Over confectiejournalistiek: De Standaard meets Apache en Co

Vlaanderen kent al een decennium lang een bloeiend aanbod van nieuws- en opinieblogs die zich t.o.v. de klassieke media behoorlijk kritisch opstellen: wat ze soms missen aan journalistieke professionaliteit en technische middelen, compenseren velen ruimschoots door hun gedrevenheid om dieper te graven en zich buiten de grenzen van het politiek-correcte te begeven.

Recent zagen ook enkele initiatieven het licht die zich als “professionele” nieuwsblogs aandienen (waarmee bovenstaande bloggers en burgerjournalisten van de slag tot amateurs gedegradeerd worden). In De Standaard van 27/28 februari werden drie vertegenwoordigers van evenveel nieuwe “professonele” blogs aan het woord gelaten: Han Soete (Indymedia), Dirk Barrez (De Wereld Morgen), en Georges Timmerman (De Werktitel, nu Apache). Alle drie hopen ze, naast sponsoring, vooral overheidssubsidies binnen te rijven, wat al vragen doet rijzen over hun intenties om buiten de invloedssfeer van het politieke establishment te blijven.

Je zou tevens denken dat de nieuwe “professionele” journalistieke blogs enige mediakritische bagage in de koffers hebben, en de nodige afstand houden van de traditionele media en hun verpulpingstendens, -een implosie van het redactionele ten voordele van de marketinglogica,- die we uitvoerig beschreven in “Media en journalistiek in Vlaanderen, – kritisch doorgelicht” (2009). Deze essaybundel behandelt zowel de politieke inbedding als de doorgedreven commercialisering in het Vlaamse medialandschap. Dezelfde insteek vindt men in het uit 2008 daterende boek van Nick Davies, “Flat Earth News”, waaruit de bekende zinsnede afkomstig is: “Our media have become mass producers of distortion. An industry whose task should be to filter out falsehood has become a conduit for propaganda and second hand news.”
Het DS-interview met de drie nieuwsbloggers bevestigt ons vermoeden dat het met die nieuwe onafhankelijkheid nog niet zo’n vaart loopt, en dat de drie zich gewillig laten recupereren door de traditionele pers waar ze beweren iets tegenover te willen stellen. Of hoe moeten we de uitspraak van Han Soete anders interpreteren: “De Morgen is een lifestyledagblad geworden en er is maar één kwaliteitskrant meer: De Standaard”. – Pardon? Inzake lifestyle-nepjournalistiek kan niemand tippen aan De Standaard, zoals moge blijken uit de enorme vracht pulp die deze krant elk weekend in mijn brievenbus mikt.

In het februarinummer van Ons Erfdeel komt de Nederlandse hoogleraar mediageschiedenis Huub Wijfjes overigens met het merkwaardig verhaal op de proppen dat media-topconsultant Leon De Wolff zowel bij De Standaard als bij De Morgen is langs geweest om de formats te hertekenen tot commercieel handzame confectiejournalistiek (sic). De restyling, in de richting van wat eufemistisch “commerciële publieksjournalistiek” wordt genoemd, geldt dus voor beide kranten. Het resultaat is in beide gevallen desastreus voor de kwaliteit. Maar op een of andere manier (en uiteraard is het feit dat De Morgen een klad journalisten zoals Timmerman en Bultinck de laan uitstuurde daar niet vreemd aan) moest de teneur van het interview aangeven dat De Standaard de witte raaf was in het Vlaamse medialandschap.
De pijnlijke waarheid is nochtans dat wij helemaal geen kwaliteitsmedia hebben, ook al eigenen minstens twee Vlaamse dagbladen zich dat label toe. Of moeten wij een krant zoals De Standaard, die nog niet zolang geleden haar persen liet stilleggen omdat een partijvoorzitter struikelde over de voorpaginakop, als een integer “kwaliteitsmedium” betitelen?

Tja, die nieuwe lichting linkse internetjournalisten,- Georges Apache Timmerman (die naar eigen zeggen “afstand wil nemen van de traditionele media”…), VB-basher Cochez, en andere slachtoffers van de Persgroep-herstructurering. Heb ik die twee overigens gehoord toen onderzoeksjournalist Roger Van Houtte onder druk van Steve Stevaert moest opstappen bij de Gazet van Antwerpen? Over Werktitel deden we al een boekje open in de bijdrage “Niets nieuws onder de zon” van 9/1, waar we enige twijfels uiten omtrent het serieux van journalisten die eerst de laan moeten uitgestuurd worden alvorens ze het licht zien. Tevens noteerden we toen dat ex-DeMorgen-redacteur Bert Bultinck, nu chef opinie bij De Standaard, in zijn krant buitengewoon vriendelijk is voor zijn ex-collega’s, en vroegen we ons af of De Werktitel zich niet brouilleert via dit soort connecties. We kregen na dat stukje zowat heel progressief Vlaanderen over ons heen, maar het recente DS-interview lijkt een bang vermoeden te bevestigen: dit is geen verfrissend geluid in medialand, dit is meer van hetzelfde,- namelijk embedded journalism die werkt volgens het ons-kent-ons-principe.

Mijn hypothese: het gesprek met de drie nieuwbakken internetjournalisten is een joint-venture, beklonken onder de voorwaarde dat DS er flatterend moest uit komen. Dat heeft een naam: branded content, als redactionele bijdrage verpakte reclame (voor de nieuwsblogs, maar vooral ook voor DS zelf). Van marketeer Peter Vandermeersch verbaast het me niks, zo kennen we hem. Voor de rest illustreert het treffend de karikatuur van de Apache-indiaan in de oude cartoons: dapper, maar te koop voor een paar flessen vuurwater. Wie biedt meer?

Johan Sanctorum