Poppen is een werkwoord

"Het is niet eenvoudig te achterhalen waar we het woord 'poepen' vandaan hebben gehaald", zucht taalhovenier Ludo Permentier in zijn rubriek "Woorden weten alles" in De Standaard (9-2-2009). Toch, toch.

Hollanders verwonderen zich wel eens over het Vlaamse werkwoord in de seksuele sfeer dat doorgaans uitgesproken wordt als “poepen”. Zijzelf kennen een werkwoord dat geschreven en uitgesproken wordt als “poepen”, en dat verwijst naar de daad van anale ontlasting. Het bijbehorende zelfstandig naamwoord “poep”, zoals in “hondenpoep” (een woord waarvan het gebruik onder Vlamingen trefzeker de zelfhatende snob verraadt), betekent dienovereenkomstig “drol”. De oorsprong van dit woord is blijkbaar, zoals Permentier aangeeft, klanknabootsend. Het bestaat ook in het Engels, “poop”, met dezelfde betekenis, bv. poop-scoop, “hondendrolschupje”.

Niet synoniem daarmee maar toch in dezelfde regio gesitueerd is het Vlaamse woord dat geschreven en uitgesproken wordt als “poep”, en dat “achterste” betekent. Het is blijkbaar afgeleid van Latijn puppis, Frans poupe, “achtersteven”, net als het Engelse leenwoord poop, dat wel de oorspronkelijke scheepvaartbetekenis behouden heeft. Sommige geleerden speculeren dat het Latijnse woord puppis zelf als oorspronkelijke betekenis gewoon “achterste” had, en dat deze betekenis op haar beurt via klanknabootsing afgeleid was van de ontlastingsfunctie die bij de meeste dieren via het achterste geschiedt, dus samenhangt met “poep” in de hierboven geschetste Hollandse betekenis.

Het zou allemaal kunnen. De net behandelde Hollandse woorden “poep” en “poepen” hebben echter niets, maar dan ook niets, te maken met het Vlaamse werkwoord dat de geslachtsgemeenschap beduidt, en dat door dialectsprekers als “poepen” uitgesproken wordt. Om dit uit te leggen, vragen we de Antwerpse lezer eerst om eens zelf het volgende zinnetje uit te spreken: “Spring er eens op.” Dat zal ongeveer klinken als “Springt er iz oep”, nietwaar? Dus: wat we naar de standaarduitspraak schrijven als “op”, wordt in het dialect in sommige gevallen uitgesproken als “oep”. Dat geldt met name voor het woord “pop”. Met haar verjaardag heeft vlijtig Liesje “een nief poep” gekregen.

Nu beduidt “pop” niet alleen een lappenpop of een Barbie-pop: het woord kan, net als zijn Latijns grondwoord “pupa”, ook “meisje” betekenen. Je hoort Brabanders hun dochter zo noemen: “Ons poep begint borstjes te krijgen.” Eigenlijk dus: onze pop, “ons meisje”. Zonder veel fantasie laat zich daaruit een werkwoord “poppen” afleiden, dat betekent: “spelen”, en in tweede instantie “spelen met een meisje”. In de vaart van een ruige conversatie wordt dat wel eens tot “poepen” verbasterd (een vervorming die in heel het Vlaamse land gebruikelijk geworden is), maar de beschaafde uitspraak alsmede de juiste schrijfwijze is dus “poppen”. Als Permentier zijn lezers dat beschaafde gebruik kan bijbrengen, verdient hij als grafschrift: "Hij leerde zijn volk poppen."