In memoriam Yegor Gaidar, 1956-2009
(Vincent De Roeck)
Yegor Gaidar is niet meer onder ons. Deze Russische econoom en politicus overleed vandaag geheel onverwachts in zijn huis in Moskou. Hij laat een vrouw en vier kinderen achter. Gaidar is 53 geworden. Voor de jongeren onder ons mag Gaidar misschien niet meteen bekend zijn, zijn hoogdagen speelden zich nu eenmaal af in het begin van de jaren 1990, toch is hij iemand om even bij stil te staan. Als we ons hem vandaag nog enigszins voor de geest kunnen halen, heeft dat waarschijnlijk te maken met zijn recent werk als anti-Poetinactivist (in 2006 zou hij in Ierland zelfs vergiftigd geweest zijn door de Russische geheime dienst) of met zijn Nostradamus-inzichten (hij was na de onafhankelijkheid van Kosovo de eerste om de Georgische invasie te voorspellen), maar Gaidar is veel meer dan dat. Zelf hoorde ik het eerst over hem in augustus 2009 tijdens één van mijn zomerse diners met Vladimir Bukowsky op de campus van de Université Paul Cézanne van Aix-en-Provence. Bukowsky legde mij de details van de transitie van de Sovjet-Unie in het begin van de jaren 1990 uit en had enkel maar lof voor Gaidar. In tegenstelling tot de andere politici uit die tijd verrijkte Gaidar zich niet op de kap van de burgers en had hij het beste met hen voor.
Yegor Gaidar geldt als dé grondlegger van de moderne Russische markteconomie. Het was immers hij die als hoofdredacteur van het Sovjet-partijblad "Communist" de krijtlijnen voor de perestroika van Michael Gorbatsjov uittekende en zich later ook volledig achter de liberale ideeën van Margaret Thatcher en Ronald Reagan begon te scharen. In 1991 trad hij eindelijk uit de schaduw van Gorbatsjov en verliet hij prompt de Communistische Partij om in de nieuwe regering van Boris Jeltsin enkele ministerportefeuilles aan te nemen. In 1992 werd hij weliswaar premier van Rusland onder president Jeltsin maar toch zou hij amper 6 maanden op post blijven. De linkse oppositie weigerde zijn voordracht als premier te ondersteunen en ook binnen het Jeltsin-kamp was er toen veel verzet tegen zijn "ultra-liberalisme". Uiteindelijk vond men in Viktor Chernomyrdin een consensuspremier en moest Gaibar tevredenheid nemen met de ministeries van financiën en economische zaken. Gaidar bracht in de praktijk wat hij predikte, en koos resoluut voor de "shock therapy". Dit werd hem niet in dank afgenomen, maar hij wou van geen wijken weten. Hij schafte alle prijszettingen door de overheid af, voerde een fiscaal ultra-conservatief beleid om het begrotingstekort weg te werken, knipte in de uitgaven voor sociale diensten en defensie, en schafte een heleboel industriële subsidies en staatsmonopolies af.
De gewone burgers waren het niet altijd eens met de politiek van Gaibar die o.a. de munt devalueerde en zo de spaarcenten van de burgers afnam. De "wilde" privatiseringen van de overheidsbedrijven en de uitverkoop van staatseigendommen aan een bevoorrechte elite van oud-partijbonzen werden hem ook al niet in dank afgenomen, net zo min als de enorme prijzenstijgingen na het afschaffen van de prijszettingen. Na zijn hoogdagen als minister trok hij zich terug op de oppositiebanken en voerde hij een verbeten strijd tegen de oude Jeltsin en later tegen Vladimir Poetin omdat die zich té autoritair zouden opstellen en niets van economie zouden begrijpen. Gaibar zou ook tot aan zijn dood aan het hoofd blijven staan van het prestigieuze "Institute for the Economy in Transition", een denktank die landen bijstaat in decollectivisering en het openen van de economie. Gaibar werkte samen met topeconomen zoals Jeffrey Sachs en werd nog wel ereprofessor aan de Amerikaanse universiteiten Duke en Berkeley, maar buiten het academische wereldje begon zijn ster de laatste jaren zwaar te tanen. De teruggetrokken en sterk gemarginaliseerde dronkaard die vandaag in Moskou aan een bloedklonter het leven liet, lijkt in niets nog op de moedige politicus en knappe econoom van twee decennia geleden, maar desalniettemin verdient hij ons respect en onze oprechte eerbetuigingen. Hij redde Rusland immers van de economische ondergang en toonde de wereld dat het anders kon.
Meer over het overlijden van Gaibar op www.bbc.co.uk.
Meer teksten van Vincent De Roeck op www.libertarian.be.
Yegor Gaidar geldt als dé grondlegger van de moderne Russische markteconomie. Het was immers hij die als hoofdredacteur van het Sovjet-partijblad "Communist" de krijtlijnen voor de perestroika van Michael Gorbatsjov uittekende en zich later ook volledig achter de liberale ideeën van Margaret Thatcher en Ronald Reagan begon te scharen. In 1991 trad hij eindelijk uit de schaduw van Gorbatsjov en verliet hij prompt de Communistische Partij om in de nieuwe regering van Boris Jeltsin enkele ministerportefeuilles aan te nemen. In 1992 werd hij weliswaar premier van Rusland onder president Jeltsin maar toch zou hij amper 6 maanden op post blijven. De linkse oppositie weigerde zijn voordracht als premier te ondersteunen en ook binnen het Jeltsin-kamp was er toen veel verzet tegen zijn "ultra-liberalisme". Uiteindelijk vond men in Viktor Chernomyrdin een consensuspremier en moest Gaibar tevredenheid nemen met de ministeries van financiën en economische zaken. Gaidar bracht in de praktijk wat hij predikte, en koos resoluut voor de "shock therapy". Dit werd hem niet in dank afgenomen, maar hij wou van geen wijken weten. Hij schafte alle prijszettingen door de overheid af, voerde een fiscaal ultra-conservatief beleid om het begrotingstekort weg te werken, knipte in de uitgaven voor sociale diensten en defensie, en schafte een heleboel industriële subsidies en staatsmonopolies af.
De gewone burgers waren het niet altijd eens met de politiek van Gaibar die o.a. de munt devalueerde en zo de spaarcenten van de burgers afnam. De "wilde" privatiseringen van de overheidsbedrijven en de uitverkoop van staatseigendommen aan een bevoorrechte elite van oud-partijbonzen werden hem ook al niet in dank afgenomen, net zo min als de enorme prijzenstijgingen na het afschaffen van de prijszettingen. Na zijn hoogdagen als minister trok hij zich terug op de oppositiebanken en voerde hij een verbeten strijd tegen de oude Jeltsin en later tegen Vladimir Poetin omdat die zich té autoritair zouden opstellen en niets van economie zouden begrijpen. Gaibar zou ook tot aan zijn dood aan het hoofd blijven staan van het prestigieuze "Institute for the Economy in Transition", een denktank die landen bijstaat in decollectivisering en het openen van de economie. Gaibar werkte samen met topeconomen zoals Jeffrey Sachs en werd nog wel ereprofessor aan de Amerikaanse universiteiten Duke en Berkeley, maar buiten het academische wereldje begon zijn ster de laatste jaren zwaar te tanen. De teruggetrokken en sterk gemarginaliseerde dronkaard die vandaag in Moskou aan een bloedklonter het leven liet, lijkt in niets nog op de moedige politicus en knappe econoom van twee decennia geleden, maar desalniettemin verdient hij ons respect en onze oprechte eerbetuigingen. Hij redde Rusland immers van de economische ondergang en toonde de wereld dat het anders kon.
Meer over het overlijden van Gaibar op www.bbc.co.uk.
Meer teksten van Vincent De Roeck op www.libertarian.be.
posted by Vincent De Roeck @ 18:02
16 comments
16 Comments:
Ik heb Gaidar nooit echt begrepen.
Hij had de kennis en het vertrouwen van Yeltsin, maar hij had weinig politieke moed en/of inzicht in het gebeuren.
De privatiseringscatastrofe was een onderonsje van Russische en Amerikaanse, meestal joodse, top criminelen die een gans land en al zijn rijkdommen voor een krats verkochten aan de politieke vriendjes.
Gaidar had luid moeten roepen dat dit niet kon, hij was tenslotte vertrouwd met de pers in Rusland.
Zijn economische hervormingen hadden veel meer effect gehad in een normale transitie van staatsholdings naar prive bedrijven.
Door de criminele uitverkoop ging het kapitaal voor de hervormingen totaal verloren. Dat was de hoofdreden dat de hervormingen te kort schoten en de Russische bevolking in armoede dreef.
Het is een beetje te vergelijken met de uitverkoop van Vlaanderen, dat echter veel subtieler gebeurt.
Ik ken hem niet, maar als ik zijn naam even google kom ik onmiddellijk terecht op obituaries die oligarchen als Chubais, Kirilov of Khodorkosvky citeren. Zij hebben natuurlijk niets dan lof voor Gaidar, wat in mijn ogen al voldoende bewijs is voor wat Vincent hierboven schrijft. Natuurlijk moest de planeconomie opgedoekt worden, en daarin heeft Gaidar visie en leiderschap getoond, maar hij heeft zijn politiek kapitaal verkwanseld aan de corruptie die gepaard ging met die privatiseringen.
"een onderonsje van Russische en Amerikaanse, meestal joodse, top criminelen"
Traveller, wat doet de religieuze achtergrond van die gangsters er in feite toe??
mooie in memoriam
Een van de redenen waarom Gaidar geen premier mocht blijven, is ook dat hij de grote greep van de politiek en in het bijzonder van Chernomyrdin op Gazprom aanklaagde
Maar hij heeft toch een aantal steentjes in de rivier van de eeuwigheid verlegd he
Yegor Gaidar was een man van een ongeziene integriteit. Hij heeft zich zelf nooit bezondigd aan corruptie en hij heeft nooit zelf actief meegedaan aan het verwerven van staatsbedrijven voor zichzelf. Dat zegt toch al iets.
@ Actuele Jood
Omdat het zeer in het oog springend was.
Het Joodse zakelijk netwerk bestaat en de Russische Joden hebben hun eigen en het Amerikaans Joods netwerk zeer intensief gebruikt om er als de kippen bij te zijn en de beste "jewels" er uit te halen.
De echte koffers met geld werden onmiddellijk naar Rusland getransporteerd om de "deals" te doen.
Eén van de actiefste en meest succesrijke was Marc Rich. Hij was ook waarschijnlijk de slimste, hij bleef uit de media weg.
222222222222222222222@ Anoniem
Je hebt gelijk en dat was ook een van de redenen dat hij werd aangevallen.
Ik verwijt hem niets oneerlijks of immoreel, ik begrijp niet dat hij zich zo liet doen terwijl hij wel de kans en de middelen in de pers had. De bevolking zou hem onmiddellijk gevolgd hebben.
Al dat gezever over uitverkoop van staatsbedrijven enz. is een drogreden. Natuurlijk had het allemaal misschien geleidelijker of eerlijker moeten gebeuren, maar vandaag zijn alle Russen beter af dan in 1992 (hoe je het nu draait of keert) en dat hebben zij aan mensen als Gaidar, maar ook aan de Chubaisen van deze wereld, te danken.
@ Johan Terwilghen
Zever?
Het lot van "alle" Russen is pas verbeterd onder Putin voor demagogische en electorale redenen, maar onder Yeltsin was het een catastrofe en de staat was bankroet.
Ik was van '92 tot '99 regelmatig elke 2 maand voor een maand in Rusland en de bevolking was verpauperd en slechter dan onder het communisme. Ik spreek over de bevolking, niet over Moskou.
@ Traveller
http://vincentderoeck.blogspot.com/2008/03/de-witte-raaf-en-de-beer.html
De aanzet tot Poetins economische groei werd wel al door Jeltsin gegeven. Poetin heeft de positie van Rusland opnieuw laten verslechteren door de beperkt opgebouwde rule of law van het Jeltsin-tijdperk helemaal te vernietigen. De relatieve rijkdom van Rusland vandaag is tot stand gekomen ONDANKS het beleid van Poetin en is louter gestoeld op grondstoffen. Ik zie nog zwarte dagen voor Rusland in het verschiet liggen als het land niet dringend werk maakt van structuren en instellingen die het privé-initiatief ondersteunen en de willekeur van de staat aan banden leggen.
@ Johan Terwilghen
Inderdaad. Er moest toen gewoon iets gebeuren en Gaidar heeft toen cojones getoond en iets gedaan. Achteraf is het altijd eenvoudig om dat te bekritiseren, maar toen was het kiezen: burgeroorlog of korte pijn.
@ Vincent
Ik heb geantwoord op de situatie van de bevolking, niet op de staat van het land.
Alleen Putin heeft, voor zijn eigen demagogische redenen, de conditie van de landelijke bevolking verbeterd.
Terzelfdertijd heeft hij de kans gemist om Rusland een economische gezonde infratructuur te bezorgen, maar dat had Yeltsin ook niet gedaan, Chubais heeft gewoon de "spoils" verdeeld onder de meest betalenden zonder zich ook maar iets van Gaidar en zijn inspanningen aan te trekken, hij is vandaag een van de rijkste mensen ter wereld.
Ik wil hier niet de indruk geven dat Gaidar geen verdiensten had, maar hij heeft de boot gemist, een burgeroorlog tegen de "grabbers" en hun KGB vrienden was de kortere pijn geweest en dat had Yeltsin daarvoor ook al bewezen.
@ Traveller
Ik ben zeker geen Ruslandspecialist maar denk jij echt dat het beter geweest zou zijn om de staatsbedrijven langer in de handen van de overheid te houden in 1992 in afwachting van het ontstaan van een échte ondernemersklasse om die dan op correcte wijze over te nemen? Ik denk van niet. Ik denk dat er inderdaad wantoestanden gebeurd zijn, maar ik geloof ook, net zoals enkele andere reageerders hierboven, dat de privatiseringen op zich gerechtvaardigd en broodnodig waren. We kunnen niet inschatten hoeveel armoede (hongersnood?) er anders nog meer zou gegenereerd zijn door extra jaren planeconomie en wanbeleid door de staat.
Alweer een typische domme 'libertarische' kijk op de werkelijkheid van Vincent hier . . . . . Het dóet er in zijn ogen immers niet toe of de mensen er beter van worden, zolang de ultra-liberale dogma's maar in de praktijk gebracht worden . . . . . Hopelijk sterven er nog wat gewone mensen en cours de route, dat zijn dan weer zoveel linkse stemmen minder. Als ik Vincent hier soms lees, vraag ik mij af of Daens misschien toch maar een fictief karakter was. Zalige kerstmis, Vincent, en vergeet de volgende weken niet in het kopje van een bedelaar te rochelen!
Sorry Vincent en anderen als ik niet duidelijk genoeg was: de privatisering was absoluut noodzakelijk.
Nu dat duidelijk gesteld is kunnen we opnieuw beginnen: er was geen privatisering, er was alleen diefstal van staatseigendom, dus eigendom van de gemeenschap door een aantal gangsters.
Alle strategische metalen die door de Sovjets gestockeerd waren in die staatsbedrijven en die miljarden waard waren, euro geen roebels, werden door die gangsters voor een cent op de dollar verworven en op de wereldmarkt verkocht.
De directeurs van die staatsbedrijven, practisch allemaal KGB creaturen, anders kwamen ze niet op die positie, hielden de eigendomsvouchers van de arbeiders in die bedrijven voor zichzelf en verkochten ze ver beneden de waarde aan de geldkoffer dragers of ze gaven die gestolen vouchers in pand aan hun bankiersvrienden om een meervoud als lening te krijgen en meer eigendom te verwerven. Die leningen werden nooit terug betaald en de banken gingen in faling na een serieuze diefstal door de bankiers die wisten dat de faling toch onafwendbaar was door de gigantische uitstaande leningen die niet werden terug betaald.
De privatisering was bedoeld om de bevolking eigenaar te maken van de staatsbedrijven maar de bevolking bleef met niets over.
Elke firmadirecteur werd ofwel oligarch ofwel miljonair door de verkoop van de gestolen vouchers of de bankfinanciering van die vouchers zonder de lening terug te betalen.
Ik heb met sommige van die dirtecteurs samen gezeten tijdens de discussies hoe het maximum uit die situatie te halen voor hen persoonlijk terwijl ze hun arbweiders gedurende 2 jaar geen loon betaalden maar wel wat brood en vet plus een centrale fabrieksverwarming leverden om hun arbeiders toch te laten overleven.
Ik zat in de opera van Novosibirsk naar een ballet te kijken in een zaal van +5 graden Celsius en dat beetje verwarming werd nog door een Engels zakenman betaald.
Ik zelf heb de faculteit van Geofysica van Novosibirsk in 1992 5000 dollar gegeven om hen een jaar eten te bezorgen.
Ik vroeg aan de plaatselijke "zakenmensen" waarom ze niets deden om orde op zaken te stellen en ze lachten me vierkant uit.
Privatisering is er nooit geweest, diefstal van eigendommen des te meer.
Chubais was de hoofdverantwoordelijke en Nemtsov en Gaidar hadden de moed niet hun mond open te doen in het publiek.
Als laatste commentaar over dit onderwerp:
Als libertariërs hebben we nog steeds de morele verplichting correct te handelen en diefstal te vermijden, anders zijn we gewoon mede-verantwoordelijk.
Ik vind het ontlopen van onze persoonlijke verantwoordelijkheid even erg als zelf stelen.
Het moreel bankroet van onze huidige samenleving is voor mij de hoofdreden van onze economische problemen.
Ik ben helemaal geen heilige, verre van zelfs, maar ervaring heeft mij geleerd dat het zonder morele discipline gewoon hopeloos vechten tegen de bierkaai wordt.
Een reactie posten
<< Home