanse’ sombrero tooit (2), al komt die hoed uit Spanje en dus Europa. Karlies Kloss was de kop van jut toen ze op de catwalk een verentooi droeg omdat dit in de originele context enkel aan mannen zou zijn voorbehouden (3). Aan de Universiteit van Ottawa werden yogaklassen die gratis voor iedereen ongeacht zijn afkomst werden georganiseerd, afgeschaft omdat dit een identiteitsdiefstal zou zijn jegens Hindoes (4). Vele andere incidenten vonden reeds plaats omwille van de manier waarop mensen zich kleden, zingen of dansen, bidden, koken of proberen te genezen, die zou zijn gepikt van een andere cultuur.

Woorden als toe-eigening of diefstal zijn hier alleen al daarom totaal niet op hun plaats omdat er niemand iets ontnomen wordt: het gaat hier niet om land dat onteigend of bezet wordt of overspoeld (zoals met het land van de Native Americans natuurlijk wél gebeurde) noch om unieke kunstwerken die geroofd worden, maar enkel om het imiteren en hergebruiken met eigen middelen. Het gebruik door eerdere gebruikers van culturele praktijken wordt op geen enkele manier verhinderd doordat anderen dit gaan nadoen. Weliswaar kent ons recht in uitzonderlijke gevallen het auteursrecht voor originele werken van bv. kunst en letterkunde, waardoor enkel de auteur en zijn erfgenamen gedurende een bepaalde tijd het ‘copyright’ hebben. Dit geeft natuurlijk een Cheyenne-nakomelinge niet het recht om aan anderen dan haar etnische verwanten te verbieden zich met veren te tooien. Zou het integendeel niet juist racistisch zijn te zeggen dat enkel wie ‘indiaans’ bloed in zich heeft dat mag? Misschien mogen dan enkel zwarten nog jazzmuziek spelen - maar dan wel niet op een saxofoon natuurlijk, want dat is een Belgische uitvinding. Enkel Italianen mogen nog pizza eten. En misschien kunnen we het gebruik van medische technieken verbieden aan al wie niet tot dezelfde volksstam behoort als de uitvinder ervan? Enkel Vlamingen mogen nog genieten van de door Vesalius ontwikkelde anatomische kennis! En de vele producten van de joods-christelijke cultuur en wetenschap worden vanaf nu voor christenen en joden voorbehouden (5). Moeten we nu misschien plots stoppen met couscous en kebab eten? Als de rest van de wereld dan maar stopt met het spelen van golf, ontwikkeld uit het Vlaamse kolfspel (6).

Proberen sinds enkele decennia zogenaamde kritische denkscholen ons er overigens niet juist van te overtuigen dat nationale identiteit niet bestaat, en het onzin is ons te identificeren met een gemeenschappelijke taal, geschiedenis en cultuur? Alsook dat vele symbolen of rituelen dateren uit een tijd die bv. de gelijkheid van man en vrouw totaal miskende en daarom misplaatst zijn?  En is het ook niet vanuit die hoek dat vaak geroepen wordt dat Vlamingen zich afsluiten voor andere culturen en dat we de culturele verrijking van de diversiteit moeten omarmen? Meer nog, talloze landen ratificeerden de UNESCO-Conventie Diversiteit van cultuuruitingen (7), die uitdrukkelijk aanmoedigt om "de vrije uitwisseling en het vrije verkeer van ideeën en cultuuruitingen, alsook van culturele activiteiten, goederen en diensten te ontwikkelen en te bevorderen, en de creativiteit en de ondernemingsgeest bij hun activiteiten te stimuleren" (art. 6, 2 e) en personen en groepen ertoe worden aangezet om "toegang te hebben tot diverse cultuuruitingen uit hun grondgebied en uit andere landen in de wereld" (art. 7, 1 b).

Jongens en meisjes, laat elke samenleving maar zelf oordelen waar ze wil zingen zoals d’ouden zongen en waar ze elementen van elders wil nabootsen of verwerken. En laat alle buffalo’s zich intussen maar met veren uitdossen!  

(1) Zie de Standaard 12 maart 2016, http://www.standaard.be/cnt/dmf20160311_02178821.

(2) http://www.theguardian.com/world/2015/sep/29/uea-student-union-bans-racist-sombreros

(3) "Student union bans 'racist' sombreros", http://www.thesun.co.uk/sol/homepage/news/4641603/victorias-secret-apologise-for-native-american-mockery.html; zie ook Washington Post 3 maart 2016, https://www.washingtonpost.com/opinions/party-culture/2016/03/03/fdb46cc4-e185-11e5-9c36-e1902f6b6571_story.html

(4) besproken door Eugen VOLOKH in www.washingtonpost.com/news/volokh-conspiracy/wp/2015/11/23/blocking-yoga-classes-multiculturalists-succeed-where-christian-conservatives-failed/ en Patrick WEST, "Cultural appropriation will eat itself", http://www.spiked-online.com/newsite/article/cultural-appropriation-will-eat-itself/17673

(5) Zie enkele voorbeelden door Josh GELERNTER, "The liberal fantasy of culural appropriation", http://www.nationalreview.com/article/430890/cultural-appropriation-leftists-rewrite-history

(6) Zie bv. http://www.colf-kolf.nl/1700-1885/5/details/1792.htm 

(7) https://zoek.officielebekendmakingen.nl/trb-2007-89.html

(deze bijdrage verscheen zonder de voetnoten in Grondvest, nummer mei 2016.