Wetenschappelijk begeleide antipolitiek

In het nummer van Doorbraak van mei 2009, net voor de Vlaamse verkiezingen, stelde ik voor om aan de kandidaten 7 vragen te stellen, gekozen op grond van de hoofdtaken van een volksvertegenwoordiger. De eerste luidde: Welke maatregelen gaat U nemen opdat het Parlement zelf voor goede wetgeving kan zorgen en de voorstellen van decreet ook effectief te behandelen in plaats van een quasi-monopolie te laten aan de regering? (1) In mei 2010 heb ik die vraag hier niet herhaald, maar ik stel met enige blijdschap vast dat toch een groot deel van de verkozenen in het federale parlement daartoe wel degelijk een drastische maatregel heeft genomen. Met name de regering in lopende zaken laten, zodat haar bevoegdheid in grote mate overeenstemt met diegene die de Grondwet bepaalt, nl. “uitvoerende macht” te zijn en geen wetgevende. Daardoor kan de representatieve democratie eindelijk terug een beetje functioneren: over wetsvoorstellen wordt gedelibereerd en er wordt gedebatteerd tot er een tekst is waarvoor men een meerderheid vindt; die meerderheid ligt niet op voorhand vast en wisselt naargelang het onderwerp.

Dat is duidelijk niet naar de zin van diegenen die alles bij het oude willen laten, en daarom onder het mom van meer democratie de democratie opzij willen schuiven. Verkiezingen noemen ze een dictatuur (2) en de directe democratie waarin de burgers rechtstreeks beslissen lusten ze al helemaal niet. De oplossing zou moeten komen van een ‘wetenschappelijk begeleide’ deliberatie van 1000 door het lot aangewezen burgers. Daarvoor het woord deliberatieve democratie gebruiken kan als Newspeak wel tellen en past gerust in het rijtje van eufemismen in Orwell’s 1984. Ik herinner me overigens nog goed hoe in de nadagen van mei 1969 extreem-links aan de universiteiten ook de representatieve studentendemocratie opzij probeerde te schuiven door zgn. volksvergaderingen waarin zij de gespreksleiders leverden, geschoold in de ‘wetenschap’ van het marxisme. Nu zou het gaan om politologen van het soort dat ons komt uitleggen dat de mensen helemaal niet gekozen hebben voor wat ze gekozen hebben.

Wat zou het gekozen parlement overigens niet kunnen? Een regering op de been brengen met de nodige parlementaire meerderheid, wellicht. Alsof 1000 door het lot aangewezen burgers dat wel kunnen, anders dan door het parlement volledig buitenspel te schaffen. De grondwet wijzigen ? Dat is inderdaad een probleem, maar wel omdat er zoveel grendels op de Grondwet zijn gezet die precies door dezelfde demosceptici worden verdedigd. Of zijn wisselmeerderheden het probleem ? Merkwaardig voor mensen die voortdurend beweren dat de communautaire tegenstelling overroepen wordt en noch de Vlaamse noch de Francobelgische gemeenschap homogeen is in haar preferenties. Die zouden zo’n situatie juist moeten toejuichen. Maar wellicht staat gewoon de verkiezingsuitslag hen niet aan.

Een beslissingsorgaan dat door lottrekking wordt aangewezen kennen we enkel voor de berechting van misdrijven (Hof van Assisen). Daar is voor en tegen. Maar die burgers zijn enkel bevoegd voor een concrete vraag over de toepassing van rechtsregels op een casus, en zeker niet om die regels op te stellen (goede regels opstellen kunnen zelfs professionelen nauwelijks). Daartoe moeten zij onpartijdig zijn en kunnen zij onder meer bij vermoeden van partijdigheid kunnen gewraakt worden. Het wezen van de politiek is precies het tegenovergestelde: eerst kiezers proberen te vinden voor, en dan meerderheden met, mensen die partij kiezen. Fundamentele politieke beslissingen laten nemen door zogenaamde onpartijdigen die door het lot aangewezen burgers in de juiste richting gaan leiden, is daarentegen een uitdrukking van antipolitiek zoals we al heel lang niet in die mate hebben gezien.

(1) "Zeven vragen aan de kandidaten", Doorbraak juni 2009, http://www.doorbraak.org/115/29532
(deze tekst verscheen licht verkort in Doorbraak juli 2011)
(2) http://www.g1000.org/nl/manifest/: "Democratie is verworden tot de dictatuur van de verkiezingen"

(Deze tekst verscheen verkort in Doorbraak juli 2011)