Nieuw wereldrecord verkiezingsbeloftes breken (Hoegin)

Ik weet niet of er in het Guinness Book of Records een hoofdstuk bevat voor politici, maar als het bestaat komt onze kersverse Eerste Minister Yves Leterme zonder twijfel in aanmerking voor minstens twee records. Eerste record is de frequentie waarmee hij in de periode 2007/2008 zijn ontslag ging indienen bij Koning Albert II – zelfs Italiaanse Eerste Ministers konden er een puntje aan zuigen. Het tweede record werd eerder deze week neergezet. Wie anders dan Yves Leterme zou er ooit al in geslaagd zijn de kiezer maar liefst viermaal te bedriegen met dezelfde leugen in de loop van slechts twee legislaturen?

Ga het maar na: zowel in 2004 als in 2007 bezwoer Yves Leterme dat hij niet in een regering zou stappen zonder een voorafgaande splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde. Deze week werd hij echter al voor de derde keer ingezworen als het hoofd van een regering zonder dat van een begin van een splitsing van het kiesarrondissement nog maar sprake is. Voeg daar nog zijn deelname aan de regering-Verhofstadt II aan toe, en we komen aan vier woordbreuken in de loop van slechts twee legislaturen. Probeer het hem maar eens na te doen.

Om de vernedering compleet te maken, vond men het in Laken trouwens zelfs nodig het kiezersbedrog te verpersoonlijken in de vorm van een «koninklijke opdrachthouder», Jean-Luc Dehaene, die belast werd met de voorbereiding van communautaire onderhandelingen. Het zal echter Jean-Luc Dehaene niet zijn die ten laatste in 2011 aan de Vlaamse kiezer verantwoording zal moeten afleggen voor alle Vlaamse toegevingen die hij voorbereidt, want, let op, wanneer het uiteindelijk zover zal zijn, zal Yves Leterme zélf de onderhandelingen moeten leiden. Om het met een beeld te zeggen: Jean-Luc Dehaene hoeft eigenlijk niet meer te doen dan te schetsen waar hij denkt dat er kastanjes in het vuur liggen, maar Yves Leterme zal ze er wel zelf uit mogen halen.

Nu is het algemeen geweten dat de machtsdrang, en zeker de postjesdrang, bij politici bovenmatig ontwikkeld is, maar wanneer je overloopt hoe Yves Leterme zichzelf deze keer in de Belgische val heeft laten zetten, kan je toch niet anders dan jezelf afvragen wat hem in 's hemelsnaam toch bezielde. Immers, hoe je het ook draait of keert, Yves Leterme kan alleen maar met verlies uit dit avontuur raken. Het is zelfs zeer de vraag of hij zoveel plezier zal kunnen –of mogen?– beleven aan zijn verblijf in de Wetstraat 16 tot aan de volgende federale verkiezingen. Veel meer dan uitvoeren wat Elio di Rupo en Joëlle Milquet elders voor hem beslissen zal er vermoedelijk niet bij zijn als hij nog maar Pasen 2010 wil halen.

Laten we immers eens de scenario's overlopen voor wat de komende maanden mogelijk is. Eerste scenario: koninklijk opdrachthouder Jean-Luc Dehaene slaagt erin tegen Pasen een communautair pre-akkoord voor te bereiden, inclusief de splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde op een voor de Franstalige aanvaardbare wijze – zeg maar een ogenschijnlijke splitsing die er geen is. Yves Leterme zal dat pre-akkoord dan verder mogen onderhandelen tot er een finaal akkoord bereikt wordt, dat dan gestemd kan worden in de Kamer vóór de zomer en dus het Belgische EU-voorzitterschap. In dat geval zal het natuurlijk in de eerste plaats Jean-Luc Dehaene zijn die alle eer toegespeeld zal krijgen voor dat akkoord, terwijl Yves Leterme aan de achterban zal mogen gaan uitleggen waarom Brussel-Halle-Vilvoorde nu eigenlijk feitelijk toch niet gesplitst werd. Wordt uiteindelijk geen finaal akkoord bereikt, zal Yves Leterme daar volledig de schuld voor krijgen, niet Jean-Luc Dehaene. Die laatste zal immers wel zo slim zijn de details niet uit te werken, en zoals men het in de taal van Shakespeare zegt: the devil is in the details… Ik sluit niet uit dat in dat geval Jean-Luc Dehaene nog eens zal willen bijspringen, vooral dan om in dienst van vorst en vaderland de CD&V-achterban te doen plooien om ofwel het akkoord alsnog te aanvaarden, of om verder te regeren zonder staatshervorming of splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde.

Ander mogelijk scenario: Jean-Luc Dehaene slaagt er niet in een pre-akkoord rond te krijgen voor Pasen 2010. Wat er dan gebeurt, zal vooral afhangen van wat Jean-Luc Dehaene zélf denkt over zijn verdere slaagkansen. Valt er voor hem toch nog iets eervols te rapen, zal hij waarschijnlijk het Brussels Parlement inschakelen voor een nieuw belangenconflict. In het andere geval zie ik hem er gewoonweg de brui aan geven, en de schuld in de schoenen van Yves Leterme schuiven. Het excuus is snel gevonden: Yves Leterme zorgde niet voor een voldoende sereen klimaat tussen de regeringspartners, of de N-VA deed lastig in de Vlaamse regering. Wat er ook van zij, Yves Leterme zal ook in dit scenario de pineut van het verhaal zijn.

Laatste scenario: voor zover Jean-Luc Dehaene zich al de moeite zou getroosten veel initiatief te nemen vóór pakweg midden februari, valt natuurlijk niet uit te sluiten dat hij relatief snel zou inzien dat Brussel-Halle-Vilvoorde een volkomen onoplosbaar probleem is waar hij alleen maar zijn nek op kan breken. Enerzijds weigeren de Franstaligen een splitsing die een splitsing is – op dat vlak is er de laatste jaren eigenlijk weinig of niets veranderd, ook al hebben enkele Franstalige politici de laatste tijd verklaard dat een splitsing «onvermijdelijk» zou zijn. Wat belangrijker is, is de buigzaamheid van de CD&V-achterban, en of die een schijnsplitsing wel zal willen slikken. Vooral de aanwezigheid van de N-VA als Vlaams geweten van de CD&V in de Vlaamse Regering is daarbij een probleem. Komt Jean-Luc Dehaene vroegtijdig tot de conclusie dat hij van de koning een onmogelijke opdracht heeft gekregen, zou hij wel eens hetzelfde kunnen doen als wat hij in 2007 deed, en zijn koninklijke opdracht vervroegd afbreken. Hij is er per slot van rekening de man niet naar om enkele weken extra een schijnvertoning op te voeren enkel en alleen maar om met zijn titel te pronken. En wie zit ook deze keer uiteindelijk met de gebakken peren? Inderdaad, Yves Leterme, die zal mogen uitleggen waarom er geen splitsing noch een staatshervorming zal komen voor de verkiezingen van 2011.

Op dit punt vraagt de lezer zich waarschijnlijk af wat iemand als een Yves Leterme eigenlijk bezielt om Eerste Minister te wíllen zijn. En bij uitbreiding: waarom CD&V telkens weer de Eerste Minister wil blijven leveren. Als men de ellende en miserie rond de federale regering vergelijkt met wat mogelijk is in de Vlaamse regering, kan men alleen maar besluiten dat men aan de top van CD&V blijkbaar last heeft van een Belgische dwangneurose of suïcidale neigingen. In de Vlaamse regering slaagt men er tenminste nog in een beleid te voeren, terwijl men op federaal niveau met smoesjes zoals de «rustige vastheid» moet schermen om de complete passiviteit –of beter: volledige overgave aan de Franstalige wensen en grillen– te verbergen. Misschien komt het besef er ooit nog wel, dat er op federaal niveau voor de CD&V eigenlijk geen eer of macht meer te behalen valt. Met een voorzitster als een Marianne Thyssen, eerder deze week nog enthousiast bejubeld door Béatrice Delvaux in Le Soir, vrees ik echter dat het nog even zal kunnen duren voor dat besef er ook daadwerkelijk zal (mogen) komen. Tot dan is het bang afwachten hoeveel de federale machtsdrang van de CD&V Vlaanderen nog zal kosten. Tot dan rest ons alleen maar medelijden met –of, menselijker: Schadenfreude over– tragische figuren als Yves Leterme.