Vive le roi: een groot volksfeest is in de maak

Johan Sanctorum

Belgavox, of de nieuwe opstoot van oud-Belgisch patriottisme


Het is weer zover: de culturele sector, of althans een deel daarvan, krijgt een nieuwe opstoot van patriottisme, zo tegen de verkiezingen aan. Dat kan geen toeval zijn: om de separatistische demonen te exorciseren, is er niks zo geschikt als een liedje van Will Tura of Clouseau. Vooral het lichte lied dus, conform de ondraaglijke lichtheid van België zelf. Een en ander moet culmineren in het evenement “Belgavox - een volksfeest voor heel het land”, waarin “meer dan vijftig Belgische artiesten op 17 mei onder het Atomium zingen om de eendracht van België te bepleiten.” In de coulissen treffen we sponsors aan zoals het ABVV, naast de Nationale Loterij (een staatsinstelling dus), en commerciële geldschieters zoals Belgacom, Delhaize, Douwe Egberts en Coca-Cola. Dat laatste brouwsel drink ik sowieso nooit, de rest staat definitief op mijn zwarte lijst. En niet alleen de mijne, naar ik mag hopen. Het verbaast me telkens weer -en dat was ook op de 1.10-concerten zo-, hoe pop-artiesten zich verliezen in het flou van de feel-good-shows, Sportpaleisachtige massa-euforie, persoonlijke marketing, goedkope emo-filosofietjes rond “samenhorigheid”, commerciële incentives, en tenslotte de regelrechte politieke manipulatie die hen ontgaat.

Achter de gecultiveerde Manneken Pis- en Atomiumfolklore zit een behoorlijke dosis onnozelheid en gebrek aan kritische massa bij de ondersteunende artiesten. We hadden in het voorjaar al een charme-offensief van de Europese Commissie, die een aantal dichters bereid had gevonden om “de Europese grondwet te herschrijven”. Vandaag is het dus de beurt aan de Belgicistische lobby, discreet gesteund door het Hof, om bij te dragen tot “de versterking van de solidariteit, de dialoog, het respect, het samenhorigheidsgevoel en de multiculturele diversiteit in België. De vzw wil bovendien helpen bij het versterken van de Belgische identiteit”.

Let op deze typerende, volgehouden verwarring: sociale solidariteit blijft à la fin identiek met Belgisch nationalisme. Bij geen van de bevlogen artiesten komt de gedachte ook maar op dat het ondemocratisch wanconstruct België de oorzaak is van de institutionele impasse. En dat regionale autonomie en solidariteit, ook op mondiaal vlak, perfect kunnen samengaan. Zelfs een grote staatshervorming, absoluut noodzakelijk voor wie België nog enige kans wil gunnen, is voor de Belgavox-barden geen optie: dit initiatief ruikt duidelijk naar neo-unitaristische nostalgie. Dat de gebroeders Kolacny tot de stuwende krachten behoren achter dit initiatief, is dan ook niet toevallig: ze smukten in het verleden met hun meisjeskoor al de feestjes ten paleize te Laken op. Dat het allemaal moet uitmonden in “een groot volksfeest”, is ook al een verspreking: als de Belgische dynastie iets te vieren heeft, worden er ook krakelingen naar de meute gegooid, en een “groot volksfeest” georganiseerd. Kortom: heel dit gedoe oog als een belegen Ancien-Régime-charade, waarmee de oude elites die o.m. Fortis aan Frankrijk verpatsten met het oog op een ratache (een gedachte die de Belgische Revolutie in 1830 zelf al beheerste), het naiefste deel van onze gitaarpopulatie voor hun kar spannen.

Dat het merendeel van de publieke opinie in Vlaanderen deze indoctrinatie afwijst, zal de kloof tussen cultureel establishment en massa alleen maar vergroten. De culturo’s van de Brusselse Dansaertstraat leven onder een stolp, ze zijn hun contact met de maatschappelijke onderstroom allang kwijt. Zich wellicht bewust van de intellectuele zwakte en de Artistenmetaphysik (dixit F. Nietzsche) die onder het Belgavox-geroep schuilgaat, voelde mijn goede vriend en filosoof Lieven De Cauter zich geroepen om correcties aan te brengen, onder het motto “Ons project voor België gelijkt in niets op het oude, unitaire project van de Franstalige burgerij”. Dat is een leuke gedachte. Alleen zou de gedreven mensenrechtenactivist zich bewust moeten zijn van de manipulatieve bedoelingen achter zo’n “volksfeest”. Wat is dat toch met intellectueel-progressief Vlaanderen en de Belgische mythe? Waar is het republikeins-democratisch project gebleven? Als ik onder De Cauters petitietekst weer alle namen van het tricolore gezelschap zie prijken, gedecoreerden of kandidaat-lintjesdragers, waaronder de onvermijdelijke barones Anne Teresa De Keersmaeker, weet ik het zeker: het feest kan niet meer stuk, vive le roi. Et un Coca pour tout le monde.