N-VA de boot in?

Nog nooit heb ik zoveel Latijnse citaten gelezen in de dagbladpers als vandaag. Veni vidi, vici, – Nil volentibus arduum – het kon niet op. Ik heb altijd wat moeten lachen met dat potjeslatijn van Bart De Wever, het roept toch altijd weer archetypes op van nonkel pastoor of van de Vlaamse boerenzoon die zich tot klerk heeft opgewerkt en die zijn eruditie op de communiefeestjes wil bewijzen. Maar alle respect: N-VA heeft zijn slag thuis gehaald, en wordt met voorsprong de grootste Vlaamse partij. Met een goede basiswerking en een stevige sociale verankering, vooral in de centrumsteden en het platteland, zeker ook bij de jeugd, maar ook via een ijzeren partijdiscipline, heeft deze flamingante partij met een rechts-conservatieve inslag de door de media aangestuurde BDW-bonus electoraal weten te verzilveren. De Franstaligen zien alle kleuren van de regenboog. Maar men moet hun strategisch inzicht, waarin ze de meerdere van de Vlamingen blijven, niet onderschatten.

Eerst iets over de balans voor de Vlaamse beweging als geheel. Voor het Vlaams-republikeins project, zoals wij dat verdedigen, is deze verkiezingsuitslag uiterst ambigu. Door de teloorgang van LDD en de verdere afkalving van Vlaams Belang (die er verkeerdelijk een Filip De Winter-campagne van maakte), ligt het electorale zwaartepunt nu helemaal bij de Nieuw-Vlaamse Alliantie. De Forza Flandria is dood en begraven. Bart De Wever houdt meer dan ooit, zoals hij altijd al deed, zorgvuldig afstand van het Vlaams Belang, om zelf niet in het cordon terecht te komen. Hij richt zich nu openlijk tot de traditioneel-Belgische (“staatsdragende”) partijen, zijnde CD&V, VLD en S.PA, om met hen naar de onderhandelingstafel te gaan. Dat wordt uiteraard biechten bij de duivel. Zonder twijfel haten ze hem heimelijk, alle drie, en worden er in de strategische keuken nu al scenario’s bedacht om deze spelbederver te verdrinken in de Belgische beerput. Caroline Gennez kon zich nog het minst inhouden, en maakte hem zondagavond op de VRT uit voor Boer Charel. Hilariteit alom, De Wever keek naar de tippen van zijn zondagse schoenen, en zweeg. Dat belooft.
Het vooruitzicht op een karaktermoord op zijn Belgisch is reëel. Mee de boot in gaan en ingekapseld worden in de compromislogica, om tenslotte door de basis gedesavoueerd te worden, het klinkt bekend in de oren: het Schiltz/VU-scenario. Ofwel het been stijf houden en in de oppositie gaan: daar wenkt dan het cordon en de trage afkalving door het politieke (én eventueel sociale) isolement, ook dat verhaal kennen we.
Anders gezegd: boer, let op je ganzen. Het Vlaams Belang had niet helemaal ongelijk om de Belgische logica te weigeren. Men is, binnen de Belgische onderhandelingscontext, hoe dan ook verplicht om spelregels te volgen die op de maat zijn gesneden van de Latijns-francofone tekstexegese, de kleine lettertjes, de dubbele betekenissen, de valse bodems, de voetangels. Daar zijn Di Rupo, Reynders, Maingain, Onckelinckx e.a. heer en meester in. Ik heb het ooit eens vergeleken met de Amerikaanse indianenstammen die voor enige kisten whisky hun land verkochten aan de “pioniers”, terwijl ze voor landeigendom zelfs geen woord hadden. Deze syntactische kloof wordt al te veel onderschat: we zijn niet alleen twee volkeren en twee culturen, door een historisch fatum aan elkaar geklonken,- we spreken ook in alle opzichten een verschillende taal. Aan de Belgische diplomatieke conferentie (met dank aan K. De Gucht) deelnemen, is dus op voorhand al met een handicap spelen, en een surrealistische logica accepteren die ons ten gronde vreemd is. Of om nog even in de antieke oudheid te blijven: soms is het beter om de toverzang van de Sirenen niet te willen aanhoren en de oren dicht te stoppen met was, zoals Odysseus deed. Rien ne va plus.

Een ongemakkelijke waarheid

Zo zijn we terug bij het thema van Vlaamse onafhankelijkheid, die hoe dan ook meta-politiek moet worden gezien. Met onderhandelingstechnieken, Latijnse citaten, en al dan niet-verborgen- agenda’s komen we er nooit. Zelfs niet met een eclatante verkiezingszege. Als ik goed kan tellen komen de drie V-partijen (die wellicht binnenkort maar met z’n twee zullen zijn) met moeite aan 45% van de Vlaamse kiezers. Dat is niet echt om te juichen. Veel essentiëler dan de komende uitputtingsslag met de PS, is dan ook een focus op de modale Vlaming zelf, die er nog van moet overtuigd worden dat een autonome Vlaamse republiek als Europese lidstaat een betere optie is dan de zoveelste institutionele hervorming op zijn Belgisch.
Deze wil om te overtuigen zie ik te weinig, zeker bij marktleider N-VA. Haar voorman haat het woord “revolutie” en krijgt het woord “republiek” niet over de lippen. Het flamingantisme –en a fortiori het separatisme- is nog steeds een minderheid in Vlaanderen. Er is dus werk aan de winkel qua publieke sensibilisering die de partijgrenzen overstijgt. Nog altijd gaapt de kloof tussen flamingante rechterzijde en Belgicistisch-links. Daarbij komt nog dat de N-VA-monsterscore beslist mee te danken is aan een pak antipolitieke protest- en foertstemmen,- die, voor alle duidelijkheid, in het verleden naar LDD en VB gingen. De Vlaamse electorale coup-de-foudre, het spectaculair opduiken van een neen-beweging die even snel weer oplost, is trouwens een traditie die tot in de 19de eeuw teruggaat, zie bijvoorbeeld de kortstondige boom van de Meetingpartij. Traditioneel zijn het de katholieken die met hun absorptievermogen dan de rol spelen van grote dweil,- het welbekende tsjeven-verhaal dus.
Afgezien van de vraag, wat Bart De Wever met zijn overwinning eigenlijk gaat kopen in het Belgische kraam, moet de vraag dus gesteld worden wat de Vlamingen willen. En hoe ze, niet alleen met rede maar ook emotioneel, een Vlaamse staatsvorming kunnen omarmen. Als men er niet in slaagt, een begeesterend republikeins project uit te tekenen, iets dat alle Vlamingen kan charmeren, dan mogen we het wel vergeten. Een ontmanteling voorstellen van het sociale vangnet, tegen de “doppers-profiteurs”, vind ik bijvoorbeeld nu niet echt een bewijs van republikeins denken. Misschien is dat wel een nieuwe uitdaging voor de verliezer van gisteren, het Vlaams Belang: de boer opgaan, het middenveld veroveren, mensen warm maken voor een maatschappelijk project. Het sex-appeal ontwikkelen van de onafhankelijkheidsgedachte. De problematiek van migratie en de islamisering vormen beslist politieke kernthema’s, maar ik mankeer een positief, “warm” gevoel rond een nieuwe civil society, made in Flanders. Zowel bij N-VA als bij Vlaams Belang. Hier ligt een groot sociocultureel terrein braak: benieuwd wie er iets mee doet.
Voor de rest zou ik er nog een citaatje uit de Ilias van Vergilius aan toevoegen: “Timeo Danaos, et dona ferentes”. Vrij vertaald: “Opgepast voor de Franstaligen, zeker als ze redelijk worden”. Nog niet zolang geleden wilden ze Bart De Wever op een boot zetten en in het midden van de Atlantische Oceaan tot zinken brengen. Nu zal hij als de onderkoning van Vlaanderen, wellicht geflankeerd door alle “democratische partijen”, het zoenoffer brengen aan een oppermachtige PS, die door de Waalse kiezer is gemandateerd om de operatie “Red België” tot een goed einde te brengen. Undercover klinkt dat: “Hoe krijgen we De Wever en zijn separatistische club de boot in?”. Daar staan de drie grote politieke families al klaar om het beslissende duwtje te geven, l’union fait la force.
Spannende, hilarische dagen, weken en maanden staan ons nog te wachten. Ben ik blij dat ik dit mag meemaken. We hebben onze stem gegeven, we hebben niets meer te zeggen. Het doek gaat nu open voor een portie pantomime en spraakverwarring waar Vlaanderen, let op mijn woorden, bekaaid zal uitkomen. Het is nu al uitkijken naar de volgende verkiezingen: die van de kater en de ontgoocheling. Kiest de Vlaming dàn niet voor de breuk, dan is het feest definitief voorbij en haalt België probleemloos de 22ste eeuw. Waarna het Noorden door de opwarming van de aarde sowieso onder water komt te staan en we allemaal beleefd asiel moeten vragen in het Zuiden. Wie er dan de boot in moet, dat laat zich raden.

Johan Sanctorum

De auteur is kernlid van de denkgroep Res Publica, en auteur/samensteller van “De Vlaamse republiek – Van utopie tot project” (uitg. Van Halewyck).