Els Ampe legt uit waarom ze elfjulitoespraak Peumans verstoorde.

Tijdens de receptie in het Brusselse stadshuis op de 11juliviering onderbrak OpenVLDster Els Ampe de speech van Jan Peumans, Vlaams Parlementsvoorzitter, met de edele woorden: “‘hou op, u besmeurt de reputatie van de Vlamingen met uw nationalisme.”.

U kan de toespraak hier integraal terugvinden (pdf). Na afloop van die toespraak begon het dan. N-VA eist excuses, VLD’er Sven Gatz en Els Ampe hadden kritiek…net als SP.a’er Pascal Smet omdat ‘Brussel’ vergeten werd. Vandaag verscheen een ‘Open Brief’ van Els Ampe in De Standaard.

Ik heb Els Ampe haar argumenten uit de Open Brief naast de toespraak gelegd (zie hieronder) om mijn eigen persoonlijke conclusie te trekken uit het incident. Ik was er niet, ik heb de toespraak niet gehoord. Na de vergelijking tussen toespraak en argumenten kom ik tot de conclusie dat haar tussenkomst tijdens de toespraak onbeleefd en misplaatst was.


In de toespraak van Peumans heeft hij het over identiteitsvorming en het concept natie. Een Natie wordt doorgaans omschreven als een politieke en/of culturele gemeenschap, een groep mensen die hecht met elkaar verbonden zijn omwille van politieke en/of culturele elementen (de ‘identiteit’). De Natie vormt de sterkste basis voor de Staat, het liberale concept van de Natiestaat, waarbij de Staat fungeert als een gemeenschappelijk mechanisme om voor de gemeenschap te zorgen & beschermen.

1. Nergens pleitte Peumans voor een onafhankelijke Vlaamse Staat, daarin vergist Els Ampe zich. Peumans sprak over het samenwerken tussen twee deelstatelijke ‘natiestaten’. Twee deelstaten die op zich een eigen ‘natie’ vormen en tegelijk ’statelijke’ bevoegdheden hebben. Hij verwees vooraf in zijn toespraak naar Catalonië als voorbeeld.

2. “Het is de eerste keer dat een voorzitter van het Vlaams Parlement, die geacht wordt boven de partijgrenzen heen te staan, zich op een dergelijke manier het monopolie van het ‘goede-Vlaming-zijn’ toe-eigent.” aldus Els Ampe. Het is een reactie op de uitspraak van Peumans over Marc Reynebeau dat niets te maken had met een monopolie over wie de ‘goede Vlaming’ en wie de ‘Slechte Vlaming is’. Het gaat om de invulling van de ‘nationale identiteit’ met een voorbeeld van iemand die de Vlaamse invulling steevast tracht af te breken in het voordeel van de ‘nieuwe Belgitude’. Ik citeer letterlijk uit de toespraak van Peumans:

“Maar hoe zit dat dan met de Vlamingen? Velen schamen zich bijna voor hun Vlaming-zijn. Dé Vlaamse identiteit gold als een gevaarlijk iets. Het is bovendien nog steeds bon ton in een aantal artistieke en intellectuele kringen om dat Vlaamse identiteitsgevoelen te minimaliseren, ja zelfs te ontkennen. Ik verwijs onder meer naar de historicus Marc Reynebeau die er een sport van maakt om af te rekenen met wat hij “de mythe van de Vlaamse identiteit” noemt. Iedere verwijzing naar die identiteit , dat “Vlaming-zijn” is uit den boze. En in die milieus heeft er zich een nieuwe vorm van belgitude ontwikkeld. België wordt verheerlijkt wegens het gebrek aan identiteit.” aldus Peumans in zijn toespraak.

3. Het voornaamste probleem voor Els Ampe is dat ‘Brussel’ als politieke entiteit geminimaliseerd werd, zodus ook zij. “U sprak over een contract tussen Vlaanderen en Wallonië, alsof het Brussels Gewest al afgeschaft is. Uw N-VA vindt dat Brussel moet bestuurd worden vanuit Vlaanderen en Wallonië of nog: door de ‘twee grote gemeenschappen’. Ook dat is geen algemeen Vlaams standpunt. Nogmaals: als parlementsvoorzitter moet u de standpunten van alle Vlamingen kunnen vertegenwoordigen.” aldus Els Ampe.

Zover ik weet is er een Vlaamse meerderheid voor een België met een deelstatelijk concept dat meer bevoegdheden krijgt. Deelstaat is iets anders dan gewoon een gewest of een provincie. Koppel daaraan het liberale concept van de NatieStaat en het aspect identiteitsvorming/natievorming in de speech van Peumans met de huidige Belgische Staatsconstructie dan kom je logischerwijze uit op een contract tussen de twee voornaamste gemeenschappen en laat je het Brussels Hoofdstedelijk Gewest links liggen.

Binnen het concept van de Natiestaat is het belangrijk dat men bezit over een Natie, dat wordt vertolkt binnen de Belgische Staatsstructuren als een Gemeenschap. Er zijn 3 Gemeenschappen in België: De Vlaamse, De Franse en de Duitstalige gemeenschap. Twee daarvan beschikken over een Gewest (-Staat) waarbinnen hun politieke gemeenschap domineert: Vlaams Gewest & Waals Gewest, het BHG moeten beiden ‘delen’. Logisch gevolg is dat men spreekt over een contract tussen beide Gemeenschappen en dat men ‘Brussel deelt’. De echte schandvlek is dat Peumans de Duitstaligen is vergeten!

Voor Els Ampe is Brussel heeft belangrijk. Als Brussels Parlementslid is ze gemakkelijker verkozen zonder in competitie te moeten treden met de rest van Vlaanderen bij gewestverkiezingen, dit komt omwille van de absolute Vlaamse numerieke minderheid woonachtig in het Hoofdstedelijk Gewest. Sven Gatz en Pascal Smet zijn eveneens politiek afhankelijk van Brussel.

4. Els Ampe heeft wel één terecht punt van kritiek op de toespraak van Peumans, ik citeer uit de Open Brief: “U wees op de uitbreidingsdrang van Brussel, alsof Brussel een louter Franstalige stad is — letterlijk: ‘De Brusselse institutionele eisen zoals de uitbreiding van Brussel (…)’. U kent duidelijk de situatie in onze hoofdstad niet. In Brussel wonen immers ook Vlaamse Brusselaars. Geen enkele Vlaams Brusselse partij heeft gepleit voor de uitbreiding van Brussel. Ook het Brussels Gewest heeft dat niet gedaan.”

Vanuit het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is er geen enkele eis gekomen voor de uitbreiding van ‘Brussel’. Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest vroeg tot dusver enkel voor meer financiële middelen. De territoriale uitbreiding kan ze niet eisen zonder hulp van de Vlaamse Brusselaars in die gewestregering omwille van de paritaire samenstelling. Maar, zonder die pariteit waren de Brusselse Vlamingen politiek onmachtig en zal de gebiedsuitbreiding wellicht onderdeel zijn geweest van de ‘Brusselse gewestelijke’ eisen. De realiteit is dat ‘Brussel’ politiek gedomineerd wordt door de Franstaligen, zij steunen op de absolute aanwezige numerieke meerderheid van hun taalgemeenschap binnen de 19 Brusselse gemeenten. Zonder de beschermende pariteit was het verhaal anders geweest, dat vergeet Els Ampe gemakshalve. Daarnaast kan geen enkele Brusselse afdeling van de Vlaamse partijen zich politiek permitteren om aan te sluiten bij de Franstalige uitbreidingseis van ‘Brussel’.

Voor het overige schermt Els Ampe met een soort ’strijd tegen het verfoeilijke nationalisme’ dat zij bespeurde in de toespraak van Peumans, nationalisme dat volgens mij niet zichtbaar was in de eigenlijke toespraak. Het sloot geen enkele Gemeenschap uit en sprak niet over een ‘Vlaamse superioriteit’ tegenover anderen. Om alsnog haar ‘Vlaamse flank’ te versterken verwees ze – terecht – naar haar achterhoedegevecht met Antoinette Spaak die weigerde Nederlands te spreken in het Brussels Parlement. Alleen, wanneer gaat men eens iets doen aan het respecteren van de taalwetgeving in de Brusselse gemeenten?…Heeft Els Ampe daar al iets rond gedaan?

In conclusie. De retoriek omtrent identiteitsvorming en de Natiestaat die gehanteerd werd door Peumans was mogelijk iets te onduidelijk maar met verdere academische (droge) uitleg zou de toespraak verworden tot een lezing over identiteitsvorming, dat was niet de bedoeling. Els Ampe heeft terecht kritiek over één fout mbt. Brussel in de toespraak van Peumans maar dat vergoelijkt haar tussenkomst helemaal niet.