Professor De Grauwe, er bestaat al degelijke
macro-economie! (Simon Van Wambeke)
In een recent artikel wijt Professor Paul De Grauwe het falen van de voorspellingen van economen terecht aan hun onrealistische modellen. Zij baseren zich namelijk op twee absurde hypotheses; deze van de “rationele verwachting” en deze van de “efficiënte markt”. Professor De Grauwe stelt dat economie een andere soort wetenschap is dan fysica, waardoor modellen opstellen en voorspellingen doen veel moeilijker wordt. Hoe ga je bijvoorbeeld een economische crisis experimenteel proberen te verklaren? Ga je alle variabelen constant kunnen houden (de vraag, het aanbod, de rente, de verwachtingen van mensen, … ), zoals een fysicus dat doet in zijn labo? Gecontroleerde experimenten in de economie gelijkend op deze in de fysica, zijn dus quasi onmogelijk, zelfs in de meest totalitaire maatschappij. Een ander soort wetenschap vraagt logischerwijze een andere methodologie. Professor De Grauwe roept, na het falen van het huidige paradigma, dan ook op tot het uitvinden van een nieuwe (macro-economische) theorie.
Wat hij niet zegt, is dat er reeds een economische school bestaat die niet lijdt aan de ziekten van de huidige macro-economie. De naam van deze school is de Oostenrijkse school. Deze economische strekking bestaat al meer dan honderd jaar en haar oorsprong ligt nog vele honderden jaren eerder. De Oostenrijkse school gebruikt geen modellen die menselijk gedrag negeren, maar vertrekt juist van het feit dat mensen doelgericht handelen en leidt daaruit economische principes af. Terwijl de mainstream economen de crisis ontkenden terwijl ze al bezig was, hadden de Oostenrijkse economen ze lang van tevoren zien aankomen. De youtube-video waarop één van hen, Peter Schiff, in 2006 en 2007 de crisis herhaaldelijk voorspelt op de Amerikaanse televisie, geldt als een opvallend bewijs hiervan (hij is al meer dan 1,5 miljoen keer bekeken).
Hulp vragen in verband met de crisis aan economen volgens wiens modellen de crisis niet kan bestaan, is niet verstandig. Zich tot de Oostenrijkse school wenden is dit des te meer. Het paradepaardje van de Oostenrijkse school is namelijk hun verklaring voor de steeds wederkerende plaag van crisissen: de ABCT (Austrian Business Cycle Theory). Voor deze theorie kreeg de econoom Friedrich von Hayek in 1974 de Nobelprijs economie. De ABCT acht het artificieel verlagen van de rente door de centrale bank als cruciaal om de economie op een pad van onstabiele groei te sturen (de bubbel). De vereenvoudigde versie van de theorie gaat als volgt. De centrale bank creëert geld en drijft zo de rente lager. Deze lage rente leidt tot optimisme op de markt en verleidt ondernemers tot investeren en het uitbreiden van productie. Wanneer de centrale bank minder (of minder snel) geld creëert en de rente terug stijgt, blijken al deze investeringen onhoudbaar en staan we aan de rand van de crisis. Als je de rente bekijkt van de laatste jaren, worden de bubbel en daaropvolgende crisis makkelijker te begrijpen.
Het recept van de Oostenrijkse school om zo snel mogelijk weer over te kunnen gaan naar een stabiele situatie is verrassend eenvoudig; niets doen. Op die manier kunnen foute investeringen verdwijnen en middelen terug naar hun juiste plaats in de economie, daar waar de consument ze wil. Juist het in leven houden van bedrijven en het bijcreëren van geld door de centrale bank, leidt tot het ophopen van foute investeringen en het aanslepen van de depressie. Het voorkomen van een volgende crisis is, volgens de Oostenrijkse school, enkel mogelijk zo de centrale bank zich onthoudt van geldcreatie en het manipuleren van de rente. Hopelijk toont deze korte uiteenzetting voor de wanhopende macro-economen een mogelijke uitweg. Naast het - weerom - verder prutsen aan modellen zijn er andere, vruchtvollere manieren om aan economie te doen. Deze zijn te vinden in de boeken van Ludwig von Mises, Friedrich von Hayek en Murray Rothbard.
Simon Van Wambeke is oud-hoofdredacteur van Blauwdruk en bestuurslid van het Leuvense Liberaal Vlaams Studentenverbond.
posted by Vincent De Roeck @ 00:30
6 comments
6 Comments:
Zie www.rothbard.be en www.mises.org voor meer informatie over de Oostenrijkse school.
1) We mogen gerust veronderstellen dat De Grauwe op de hoogte is van de ABCT. Hij moet dus niet verteld worden dat ze bestaat.
2) De Grauwe overdrijft een beetje in zijn commentaar over economische modellen. De output van die modellen hangt af van het realiteitsgehalte van de inputs, i.e. de onderliggende assumpties, en ja het complexe mensengedrag is niet perfect voorspelbaar. Men moet dus een onderscheid maken tussen de modellen van academici en het economisch beleid van beleidsmensen (die modellen best met een korreltje zout nemen). Economisten/politiekers die met feitelijk beleid bezig zijn, zouden wel de eerste grondregel van de geneeskunde moeten proberen te volgen, i.e. "First, do no harm".
3) In subsistance economieen bestond er geen conjunctuur, maar wel algemene permanente armoede en 'stabiliteit', regelmatig onderbroken door 'rampen' (veroorzaakt door de natuur of door mensen). Het is economische specialisatie, en de daaruitvoortvloeiende toenemende complexiteit, die in de laatste paar eeuwen geleid heeft tot een conjunctuur. Dat betekent dat het inkomen (per hoofd) gestaag is beginnen te stijgen, maar niet volgens een lineaire lijn, maar wel slingerend rond een opwaartse trendlijn.
4) De ABCT richt zich bijna exclusief op 1 relevante variabele binnen het conjunctuurverloop, i.e. het geldaanbod. Alsof die de enige oorzaak zou zijn van de conjunctuur, en ook de enige oplossing kunnen brengen om een conjunctuurinzinking te kunnen vermijden. Dat is een grove oversimplificatie van een veel meer complexe realiteit. Niettemin valt er veel te zeggen voor het recept van "niets doen" van de Oostenrijkse school. Het onvermijdelijke gevolg zou dan wel zijn dat de onmiddelijke recessie dan dieper zal zijn, maar ook dat het daaropvolgende herstel tot hogere groei zal leiden.
5) Politiekers verkiezen doorgaans de heersende Keynesiaanse (economische) orthodoxie boven "niets doen", omdat politiekers (en hun kiezers ook) doorgaans een korte-termijn visie hebben, i.e. zij verkiezen de onmiddelijke pijn te verminderen en negeren de lange-termijn kost van lagere economische groei (waarschijnlijk bijna-stagnatie, en misschien zelfs stagflatie).
6) Het ideaal zou natuurlijk zijn, dat men zich minder zou bekommeren om de conjunctuur zelf (en de normale/automatische stabilisatoren binnen de conjunctuur laten werken) en het beleid meer richten op structurele maatregelen die de lange-termijn trendlijn van econmische groei zouden kunnen verbeteren (zodat de slingerbeweging van BNP meer opwaarts zou gericht zijn). Maar, dat vereist betere discipline in de 'goede tijden' van de conjunctuur, i.e. dingen zoals fiscale discipline met lage belastingen en lage overheidsuitgaven, scherpe overheidsregulering om risisos te beperken en competitie te bevorderen, en vooral afwezigheid van politieke corruptie (i.e. politiekers die zich laten kopen door 'speciale belangen' ten nadele van het algemeen belang). Dat is blijkbaar te veel gevraagd van 'postmoderne' mensen.
@Marc Huybrechts:
De ABCT richt zich inderdaad exclusief op kredietcreatie. Zij stellen dat kredietcreatie steeds tot een verstoring in de economie zal leiden; de boom. Deze boom gaat gepaard met foute investeringen en overconsumptie. Het terug in lijn komen van de economie met de wensen van de consument is de crisis (= het herstel). Dit logische verhaal wil echter niet zeggen dat er geen andere oorzaken zijn van recessies, zoals natuurrampen, oorlogen etc.
Wel is het zo, dat bijna alle crisissen van enige omvang vooraf zijn gegaan door opvallend sterke geldcreatie vanwege het banksysteem (in samenwerking met de centrale bank). Ook voor de huidige crisis was dit het geval.
Welke sector juist zal boomen en later bust gaan, is niet te voorspellen aan de hand van de theorie, maar hangt af van andere zaken (zoals in het huidige geval het onophoudelijk pushen van hypotheken op alle fronten).
@ Simon
Het onderwerp van de "conjunctuur" is zeer breed en complex, wat betekent dat het niet kan uitgepraat worden op een website. Enkele kleinere punten van verschil, gebaseerd op uw reactie:
- "Geld" is niet hetzelfde als "krediet", maar het is normaal wel zo dat nieuwe (of extra) kredietcreatie leidt tot meer geldaanbod. Maar, het gaat hier niet om een 'one-to-one relatie'. Het meeste "geld" (in omloop) is een passief/liability op de balans(en) van bepaalde financiele instellingen, en "krediet" is een actief/asset op diezelfde geconsolideerde balans. Er zijn echter andere elementen (bijvoorbeeld buitenlandse valutareserves/vorderingen, i.e. een actief) op die balansen die tegelijkertijd kunnen veranderen.
- Het is niet waar dat kredietcreatie "steeds tot een verstoring van de economie" zou leiden. In feite, een moderne economie (in de zin van hoog gemiddeld inkomen), wat 'normaal' een ver doorgedreven arbeidsspecialisatie vereist, zou niet denkbaar zijn zonder krediet, en ook niet zonder geld.
- Of een economie "in lijn" zou lopen "met de wensen van de consument" heeft niets te maken met de conjunctuur (ruwweg gedefinieerd als de cyclische schommeling van totale productie=inkomen=uitgaven rond een lange-termijn trendlijn). De wensen van de consument heeft te maken met de mate waarin consumenten vrije toegang kunnen verkrijgen op 'vrije' markten, in tegenstelling met 'gecontroleerde' markten.
- Er is hier een 'chicken and egg' probleem. Het is niet altijd duidelijk wie komt eerst. Verschuivingen in de aggregate vraag en/of aggregaat aanbod (zeg maar reele variabelen) gaan een impact hebben op monetaire variabelen (zoals bijvoorbeeld op 'binnenlands krediet' of op verschillende geldaanbod variabelen (M2, M3...). En het omgekeerde is ook waar, i.e. dat monetaire variabelen een impact hebben op reele variabelen.
- Of overheden en centrale banken de crisis erger zouden maken of minder erg zouden maken, is een moeilijke kwestie om te beoordelen. Dat gaat sterk verschillen van geval tot geval, zowel geografisch bekeken als over de tijd. Ik denk wel dat in 'serieuse' landen de overheid en ook de centrale bank doorgaans proberen van contra-cyclisch te werken, niet pro-cyclisch. Maar, dat is niet altijd het geval, doorgaans omwille van 'politieke' redenen.
- U lijkt te veronderstellen dat er geen conjunctuur zou bestaan in een land/muntunie als daar geen centrale bank zou bestaan. Het is een 'niet-testbare' propositie, maar ze lijkt me historisch onjuist te zijn, en zeker een illusie in onze tijd. Dat belet natuurlijk niet dat overheden de conjunctuur 'erger' zouden kunnen maken dan ze anders zou zijn, door pro-cyclish te ageren. Daarover wordt er permanent gedebateerd door zowel 'experten' als politiekers.
Zoals ik reeds schreef, persoonlijk wens ik dat overheden meer aandacht zouden geven aan structurele factoren, die de trendlijn van totaal inkomen=productie=uitgaven beinvloeden over de tijd, in plaats van aan de feitelijke conjuncturele schommelingen. Maar, dat is een ijle hoop waaromtrent we misschien toch akkoord zouden kunnen gaan, ook al verschillen we over de 'bronnen/oorzaken' van de conjuntuur.
Ten gronde is De Grauwe eigenlijk een dirigist die fundamenteel niet gelooft in de vrije markt. Dit blijkt weer eens uit de teneur die schuil gaat achter de basisstelling van zijn betoog: “Om op al de huidige vragen te antwoorden zal een nieuwe macro-economische theorie moeten uitgevonden worden. Een theorie die rekening houdt met de cognitieve beperkingen van de mensen”
Met zijn omfloerste omschrijving “cognitieve beperkingen” herhaalt De Grauwe eigenlijk niets anders dan de eeuwige stelling van de “Centrale Planners”: namelijk dat mensen eigenlijk te dom zijn om voor zichzelf te zorgen, (en impliciet daaraan verbonden) dat (nog maar eens nieuwe) plannen moeten gesmeed worden om het alles van boven nog eens te regelen.
Jammerlijk genoeg gaat De Grauwe wel voorbij aan de “cognitieve beperkingen” van de planologen, aan de afwezigheid van hun direct belang bij een goed plan en vooral aan de immense collectieve wijsheid die besloten ligt in de miljarden weloverwogen beslissingen van miljoenen individuen bij elke economische handeling. De Grauwe moet toch dringend eens de serie herbezien van Minton Friedman over de vrije markt “Free to Choose”.
Het geldwezen als de voornaamste oorzaak van conjunctuurschommelingen werd reeds in 1838 door W.C. Mees in zijn "Proeve eener geschiedenis van het Bankwezen" aangewezen! Hij schreef: "Dat deze schokken, bij eene zoogenaamde handelscrisis, in onmiddellijk verband stonden met een ongunstigen toestand des geldsomloops, was in het oog vallend en hoewel ook de banken en andere instellingen, welke op den geldsomloop betrekking hebben, niet altijd als de oorzaken van den ontstane ramp konden aangemerkt worden, zoo was het echter blijkbaar, dat zij in denzelven steeds eene hoofdrol vervulden."
Voor zover ondernemers niet zelf gedeelten van hun vroegere winsten gereserveerd hebben, moeten zij voor de uitbreiding van hun productie geld lenen. Wanneer er geen nieuw geld werd gecreëerd, zouden zij slechts geld kunnen lenen van diegenen, die gespaard hebben. Het totaal der investeringen zou nimmer groter dan het totaal der besparingen kunnen zijn.
Thans ligt de zaak anders. De centrale bank, maar vooral de particuliere banken(!), staan gereed om nieuw geld te creëren. Het gevolg van de geldcreatie der banken is, dat de ondernemers niet meer op de spaarders zijn aangewezen. Zij kunnen het tempo van hun investeringen in veel sterkere mate zélf bepalen. De investeringen zullen nú grosso modo gelijk zijn aan besparingen PLUS geldcreatie. Deze geldcreatie - en de ermee gepaard gaande prijsstijging - bevordert ogenschijnlijk de welvaart. Er komt evenwel een ogenblik dat de banken geen nieuwe credieten meer kunnen verlenen. En dit ogenblik is het ogenblik van de crisis!
Een reactie posten
<< Home