De nieuwe tsjeven

 

                Nogal wat mensen die de vorige jaren op de N-VA gestemd hebben, zijn teleurgesteld. De N-VA drukt geen kenmerkend stempel op de Vlaamse regering waar zij deel van uitmaakt.  De N-VA in de gemeenten heeft wat burgemeesters en schepenen, maar veel specifieke “verandering” (een banale en nietszeggende belofte) krijgen we daar ook niet te zien. De partij komt vooral negatief in het nieuws, zowel vanuit Vlaamsgezind als vanuit belgicistisch standpunt.

Kortrijk bv. toonde een staaltje van een lepe truuk die de gedoodverfde burgemeester Stefaan De Clerck een voetje lichtte. Alleen kwam dat pootje niet van de N-VA, die slechts haar medewerking verkoos te geven aan de stadsgreep van Vincent Van Quickenborne. Wie zou het beste zijn voor de Vlaamse zaak: de belgicist Q of de confederalist De Clerck? Een Vlaamsgezinde partij zou zich door die overweging hebben laten leiden om met De Clerck een meerderheid te vormen. De N-VA heeft zich er laten gebruiken voor de politieke belangen van ervarener spelers.

Anderzijds zijn er de media die in hun campagne tegen de N-VA elke betwistbare gebeurtenis aangrijpen om de partij in een kwaad daglicht te stellen. Vlaamsgezinde maatregelen, bv. in Aalst of in Menen, kunnen natuurlijk alleen op spot en hoon rekenen. Ook gevallen steken, zoals het “VNV”-verleden van Lubbeeks burgemeester Theo Francken, worden tot in het ongerijmde gedramatiseerd. En elke banale dorpsruzie wordt uitvergroot. De N-VA weet dat ze tot de loopgraven veroordeeld is, maar toch gedraagt ze zich als een gewone partij. Ze meent zich bijvoorbeeld de knoop te kunnen veroorloven waar de partij zich in gewerkt heeft in Turnhout. Als buitenstaander had ik de indruk dat pakweg de huisvuilophaling in de Kempenstad niet tot de uitzetting of het ontslag van een aantal partijleden hoefde te leiden, maar de N-VA heeft zulke splitsing toch voor elkaar gekregen. Beseffen zij dan niet dat de talrijke vijanden van de partij op vinkenslag liggen om elke misstap of zwakheid uit te buiten?

Antwerpen, natuurlijk, is hét N-VA-bolwerk waar de tegenstanders het daadwerkelijke beleid van Bart De Wever en Liesbeth Homans kunnen afschieten. Zij schromen zich er niet voor, besluiten van het vorige socialistische bewind als illustratie van het vreselijke N-VA-beleid af te schilderen. Echte N-VA-beleidslijnen worden steevast “neoliberaal” genoemd, bijvoorbeeld de vervanging van een park door nieuwbouw (iets wat zelfs door Antwerps districtsburgemeester Zuhal Demir niet gesmaakt wordt). De Vlaming heeft voor de N-VA gestemd omdat hij van de socialistische sinterklaaspolitiek en de noodlottige afgunstmentaliteit af wou en een realistisch economisch beleid verkoos; maar in de poltiek maakt het verschil hoe een beleid uit de verf komt, en dit hier oogt gewoon niet sympathiek, terwijl de winstpunten ervan blijven onderbelicht blijven.

Tsjeven

 

Deelnemen aan het bestuur laat wel toe om tegen het VB zeggen ze dat zij het tenminste doen terwijl de anderen aan de kant staan roepen. Dat is precies wat de CVP vijftig jaar geleden tegen de VU ook al zei. Het is de toegepaste antipolitiek: niet wát men doet is belangrijk (welke slechte compromissen men sluit, bv.), maar dát men iets doet, eender wat. Dit ietsisme is de echte tsjevenpraat.  

                Wat echter grondig verschilt van de CD&V-werkstijl zijn de openbaar uitgestalde meningsverschillen tussen de partijtenoren over de beginselen zelf van de partij. In de Franstalige media wordt de N-VA afgeschilderd als rabiaat nationalistisch en separatistisch. Het is een bewust in stand gehouden misverstand dat er iets aan de Vlaming “rabiaat” zou kunnen zijn, maar het schouwspel dat we hier te zien krijgen, vervalt in het andere uiterste. Partijleiders verklaren doodleuk dat ze van de officiële doelstelling, de Vlaamse onafhankelijkheid, “geen stijve krijgen”, of dat die “geen draagvlak heeft” (en zij er zich niet mee willen bezighouden, dat te scheppen door de mensen te overtuigen). Anderen verklaren dan weer dat ze voor onverkort zelfbestuur gaan, maar gedragen zich toch alsof de Belgische staat eeuwig zal duren. Ook kiezers die op zich weinig om het communautaire geven, krijgen een slechte indruk van deze verwarring en verdeeldheid.

 

 

Zoals vele Vlamingen, en zeker in de Vlaamse beweging, geven N-VA-ers blijk van weinig politiek inzicht. Toen Yves Leterme dankzij het kartel met de N–VA een grote verkiezingsoverwinning gehaald had, stonden zij rond hem als kleine kinderen met leeuwenvlaggetjes te zwaaien. Het politiek feit van de dag was dat hij er meteen blijk van gaf dat hij zijn programma zou verraden. Terwijl andere politieke leiders na een stembuszege hun ideologisch profiel en hun verkiezingsbeloften nog eens stoer in de verf zetten, vertelde Leterme de interviwers dat hij geen zin had in politieke verklaringen en dat hij een pint ging drinken. We zagen daar heel letterlijk de toepassing van het Vlaamse spreekwoord dat al zo vaak van toepassing geweest is: hij dronk een glas, deed en plas, en liet alles zoals het was. Maar de N-VA-ers kraaiden van pret.

                Een deel van het kiespubliek dat van het VB overgekomen is, dreigt naar die partij terug te keren. Zij hebben voor de N-VA gestemd omdat dit de “fatsoenlijk rechtse” partij leek te zijn waar destijds pater Johan Leman van droomde. Deze partij nam de centrumrechtse identiteit aan die CD&V en de OVLD hebben versmaad. De sterke punten in het VB-programma zijn immers niet van nature extremistisch en kunnen evengoed door de hoofdstroompartijen verdedigd worden. Dat Geert Bourgeois destijds als VU-voorzitter een verbod op het VB had geëist (en een partijverbod is een antidemocratische maatregel bij uitstek), nog vóór de traditionele partijen, werd het N-VA zelfs vergeven. Ook op Vlaams vlak leek de partij gematigd doch doelbewust. De door steeds nieuwe incidenten gevoede onduidelijkheid over de doelstellingen doet die goede wil bij de kiezer afkalven.

 

Een ander verschil met de oude CVP is dat de N-VA, net als de OVLD is hun beste dagen, een postmoderne partij is die op de zeer momentane mening van de kiezers beroep doet, eerder dan de uitdrukking te zijn van een diepere overtuiging en identiteit die bij het volk leeft. De levenslange CVP-stamboekkiezer was de belichaming van een maatschappelijke werkelijkheid, namelijk dat de dorpsnotabele en de werkman elkaar in de zondagsmis ontmoetten en daar hun godsbeleving als hoeksteen van hun leven deelden. Ze mochten al eens kritiek hebben op hun partij, maar als het er bij de verkiezingen op aan kwam, stemden ze toch tegen die verdomde goddeloze socialisten. Daarom was de CVP een stabiele volkspartij. De N-VA daarentegen moet het van de wispelturige kiezer van vandaag hebben, en diens voorkeur kan snel omslaan.

 

Strategie

Een ontslagen personeelslid gaf toe dat NVA-leiding, die hij bekritiseerd had, achteraf bezien gelijk had gekregen. Als je verkiezingsoverwinningen van zulk formaat kan afleveren, dan moet je wel iets goeds doen. En de N-VA deed ook iets goeds: zij gaf stem aan het gezond verstand van de gemiddelde Vlaming. Maar de tijd vordert en de partij kan niet op dat eerste succes blijven teren. Achter de huidige verwarring en stagnatie zou een strategie kunnen schuilgaan, maar dan is ze toch wel héél goed verborgen. 

De N-VA had na haar verkiezingsoverwinning haar zwakste punt, namelijk haar gebrek aan ideologische ruggengraat, kunnen remediëren. Door zelfgenoegzaamheid is die zelfcorrectie er echter niet gekomen. Ze kan nog plaatsvinden, maar het is wel hoog tijd. Het alternatief is een spoedige nederlaaag, en terug naar af voor het wenkende Vlaamse alternatief.

Gelukkig voor de partij zorgt het bestel regelmatig voor rellen die het publiek eraan herinneren waarom het ooit voor de N-VA gestemd beeft. Het zeer socialistische en noodlottige onderwijsbeleid van Pascal Smet, met hervormingen die niet nodig en niet gewild zijn, zeker niet door de onderwijsmensen zelf maar ook niet door de ouders, laat de N-V toe om zich weer als de stem van het gezond verstand te profileren. In tegenstelling met pakweg de subsidies voor de cultuursector gaat die kwestie de meerderheid vn de Vlamingen aan. De goegemeente reageert dus opgelucht: er is tenminste één partij die de dwaasheden van de anderen blokkeert. Ook de racismerel over de heel zinnige uitspraken van Liesbeth Homans, opgeblazen door de media, sprak tot het hart van de kiezer: die wil een gematigd en gededramatiweerd vertoog over het racisme, en de valse mediaverontwaardiging over een in feite veelgehoorde opmerking draagt slechts bij tot de populariteit van de politica en haar partij. Door haar campagne duwt de pers de N-VA in de rol van de underdog, en dat levert in Vlaanderen stemmen op.