Moeten bedrijven die staatssteun genoten hebben daar achteraf eigenlijk wel voor bestraft worden?

De crisis van de afgelopen twee jaar was er één zonder weerga, zo klinkt het althans in de pers, en enkel dankzij het doortastende overheidsoptreden en de massale staatssteun aan noodlijdende bedrijven kon het ergste vermeden worden. Vooral de banken waren lange tijd kop van jut omdat zij de crisis veroorzaakt zouden hebben en zij daarvoor beloond leken te worden met biljoenen euro's aan overheidsgaranties en bailoutgelden. Nu de eerste golf van de crisis achter de rug is, willen de overheden hun macht vergroten én hun geld recupereren. In vele landen wordt aan een bankbelasting gedacht, of aan een taks op speculatie, of aan (nog) hogere inkomstenbelastingen voor de rijkeren. Naast de plannen voor (nog) meer regulering en (nog) meer centrale planning in de economie, moeten de banken die staatssteun genoten hebben daar ook nog gestraft voor worden. In de Europese Unie was het Neelie Kroes die zich daar als uittredend Europees Commissaris voor Mededinging over gebogen heeft.

Neelie Kroes keurde tijdens de crisis de staatssteun van EU-landen aan hun nationale banken goed, ook al stond die haaks op de EU-verdragen, maar kwam daar achteraf op terug. Wat eerst als met "no strings attached" beschouwd werd, blijkt dat nu plots niet meer te zijn. Kroes eist dat banken die staatssteun genoten hebben in de EU in stukken gekapt en deels verkocht moeten worden. In haar ogen mogen banken in de toekomst nooit meer "too big to fail" zijn en de instellingen die tijdens de crisis in de problemen zaten, zijn vandaag de eerste die daarvoor moeten boeten. KBC moet haar nichemarkten (Centea en Fintro) opgeven en haar Oost-Europese dochters van de hand doen. ING wordt helemaal uitgekleed en gecastreerd door Kroes en haar diensten. Ook in de VS zien we trouwens een zelfde push naar een actieve overheid die de begunstigden van tijdens de crisis nu wil bestraffen. Zo worden de bonussen en lonen van de toplieden van die staatssteunbanken drastisch aan banden gelegd, tenzij ze de ganse bailoutgelden mét interesten zouden terugstorten. Goldman Sachs en Morgan Stanley waren de eerste om dat ook meteen te doen.

Als voorstander van de vrije markt heb ik mij mateloos geërgerd aan de laksheid waarmee de overheden met hun eigen staatssteunregels omgesprongen zijn en aan de gemakkelijkheid waarmee de overheden dachten beter te weten hoe zaken zouden kunnen lopen dan het spel van consumenten en producenten op de markt zelf. Ik vond mij terug in vreemd gezelschap want voor de allereerste keer in vele jaren verkondigde ik hetzelfde dan ultra-links. Samen hebben we ons verzet tegen de bailouts, tegen het socialisme voor de rijken. Toen het nieuws van Kroes' straffen mij bereikte, was ik eerst dan ook zéér tevreden. Het zou die banken leren en het "moral hazard"-element naar de toekomst verminderen. Wel had ik altijd nog enige reserves m.b.t. de predictibiliteit van deze maatregelen - de banken kregen eerst immers geld zonder randvoorwaarden en achteraf worden die dan "out of the blue" eenzijdig door Kroes en haar diensten opgelegd - maar al bij al was ik matig tevreden. Deze maand pakte de immer provocatieve libertarische econoom Sheldon Richman van de "Future of Freedom Foundation" echter uit met een heel andere kijk op deze situatie. Richman keert zich in zijn meest recente column immers resoluut tegen deze "straffen", en ook hij heeft hier zeker een punt.

"Getting in Deeper"
Sheldon Richman, The Freeman

In what the Wall Street Journal calls “a watershed moment for government intervention in the private sector,” the Federal Reserve announced that it will regulate executive compensation at all banks so they will not have incentives to take on too much risk. Meanwhile, the Obama administration said it would cut by half (on average) the compensation of the highest-paid people at the companies still on taxpayer life support. So here’s the puzzle: Is such government intrusion into the compensation process a good or bad thing?

Before answering, let’s remember that the taxpayers have been compelled to rescue lots of companies, banking and otherwise, over the last two years. The people’s exposure is immense. Neil Barofsky, special inspector general for Treasury’s financial sector rescue, says enormous surprise bailout costs will befall the country in addition to the $159 billion the Congressional Budget Office projects TARP will lose. Barofsky was referring to the cost of government borrowing and the potential cost of rewarding risky behavior.

Besides that, the Fed has been buying up billions of dollars in “toxic” (that is, worthless) mortgage-backed and other paper with money created from thin air. The new money threatens to ignite a monster price inflation when the banks begin to lend it. The impending dissipation of the people’s wealth at the hands of the Fed(eral Bureau of Counterfeiting) is another cost of the bipartisan government bailout of corporate finance. It’ll be a massive tax on the middle and working classes.

Well, then, shouldn’t the government have something to say about what goes on in those companies on the dole, executive pay in particular? It’s tempting to say yes, but I think the best answer is no. I’m not totally comfortable with that answer, but it seems better than the alternative.

First off, we must reject the propaganda that the Treasury and the Fed are acting as the taxpayers’ agents by taking control of corporate compensation. Nothing can be further from the truth. They are the taxpayers’ adversaries and are only looking out for themselves. After all, they are the ones that exposed the taxpayers to these huge liabilities in the first place.

Moreover, it’s not really the taxpayers’ money the politicians are looking out for. In real terms, it’s now their money by virtue of legal plunder. The Bush administration tried to sell the public on the bailout by suggesting that the toxic assets (or bank shares) acquired by the government might one day be resold at a profit for the taxpayers. But if the assets do sell for more than the government paid, will taxes be cut to reflect the profit? Fat chance. Politicians tend to spend every penny they can get their hands on—and then some. It is they who would profit, not the taxpayers. They ain’t us.

Another reason to oppose government conditions on bailout money is that they are likely to make things worse. I seriously doubt whether anyone at the Fed or Treasury is qualified to design compensation packages that would encourage just the right amount of risk, not too much or too little.

A third reason to reject this government intervention is that it will serve as a justification for further intervention. Pay czar Kenneth Feinberg already says he hopes the pay scheme will become a model for the rest of Wall Street.

My final reason for saying no to the pay czar and bank regulators is that I want to make sure that such bailouts never happen again. Maybe the people will be less likely to acquiesce the next time if they see the current corporate rescue as the plunder it is.

We can’t change the past. The bailouts happened. Now we have to deal with the consequences. We should concentrate on stripping government of the power to bail out companies in the future. We should also begin to fully separate State and banking. A good start would be to abolish government deposit insurance, which only lulls depositors into a false sense of security and creates the very systemic risk the regulators want to avoid.