Het helpt natuurlijk als je eerst Joke Schauvliege schoffeert en dan Guy Verhofstadt in de jury hebt

Eerst heette het dat deze jury ondermaats was en niet in staat om zijn talent te beoordelen. Daarna, bij de bekendmaking van de AKO-laureaat, liet Erwin Mortier optekenen dat diezelfde jury “hem beter begrepen heeft dan de andere”. Wat is het nu, Erwin? Is de enige kwaliteits-maatstaf van een literaire jury de Mortiergezindheid? Denk je nu echt dat de middenas van het universum door jouw navel loopt, en dat de waarheid zich verbuigt onder invloed van jouw grenzeloze gravitatie?

Wat er ook van zij, de auteur van Godenslaap wil zo snel mogelijk een gesprek met cultuurminister Joke Schauvliege (door hem eerder in De Morgen, tamelijk onsubtiel en kinderachtig, als Schouwvliegje betiteld), om nu eindelijk eens dat fiscaal statuut van de auteur aan te kaarten. Mortier wil zelf geen belastingen betalen maar wil wel graag meer belastinggeld gereserveerd om de literatuurindustrie te stimuleren.

Nu ben ik de laatste om een kunstenaar te willen zien hongeren op zijn zolderkamer. Toch lijkt het nieuwe materialisme van het schrijversgild, evenals de gretigheid waarmee er naar overheidsgeld gelonkt wordt (zie de eis van de sector om beginnelingen een soort ambtenarenstatuut te geven, om nog maar te zwijgen van het “geef ons meer geld”-geblaat van Dirk van Bastelaere in het tijdschrift nY), te refereren naar een zeer oude wortel van het schrijversschap, namelijk de boekhouding. Van in het oude China tot onder Karel de Grote waren schrijvers in de eerste plaats door de overheid aangestelde klerken, die slechts mettertijd, eerder uit verveling, naast de reguliere magazijnnotities ook persoonlijke krabbels maakten. Misschien werd dat door de hofdames wel gesmaakt, en ontstond zo het type van de hofdichter, een soort belcanto-nar die zich in zangwedstrijden mocht uitleven. Jaja, toen al regende het prijzen, waren er glunderende winnaars en mokkende verliezers.

Dit maar om te zeggen dat Mortiers gekoketteer met jury’s, zijn enorme hang naar succes en status (de gespeelde bescheidenheid van de laureaat, die gelukzalig mompelde “ach, we doen het niet voor het klatergoud”, deed dat nog frappanter uitkomen, zoals Caesar tot drie keer toe de keizerskroon weigerde), ons weer herinnert aan wat Sloterdijk schreef over het cynisme van de moderne intellectueel en zijn verslaving aan de macht. Het aura van de dichter is de verdubbeling van het aura van de politicus, die er zich achter verstopt, want politici zijn de dag van vandaag niet populair. De hang naar zekerheid en de institutionele cocon is onrustwekkend groot in het artistiek-intellectuele circuit. Ik zou graag eens een schrijver beloond zien die het establishment te kakken heeft gezet, maar dat is natuurlijk een contradictie vermits het establishment zelf de prijzen uitdeelt.

Voor de rest heeft Erwin Mortier een vlekkeloos PR-parcours gereden: het hautaine geschimp op het Schouwvliegje heeft hem de sympathie opgeleverd van juryvoorzitter Guy Verhofstadt, en het naarstige lobbywerk van diens broer Dirk. De als “voluntarisme” verklede doordrammerij van de ex-premier indachtig, zou het me niet verwonderen dat de rest van de jury hem gewoon zijn zin heeft gegeven. Daarbij blijf ik, zoals al vroeger gezegd, de verschijning van de luiers verversende moeder-minister een verademing vinden in het landschap van de kakmachines en de zelfverheerlijkende peptalk allerhande.

Zal Godenslaap de eeuwigheid halen, zoals de jury het stelt? Ik weet het nog zo niet. Ik heb eerder het gevoel dat de echte eeuwigheid van morgen vandaag in de anonimiteit huist, het klodderwerk van de eenzame wroeter. Behalve een euvel is marginaliteit misschien ook wel een zegen, een schuilplek. Een auteur die door een (ex-) premier wordt gelauwerd, dat kan nooit goed aflopen. Ook Claus en Verhofstadt waren boezemvrienden, maar van Claus gelooft niemand dat hij nog een decennium langer meegaat. Kunstenaars en macht, ze trekken elkaar aan, maar het eeuwigheidsgehalte blijkt telkens weer ver van de salons, de Academie en de prijzen te liggen. Dat ziet er dus niet zo goed uit voor Erwin. Dan toch maar beter eens stevig doorbomen over dat BTW-tarief…


Johan Sanctorum
http://www.visionair-belgie.be/