Wordt de N-VA de redder van de Belgische staat?

Op 26 augustus e.k. vindt in het West-Vlaamse Steenstrate aan het Van Raemdonck-monument de elfde editie van de IJzerwake plaats. Meer dan de 11-juli-vieringen, vandaag verworden tot bloempotmomenten van Kris Peeters en andere keuterboeren en tuinkabouters (dixit Bart Laeremans), en door Mark Grammens “het feest van de schaamte” genoemd, is dit jaarlijks IJzerwake-moment dé trefplaats van de radicale Vlaamse beweging geworden. Een sterke bezinningsplek met een uitermate volks karakter. De manier hoe het oorspronkelijke IJzertorenmonument in Diksmuide gekaapt werd door een neo-Belgicistisch conglomeraat, aangevoerd door, o ironie, prof. Bruno De Wever (broer-van), zal ooit nog stof zijn voor historisch onderzoek. Zoals men nu pas toe is aan een wetenschappelijk-objectieve reconstructie van de dynamittering van de eerste IJzertoren door het Belgisch leger.
Feit blijft dat heel het fameuze IJzertestament, een grotendeels ongeschreven geheel van gedachten en emoties rond afkeer van de oorlogsgruwel, vredesutopie, identitair bewustzijn en de eis tot zelfbeschikking, niet los te maken is van een Vlaams-radicale impuls. In die zin is ze zowel pacifistisch als virulent-strijdvaardig.
Die ambiguïteit is uiteraard historisch geconditioneerd. Al in 1918 kwam de Vlaamse beweging tot het inzicht dat er met de Belgische staat niets te beginnen valt. De Frontbeweging brak definitief met de participationistische doctrine, die geloofde in geleidelijke veranderingen en ombouw van het systeem. Onvermijdelijk liep dit radicalisme in de jaren ’30 in het spoor van de collaboratie, waarvoor nadien een hoge prijs is betaald die tot op vandaag zijn sporen nalaat in het politieke landschap, waar radicaal-Vlaams automatisch met “extreem-rechts” wordt gelijkgesteld.

Verbrackisering
Partijpolitiek heeft dit radicaal flamingantisme altijd met zijn maagdelijkheid geworsteld. Hoever kon men gaan in de mars door de Belgische instellingen, zonder besmet te geraken? In de filosofie van de Frontbeweging is elke samenwerking met het Belgisch establishment abject. De geschiedenis heeft dat bevestigd: na Egmont was het eigenlijk afgelopen met de Volksunie. Onderhandelingen blijken zinloos, ze behoren immers tot de essentie van de Belgische compromis-logica die het status-quo nastreeft.
Het Vlaams Blok/later Belang heeft die maagdelijkheid wel consequent weten te behouden, met dank aan het cordon sanitaire, tot de N-VA op de proppen kwam, met een zogenaamd “democratische” variant van het Vlaams-nationalisme, alsof dat van het VB “ondemocratisch” was. Hierdoor liep ze in haar eigen val van wat sommigen de Verbrackisering noemen: uit electoraal opportunisme de boodschap zo laten verwateren dat ze inhoudloos in alle richtingen voortdobbert. Het succes van de N-VA verplichtte die partij immers tactisch tot het matigen van zijn Vlaams-radicalisme én tot het verbanvloeken van het Vlaams Belang, waar het zogezegd een republikeinse missie mee deelt. Zogezegd. Want elke dag neemt de formatie van Bart De Wever, in zijn ijver om de traditionele Vlaamse partijen te kannibaliseren, wat meer afstand van de Vlaamse beweging en zijn anti-Belgische onderstroom.
De transitie van protestpartij tot machtspartij maakt van de N-VA een systeempartij, die gedoemd is om radicalere varianten af te stoten. Een fataal schisma, waar het traditionele middenveld zoals Marnixring, Pro Flandria, de VVB niet aan ontsnapt. Van de Vlaamse VolksBeweging krijgt men, bij monde van het maandblad Doorbraak, ronduit de indruk dat ze het zelf ook niet meer weet en bijgevolg het radicaliteitsdebat verkrampt uit de weg gaat, uit angst om zelf in een existentiële impasse te geraken. Ook het totaal (in alle betekenissen) verouderde en redactioneel muf ruikende Pallieterke probeert de kool en de geit te sparen, en leunt nu eens op de ene, dan op de andere kruk.
De reguliere media anderzijds recupereren het N-VA-verschijnsel en de bijbehorende VB-demonisering met genoegen. Regimekranten zoals De Standaard, die niet ophouden om de partij van Bart De Wever te promoten als dé nieuwe Vlaamse centrumpartij, een epitheton dat ooit de oude CVP sierde. Maar ook Knack-directeur Rik Van Cauwelaert, die onlangs het Vlaams-nationalisme voor dood verklaarde. De vraag is, wat er dan wel in de plaats zou komen. Mogen de eisen tot zelfbestuur opgeborgen worden? Ligt de toekomst van Vlaanderen (terug) in België? 


Restauratie
Ondertussen zorgen de communicerende vaten tussen beide “V-partijen” voor commotie: oud-VB-kiezers (én mandatarissen) die zich tot de N-VA hadden bekeerd, bemerken verbijsterd dat de partij naar het midden opschuift en steeds meer water bij de wijn doet. Het verlangen om na 2012 in zoveel mogelijk schepencolleges te zetelen, noopt Bart De Wever tot salonfähigkeit en het behouden van een directe lijn met het Vlaamse politiek establishment. Op de weide van Steenstrate zal men de N-VA-voorzitter niet tegenkomen,- evenmin als enig ander kopstuk van die partij. Politicoloog Bart Maddens mag het dan wel steevast over de V-partijen hebben en hun gezamenlijk electoraal potentiëel, de realiteit is anders: analist Filip Van Laenen (“De Maddens- hypothese”) beschouwt het schisma als fundamenteel én groeiend. De keuze voor een snelle-groei-strategie verplicht de partij van De Wever op een perverse manier tot ideologische ontmanteling.
Vanaf dan wenkt de restauratie. Eigenlijk is de N-VA het beste wat het Belgisch establishment kon overkomen: een burgerlijk-conservatieve reformpartij die de radicale VB neutraliseert, en alleen de uitwassen van het systeem aanklaagt, niet het systeem zelf. Ze staat op die manier niet zo gek ver af van de Witte Mars en andere opstoten van burgerlijk ongenoegen dat eigenlijk droomt van een gezuiverd Ancien Régime. Ik zie de royalist Pol Marchal ooit nog wel lid van worden van de N-VA, temeer daar het duivelse duo Dutroux-Martin gemakkelijk kan vereenzelvigd worden met het ontspoorde België en zijn groezelige parasitaire subculturen, als onkruid groeiend op de verlaten terrils van het Waalse bekken. Dat De Wever en C° daar nog nooit op gekomen zijn.
Ik begrijp dan ook de viscerale angst niet van de Belgische francofonie en het koningshuis voor de N-VA. Als er één partij is, die de Belgische constructie kan overeind houden, weliswaar mits duchtig vertimmeren, dan is het wel de Nieuw-Vlaamse Alliantie. Het oerconservatisme van De Wever, die telkens weer de revolutie afzweert, laat een duidelijke opening voor dat neo-Belgisch reformisme. Publicaties zoals die van de uit de N-VA-kringen afkomstige Brecht Arnaert (“De Kwantumsprong”) maken openlijk komaf met de onafhankelijkheidsidee, die als “een zwaktebod” (sic) gekarakteriseerd wordt.
Uiteraard, eerlijk is eerlijk: er is vandaag geen meerderheid in Vlaanderen om de weg van de volwaardige staatkundige onafhankelijkheid op te gaan. Net daarom kan een Vlaams-republikeinse partij vandaag enkel een zweep- en drukkingspartij zijn, geen machtspartij. Het gaat er dan niet in eerste instantie om, op korte termijn electoraal te scoren, maar geduldig de publieke opinie te bespelen en mensen te overtuigen.
Anderzijds is de N-VA op langere termijn, zoals ze zich vandaag opstelt, gedoemd om als Vlaamse centrumpartij de lijn Kris Peeters voort te zetten: het zogenaamde confederaal model, met ruimte bevoegdheden voor de regio’s maar altijd weer gegijzeld door de wetten van het Belgische status-quo. Het Vlaamse zit hem voor de rest dan vooral in de Vlaamse kermissen, de protserige retoriek “wat we zelf doen, doen we beter”, en de 11-juli-toespraken (zie hoger). Het Belgische zit hem in de discrete stabiliteit van een bi- (en zelfs multi-)culturele federatie die overigens meer en meer aan Europa wordt vastgeklonken.
Niet toevallig dat de radicaalste partij, het VB, ook als enige de Eurosceptische klok luidt: het voortbestaan van België hangt intern af van de middelpuntzoekende (“staatsdragende”) krachten, maar extern van het Europese verhaal. Omgekeerd geldt evenzeer: het feit dat de Europese constructie op instorten staat, zou wel eens een grotere bedreiging kunnen zijn voor de Belgische constructie, dan het separatisme an sich.


Paringsdans
Conclusie: de kiezer moet in 2012 en 2014 weten waarvoor hij kiest. Bij het Vlaams Belang is dat duidelijk, bij de N-VA veel minder. De tegenstelling tussen het “linkse” Wallonië van Di Rupo en het “centrumrechtse” Vlaanderen van De Wever maakt van Brussel opnieuw de scheidrechter/verzoener, en van het Hof opnieuw de bruggenbouwer zoals Albert II het altijd gedroomd heeft. Filip zal dus, als hij intelligente raadgevers heeft, bij de duivel te biechten moeten gaan en de N-VA opvrijen. Zal Bart De Wever aan die paringsdans weerstaan? Als zijn partij met een tweetalige campagne ook in Brussel doorbreekt (de peilingen wijzen daarop), dan kan hij een redder des vaderlands worden en de nieuwe wonderboy van het Belgisch establishment. De Wetstraat 16 ligt dan binnen handbereik. De Vlaamse republiek kan dan als een fata morgana afgedaan worden (iets wat bv. Kris Peeters nu als stelselmatig doet), een verhaal dat thuishoort in de 19^de eeuwse romantiek en niet in de 21^ste eeuw.
Aan het Vlaams Belang om daar een radicaal en geloofwaardig alternatief tegenover te stellen: m.a.w. de republikeinse idee sexy maken en het participationisme te ontmaskeren als een doodlopend spoor. België is onze toekomst niét, in geen enkele vorm. We moeten ons niet bezig houden met “systemisch” oplapwerk, er is een paradigmatische wissel nodig, een maatschappelijk, politiek én cultureel breekpunt. Meteen is de marsrichting van die partij voor de komende jaren, en de kernmissie van de volgende VB-voorzitter duidelijk.

Johan Sanctorum