Het wassende water...

De afgelopen dagen hebben we allemaal beelden gezien en verhalen gehoord over de waterellende in Vlaanderen en Wallonië. Rivieren buiten hun oevers getreden, huizen & kelders onder water gelopen. Mensen die elkaar helpen, nooddiensten die alles geven om de mensen ter hulp te komen. Ondertussen rijzen er reeds vragen rond de watertoets, het volbouwen en verkavelen van overstromingsgebieden. (afbeelding Greenpeace)

In situaties zoals deze zie je hoe familie & vrienden bijspringen, hulp bieden binnen hun capaciteiten. De Brandweer schiet overal ter hulp als eerstelijns-hulpdienst bestaande uit professionele brandweerlui & vrijwilligers. De civiele bescherming springt - figuurlijk - in de bres met het aanrukken van waterpompen, zandzakjes en extra handen. Het leger snelt ter hulp waar mogelijk. Gemeentepersoneel worden opgevorderd om zandzakjes te vullen, ook hen mogen we niet vergeten. Politie tracht het verkeer om te leiden, achtergelaten woningen te beveiligen en mensen te helpen.

Wat ik niet gezien heb is een vorm van 'nationale' solidariteit - om het met een trendy woord te zeggen. Geen grootschalige geldinzamelingen, geen grootschalige mobilisatie van burgers die ter hulp snellen. Komt dit door een verval van het 'sociaal kapitaal' binnen de maatschappij of door een gebrek aan structuren.

De eerste geleerde lessen...


Vandaag is men reeds begonnen met het opsommen van de eerste geleerde lessen, ondertussen is de watersnood nu ook al communautair beladen door kritiek van Waals Minister-President Demotte.

In het eerste persartikel is mij de laatste uitspraak van Minister Crevits vooral opgevallen: "Baggeren zou hier niets uitgehaald hebben. Of je nu een grote of een kleine badkuip hebt, bij een veel te grote hoeveelheid water stroomt het sowieso over. Wat er wel moet gebeuren, is de afvoercapaciteit vergroten door nieuwe stuwen te plaatsen", legt de minister uit. (HLN, 16/11/2010). De eerste bemerking die ik hierbij maak is dat een grotere badkuip meer water aankan - voordat deze overloopt - dan een kleinere badkuip... .

Gisteren waren Minister Schauvliege en Wim Van Gils (vzw Natuurpunt) aanwezig in Terzake - dat u hier kan terugzien - om te praten over de overstromingen. Men kan blijkbaar niet het ergste voorzien. Het massaal aanleggen van waterbekkens is niet mogelijk & lost niet alles op. Ontruimen van de overstromingsgebieden is niet realistisch. Het werd vooral een gesprek over wat niet kan en welke de problemen zijn.

Uiteraard voert men in Vlaanderen reeds een waterbeleid waarbij men tracht het water zo goed mogelijk geleidelijk te laten wegvloeien om overstromingen te voorkomen. Alleen is dit geen 'waterdicht' plan. Mijn gezond verstand vertelt mij dat er nood is aan een nieuw overstromingsmodel (1) waarbij men rekening houdt met de parameters van de huidige watersnood en een extreem worst case scenario met het Europese klimaat in het achterhoofd om problematische gebieden te lokaliseren en af te bakenen. Enkel zo kan men een overzicht krijgen op de woningen & bedrijven gelegen in overstromingsgebieden.

Het lijkt mij dan ook normaal dat men - afhankelijk van het gevaarpotentieel - men de verkaveling van de overstromingsgebieden tracht recht te trekken met een lange termijnvisie (2). Onteigeningen zouden uitzonderlijk moeten zijn en uitsluitend voor de meest problematische gebouwen, voor andere gebouwen kan men een voorkooprecht instellen voor de Vlaamse overheid, ondertussen een bouwstop invoeren.

Uiteraard is er de verplichte watertoets bij het bouwen van een nieuwe woonst, misschien is het tijd om een nieuw woonconcept verplicht in te voeren in deze gebieden. In Nederland denkt men al langer over 'Waterwonen' gaande van amfibische woningen tot moderne paalwoningen in overstromingsgebieden. Bij onze Noorderburen denken ze al langer over woningen meestijgen bij een stijging van de waterspiegel, zo kan men schade in woningen voorkomen...het zou dan - grotendeels - gedaan moeten zijn met het verliezen van 'hebben & houden' door overstromingen.

Vooraf aan de overstromingen was er een waarschuwing naar de bevolking toe dat het overstromingsgevaar aanzienlijk is. Dat is een positief element, we kunnen dus tijdig waarschuwen. Alleen kan men blijkbaar nog niet voldoende voorspellen of de gegevens doorgeven over waar de overstromingen zullen plaatsvinden en tot welke geschatte hoogte zodanig dat hulpdiensten al preventief in actie kunnen schieten met de aanleg van tijdelijke dijken & waterkeringen (3). Dan heb je nog de mankracht nodig om al deze voorbereidingen uit te voeren, daarom denk ik aan een Home Guard-organisatie (4).

Een Home Guard dat ter hulp schiet.

Sinds het lezen van 'Military Organizations for Homeland Defense and Smaller-Scale contingencies' (Kevin D. Stringer,2006) speel ik met het idee van een 'Home Guard'-organisatie dat de hulpdiensten & de krijgsmacht zou moeten bijspringen in noodsituaties. Mijn oog is gevallen op het Deense Hjemmevaernet dat bestaat uit een militaire reserve (land-, lucht- en zeemacht), een politionele reserve met burgers onder gezag van politie-agenten en een soort infrastructuur-reserve. Bij dat laatste worden werknemers werkzaam in kritische infrastructuur (o.a. telecom) ingezet ter vrijwaring ervan. Ik zou dat nog aanvullen met een Reserve Civiele Bescherming.

In mijn hoofd zou het de bedoeling zijn dat burgers zich kunnen inschrijven voor één van de 4 types van HG-reserve (Militair - Politie - Civiele Bescherming - Infrastructuur) of maximaal 3 types (Mil of Pol, geen combinatie van beiden) tegelijk. Per type dienen ze een basisopleiding te volgen waarna zij inzetbaar zouden worden wanneer opgeroepen. Het lijkt mij normaal dat deze vrijwilligers een belastingsvoordeel krijgen, een dagsoldij valt te overwegen.

Daarnaast zou ik onder het gezag van de Home Guard per kanton, of PZ of Brandweerzone, lijsten laten samenstellen van werkzoekenen met de bedoeling hen te kunnen oproepen tijdens noodsituaties en in te zetten voor taken waarvoor geen specifieke opleiding nodig is...zoals het vullen en uitdelen van zandzakjes. In ruil krijgen ze een dagsoldij.

In geval van overstromingen zou het de bedoeling zijn HG-eenheden van het type Civiele Bescherming, Politie en Militair alsook vrijwilligers uit de lokale werkzoekenden op te roepen om preventief dijken aan te leggen & woningen te beschermen voordat de overstroming een feit is. Als de overstroming gaande is zou de taak verschuiven naar het evacueren van burgers, bewaken van onbewoonde woningen & onbemande gebouwen. Het opruimen van de smurrie na afloop van de overstroming.