Mijmering over wetgever en regeerakkoord

Deze zomer is weer een tijd van regeerakkoorden en regeringsonderhandelingen. De Vlaamse regering is er, de federale zal allicht veel minder lang op zich laten wachten dan na de verkiezingen van 2010. Over de vraag of dat laatste vanuit Vlaams-nationaal oog- punt een goede zaak is of niet, kan men van mening verschillen. Politiek is niet zoals men soms zegt de kunst van het haalbare, maar wel de kunst om het wenselijke haalbaar te maken; over de strategie om het wenselijke waar alle Vlaams-nationalisten het ongeveer over eens zijn haalbaar te maken, kan men evenzeer van mening verschillen. 

Wel is het goed eraan te herinneren dat het regeringsloze tijdperk van vier jaar geleden vanuit democratisch oogpunt een zeer goede zaak is geweest.Voor het eerst in decennia kon een parlement grotendeels het werk doen waarvoor het verkozen is zonder te worden gedicteerd door een regering: de wetgeving verbeteren. Over de partijgrenzen heen is daar goed gebruik van gemaakt (bv. een nieuwe nationaliteitswet). Eens er een regering is, verliest het parlement vaak zijn tanden. Regeerakkoorden beperken vaak de marge voor wisselmeerderheden. Hoe dikker de regeringsbijbel, des te min- der kan het parlement zijn grondwettelijke taak vervullen. Artikel 34 van de Belgische Grondwet bepaalt dat alle machten uitgaan van de natie en worden uitgeoefend op de wijze door de Grondwet bepaald. In het stelsel van de Grondwet is het het parle- ment dat de wetten maakt en de regering die die uitvoert. Een regeerakkoord leidt er vaak toe dat het net omgekeerd is; de grondwettigheid van regeerakkoorden is dan ook zeer twijfelachtig. Niet dat we in dit land op een ongrondwettigheidje meer of minder kijken natuurlijk. Maar misschien mag er wel eens aan worden 

herinnerd.

Waar ook aan mag worden herinnerd is de grondgedachte achter de werkverdeling tussen parlement en regering, tussen een wetgevende en een uitvoerende macht. Die grondgedachte is dat de regel niet mag worden gemaakt door diegene die de regel moet toepassen in individuele gevallen. Dat is een belangrijke waarborg voor de burger: de regel mag niet eerst worden gemaakt in functie van een individueel geval; anders zou men in theorie wel gelijkheid voor de wet kennen, maar is die gelijkheid veeleer fictie. Daarom hoort het niet dat het parlement wetten maakt voor individuele gevallen. De burger heeft het recht een individuele beslissing steeds te laten toetsen aan een algemene norm, om te zien of de gelijkheid voor de wet is gerespecteerd. Dat wetten vaak worden gemaakt naar aanleiding van bestaande misstanden, is natuurlijk wel nor- maal. Een verantwoordelijke wetgever komt dan wel tussen, maar liefst toch met enige bezinning; de bedoeling moet daarbij steeds zijn om voor de toekomst een betere regel te hebben.

Ook de voorbije jaren werd er te vaak aan ‘overshooting’ gedaan, en ministers als Milquet waren gespecialiseerd in zo’n steekvlampolitiek (denk recent aan de ‘(anti)seksismewet’. Men zou denken dat dit minder in onze Vlaamse aard ligt, maar helaas zijn er ook aan Vlaamse zijde voorbeelden genoeg. Kunnen wij als burgers in onze acties en reacties daar misschien ook even bij stilstaan?

Deze column verscheen in Grondvest, september 2014, p. 5 (http://vvb.org/file?fle=4425).