Gerecht bang van eigen burgers? (Jan School)

Op 20 januari a.s. wordt de Nederlandse politicus Geert Wilders vervolgd wegens groepsbelediging van moslims, aanzetten tot haat en discriminatie tegen moslims vanwege hun godsdienst en aanzetten tot haat en discriminatie tegen niet-westerse allochtonen en/of Marokkanen vanwege hun ras. De Nederlandse rechtspraak vindt van zichzelf dat zij wel onprogrammatisch is, maar desalniettemin het bevorderen en bestendigen van de maatschappelijke stabiliteit tot taak heeft.

Naast de afwegingen op louter juridische gronden zullen in deze bijzondere zaak dan ook zeker de verwachte maatschappelijke gevolgen worden meegewogen. Bijvoorbeeld: in welke mate kan men het aannemelijk achten dat (delen van) bevolkingsgroepen structureel radicaliseren indien een veroordeling van Wilders uitblijft of juist wordt uitgesproken. Om welke groepen gaat dit dan? Van welke groep(en) verwacht men de felste maatschappelijke weerstand? Is er een historische context en/of zijn er verbanden met het buitenland?

Ik meen bij de gevestigde politieke partijen en het maatschappelijke middenveld een wens tot superlegitimatie te bespeuren omtrent het fenomeen “groepsbelediging en haatzaaien”. Het moet maar eens afgelopen zijn met al die (autochtone) polarisatie en met de geest van Fortuyn, bovendien benadeelt het onze belangen in den vreemde. Opvallend is dat de zogenaamde I&I problematiek zich niet beperkt tot Nederland. In Frankrijk is nu ook eindelijk schoorvoetend een maatschappelijk debat op gang gekomen, waar tot voor kort de “laïcité” slechts werd gebruikt als schaamlap om het hoofd onder weg te steken.

Sylvain Ephimenco formuleerde het schitterend in zijn column in Trouw, getiteld “Wie is er bang voor het volk?”: “Tal van politici en intellectuelen beschouwen deze geforceerde zwijgzaamheid als de prijs die je moet betalen om de civiele vrede te waarborgen.” Als de Nederlandse rechter deze redenering navolgt dan ziet het er somber uit voor de heer Wilders (en niet alleen voor hem, zou ik eraan willen toevoegen).

Men zou zich kunnen afvragen of een veroordeling van Wilders geen “volkswoede” oproept en het vertrouwen in de politiek (verder) zal schaden. Als Wilders in hoger beroep door een Europese rechter wordt veroordeeld, dan heeft dat in zijn algemeenheid ook weer gevolgen voor het draagvlak van Europese instanties onder Nederlandse burgers; ook dat zal als onwenselijk worden aangemerkt.

Nederlandse volkswoede is echter de laatste decennia doorgaans tamelijk kortstondig en ingetogen van aard, bovendien is het volksdeel dat Wilders aanhangt eigenlijk al opgegeven als onhandelbaar, opportunistisch en populistisch. Het is niet ondenkbaar dat in de politieke en culturele elites de idee heeft postgevat dat – alles afwegende – het trotseren van een licht volksoproer de moeite waard is indien daarmee het vermeende gevaar van een nieuw bruin nationalisme een beslissende slag wordt toegebracht, of in ieder geval het boegbeeld van het florerende populisme wordt uitgeschakeld.

De beknotting van de vrijheid van meningsuiting voor bijvoorbeeld dwarse bloggers en cartoonisten is dan supplementair (maar waarschijnlijk niet onwelkom). Columnisten zullen hun nieuwe, stompere pen moeten oefenen. Hun publiek zal tussen de regels door moeten leren lezen. Hopelijk doorziet de rechter de nauwelijks verholen agenda’s van de aanklagers en hun politieke sympathisanten en houdt hij rekening met de gevolgen voor het tot dusverre vrije publieke debat.


Noot van Vincent De Roeck: Jan School is een Nederlandse schrijver en opiniemaker met libertarische, Eurosceptische en islamkritische ideeën. Deze gasttribune werd door hem bij deze blog ingezonden.