Een peiling is nooit «maar een peiling» (Hoegin)

Vrijdagavond publiceerden De Standaard en de VRT de resultaten van hun laatste peiling. Opvallend: de resultaten van die nieuwe peiling spraken die van de peiling van La Libre Belgique op sommige punten flagrant tegen, maar dat vernam de lezer of de kijker natuurlijk niet. Meer zelfs, de Vlaamse media zoomden deze keer gretig in op enkele aspecten die bij de vorige peiling amper de aandacht konden trekken.

Hét grote nieuws van deze peiling was niet alleen dat de N-VA winst blijft maken, maar ook dat de CD&V opnieuw lichtjes vooruit zou gaan. De analyses dat de CD&V zich dus opnieuw gepositioneerd heeft en helemaal niet te lijden heeft onder de breuk met haar voormalige kartelpartner deze zomer waren dan ook niet van de lucht. Wie wel zou betalen voor de winst van de N-VA is het Vlaams Belang, dat deze keer resoluut onder de psychologische drempel van de tien procent uitkomt. Grosso modo zouden de vier federaal onderhandelende partijen daarmee stand houden, en lijkt er dus geen vuiltje aan de driekleurige federale regeringslucht.

Mogen we toch even teruggrijpen naar de resultaten van amper twee weken geleden, en eens één en ander vergelijken? Zo plaatste die peiling de CD&V op een duidelijk verlies tegenover de laatste verkiezingen, dus helemaal geen lichte winst. Ook sp.a en Open Vld tuimelden toen nog naar beneden vergeleken met 13 juni 2010, terwijl Groen! status quo bleef. Gevolg van dit alles was dat N-VA en Vlaams Belang samen in het Vlaams Parlement virtueel net de helft van de zetels wisten te halen – eentje te weinig om over een volle meerderheid te kunnen spreken. De legitimiteit van een federale regering–Di Rupo I, ook al zouden alle vier de federaal onderhandelende partijen tot die regering toetreden, kwam daarmee ernstig onder druk, ook al omdat het de laatste maanden al meerdere malen is voorgevallen dat zich in het Vlaams Parlement een virtuele «V-meerderheid» aftekende. Wie deze blog niet leest moest twee weken geleden al van goeden huize zijn om dit feit ergens weggemoffeld in een bijzin op te kunnen pikken aan het einde van een droog artikel.

Deze keer was het voor de lezer een ietsje gemakkelijker om te weten te komen of de vier onderhandelende partijen nog steeds voldoende steun genieten bij de Vlaamse kiezer. Zou dat echt zomaar toeval zijn, in deze media die het zogenaamde «Vlinderakkoord» al enkele dagen nadrukkelijk toejuichen? Als we even mogen: de naam «Vlinderakkoord» alleen al duidt veel meer op een hopeloos onnozele en infantiele idolatrie dan een pers die haar werk ernstig neemt of uitvoert. In een normaal land zouden het trouwens ook de onderhandelende partijen zijn die in debatten en interviews consequent het vuur aan de schenen gelegd krijgen, en niet de oppositiepartijen in spe zoals nu regelmatig het geval is. Het hoeft dan ook niet te verbazen dat de resultaten van deze peiling zeer gunstig onthaald werden in de media.

Deze peiling bracht geen goed nieuws voor het Vlaams Belang, nog een aspect dat duidelijk op veel bijval kon rekenen. De Standaard haalde er trouwens graag nog eens het woord Untergang (heb je'm?) voor uit de kast. Het is niet de eerste keer dat deze partij in een peiling onder de tien procent zakt, maar deze keer zakt ze wel erg oncomfortabel diep, en eindigt ze bovendien achter Groen!. Filip Dewinter was er weliswaar snel bij om deze uitslag sterk te relativeren, maar hij zou er toch beter aan doen ze ernstig te nemen. Zoals hier en daar reeds terecht opgemerkt beginnen de provinciale kiesdrempels al snel in te spelen, ook al blijf je globaal nog een eindje van de vijf procent verwijderd. Dit geldt a fortiori voor een partij als het Vlaams Belang, waarvan de aanhang niet homogeen verspreid is over heel Vlaanderen. Tegenpool Groen! worstelt al enkele jaren met hetzelfde probleem om precies dezelfde reden.

Bij de N-VA was men natuurlijk verheugd over het feit dat de partij een aantal kiezers van het Vlaams Belang zou aantrekken. Uiteindelijk is iedere partij blij met de komst van nieuwe kiezers, uit welke hoek die ook komen. Maar bijzonder voor de situatie in Vlaanderen is toch wel dat een verdere opslorping van het Vlaams Belang door de N-VA de partij waarschijnlijk weinig dichter bij de macht kan brengen, toch als we aan de volgende regionale en federale verkiezingen denken. De huidige onderhandelingen tonen immers aan dat de vier traditionele kleurenpartijen er weinig problemen mee hebben de N-VA aan de kant te schuiven als puntje bij paaltje komt, hoe groot die partij ook geworden is. Het staat dan ook in de sterren geschreven dat als deze vier partijen ook in de volgende Kamer over een meerderheid beschikken in de Nederlandstalige taalgroep, die samenvallende verkiezingen er wel degelijk zullen komen. En uit de verklaringen van Wouter Beke valt nu al duidelijk af te leiden dat de CD&V mee voor die samenvallende verkiezingen zal stemmen, ook al is ze zelf tegen, omdat er nu eenmaal een meerderheid binnen de meerderheid is.

Het is daarom voor de N-VA waarschijnlijk van veel groter belang de komende jaren kiezers weg te snoepen bij CD&V en Open Vld dan Vlaams Belang. Erg moeilijk zou die oefening eigenlijk niet mogen zijn wanneer straks een slecht Nederlands hakkelende eerste minister Elio di Rupo het kiezerspubliek van die twee partijen zal teisteren met nieuwe belastingen om zijn eigen kiezerspubliek te kunnen blijven financieren. Ook zijn algemene «stijl» lijkt me weinig compatibel met wat de Vlaming over het algemeen weet te appreciëren bij politici, en gecombineerd met de arrogantie van de macht, die vroeg of laat zal doorbreken in een regering waar de PS de andere partners met een lengte overschaduwt, is het duidelijk dat als de N-VA in 2014 geen enorme winst boekt, zij dat alleen maar aan eventuele eigen flaters te danken zal hebben.

De eerste echte test voor de N-VA zullen dan ook de gemeenteraadsverkiezingen van 2012 zijn. Die zullen aantonen of het programma van de partij ook op gemeentelijk niveau aanslaat. Doet ze het in die verkiezingen goed, dan is meteen ook duidelijk dat haar populariteit verder reikt dan de persoon van Bart de Wever alleen. In het andere geval is het gevaar op een LDD-scenario reëel, waarbij de partij weer als een pudding in mekaar zal zakken zodra de kiezer uitgekeken raakt op de N-VA-partijvoorzitter. Het memento mori dat Filip Dewinter in zijn reactie richting N-VA stuurde is weliswaar absoluut geen garantie voor de heropleving van het Vlaams Belang, maar toch nuttig voor de N-VA om in het achterhoofd te houden.

Is deze peiling dan «maar een peiling», zoals iedereen in koor herhaalde? Deze peiling werd in de media duidelijk gebruikt om de vier onderhandelende partijen een hart onder de riem te steken. Dat ze twee weken later verscheen dan de peiling van La Libre Belgique die duidelijk een heel ander beeld gaf, is daarbij voor de régimepers een gelukkig toeval. Deze peiling is dus helemaal niet «maar een peiling», maar zal ongetwijfeld de komende maanden gebruikt worden om de regering–Di Rupo I zoveel mogelijk te ondersteunen. Aangenomen mag worden dat de volgende peiling pas midden december zal volgen, wanneer La Libre Belgique de resultaten van haar volgende driemaandelijkse barometer zal publiceren. Die twee peilingloze maanden zullen dan ook met dank gebruikt worden om de nieuwe federale regering voldoende te betonneren.

Merken we tot slot nog op dat De Standaard en de VRT, ondanks hun gehechtheid aan de Belgische Unie en wat daar bijhoort aan samenvallende verkiezingen en federale kieskringen, nog steeds weigeren om, zoals La Libre Belgique, over heel België te peilen. Het toont nog maar eens aan dat men in bepaalde kringen graag zijn geloof in België belijdt, maar dat het natuurlijk wel niets mag kosten. Misschien past dit ook als opmerking bij die andere peiling, die deze week bekend werd gemaakt, en waaruit moest blijken dat ongeveer driekwart van de Vlamingen nog fier is Belg te zijn. Doorgestoken kaart natuurlijk, omdat bijvoorbeeld niet gepeild werd hoeveel Vlamingen fier zijn Vlaming te zijn, en voor het gros van de Vlamingen de term «Belg» nog steeds zo goed als een synoniem is voor «Vlaming». Of hoe men ook daar de lezer nog maar eens ferm heeft willen bedotten.

Bijlage: Overzicht van alle peilingen in Vlaanderen sedert 2004 (PDF).