Solidariteit en (a)sociale zekerheid
Eerder deze maand organiseerde de Leuvense afdeling van het CDS (Christen-Democratische Socialisten) een debat onder de politieke studentenverenigingen. Ook het LVSV kon daarop natuurlijk niet ontbreken. Eén van de stellingen waarover grondig gedebatteerd werd was de volgende: “Is de vrije markt in staat om de zwakkeren in de maatschappij te beschermen?”. In essentie een debat over wat er moet gebeuren met de sociale zekerheid. Eerst en vooral kan men zich afvragen of de staat er dan nu wel zo goed in slaagt de zwakkeren te beschermen. Gepensioneerden klagen nu al dat hun pensioenen te laag liggen en met de vergrijzende bevolking zal het er de komende jaren niet beter op worden. De huidige regering doet namelijk niets om dit probleem structureel op te lossen. Voorts wordt er geklaagd dat de uitkeringen te laag zijn en de wachtlijsten voor rusthuizen en gehandicaptenopvang te lang. En zo kan ik hier nog wel even doorgaan. Voor een overheid die wanneer we alle belastingen en/of heffingen in beschouwing nemen bijna twee derde van uw loon wegbelast is dit een niet al te positief bilan. Jens Moens, de politiek secretaris van het Leuvense LVSV, had over dit thema dan ook het één en ander te zeggen. Een samenvatting van diens ideeën.
Maar van zodra men andere oplossingen begint te opperen komt het aloude argument naar boven: “Er mag niet aan de sociale zekerheid geraakt worden, anders wordt de solidariteit aangetast!”. Nu kan men zich afvragen in hoeverre men in deze nog kan spreken van solidariteit. Het begrip solidariteit hangt namelijk sterk vast aan het creëren van een soort van gemeenschapszin. Een deel van de gemeenschap is bereid een deel van zijn voordelen op te geven (in dit geval onder de vorm van belastingen) om een ander deel van de gemeenschap te helpen. Men kan al eens ziek worden of zonder werk vallen. Maar deze hulp is door de tijden steeds verder geëvolueerd naar een vanzelfsprekendheid. Een groot deel van de uitkeringsgerechtigden vindt het maar normaal dat ze hun uitkering krijgen en voelen dikwijls niet de minste verantwoordelijkheid tegenover degenen die hen deze uitkering bezorgen. Tevens groeit een tijdelijke noodhulp steeds meer uit tot een onbeperkt privilege.
Welke oplossingen zou een vrije markt hiervoor kunnen bieden? Men denkt dan in de eerste plaats direct aan het privatiseren en/of rationaliseren van een aantal takken van de sociale zekerheid. De stijgende kosten in de ziektezorg maken het onvermijdelijk dat in de toekomst de Staat zal moeten terugvallen op het aanbieden van een basispakket. Voor de overige zaken zal de burger zichzelf moeten bijverzekeren bij een private verzekeraar. Ook de pensioenen gaan steeds meer ondergebracht moeten worden in private pijlers, zeker als de budgetten binnen een kleine vijf jaar helemaal gaan ontsporen als de vergrijzing inslaat. Het is tevens onvermijdelijk dat de komende generaties langer zullen moeten werken, al is het maar omdat de levensverwachting ook meer en meer stijgt en de nataliteit daalt. Er moet ook dringend nagedacht worden over het arbeidsmarktbeleid en het beperken van de werkloosheidsuitkeringen in de tijd en een strikter activeringsbeleid lijken onvermijdbaar. Al deze maatregelen kunnen een overgang zijn naar verregaande privatiseringen, maar dit zal in ieder geval zijn tijd vragen. Mensen die bijvoorbeeld heel hun leven geld afgedragen hebben in de veronderstelling hiervan na pensionering de vruchten te plukken, kan men moeilijk nu in de kou laten staan. Overgangsmaatregelen zijn dus zeker nodig. Dat ontkennen liberalen en libertariërs ook niet.
Maar er zijn ook andere oplossingen. Als we terugkijken naar het einde van de 19e en het begin van de 20e eeuw, zien we dat de meeste mensen aangesloten waren bij private mutualiteiten of broederschappen in de Angelsaksische landen, systemen die zeer goed werkten. En dit is een interessant concept. Stel dat men een groep mensen heeft die samen een kleine gemeenschap vormt. De leden van deze gemeenschap beslissen vrijwillig om een deel van hun inkomsten af te staan als vorm van ‘sociale zekerheid’. En er worden een aantal regels gesteld: wanneer er beroep kan gedaan worden op deze gelden, hoe hoog de vergoedingen dan liggen, ... Als er iemand ziek wordt, worden de ziekenhuiskosten betaald. Als er iemand sterft, wordt er een bedrag uitgekeerd aan de familie om dit inkomensverlies op te vangen. Als er iemand zonder werk valt, krijgt hij gedurende de tijd dat hij zonder werk zit een uitkering. En zo kunnen er nog tal van andere regels ingevoerd worden. Wat zijn nu de voordelen van dit systeem ten opzichte van het systeem zoals we het de dag van vandaag kennen? Ten eerste gaat de begunstigde zo weinig mogelijk van het systeem willen profiteren. Zijn band met de andere leden is veel sterker en hij zal de andere leden niet voor het hoofd willen stoten uit vrees uit het systeem gebannen te worden. Ten tweede zal de controle veel gemakkelijker verlopen. De groep is kleiner en misbruik valt sneller op en zal sneller aangeklaagd kunnen worden.
Dit lijkt mij al bij al een zeer liberaal systeem en ontkracht het veelgehoorde argument dat liberalen tegen gemeenschappen zouden zijn. Ze zijn eerder tegen het gedwongen lid zijn van een bepaalde gemeenschap of Staat. Het is niet omdat een liberaal als individualist de onafhankelijkheid van het individu hoog in het vaandel voert, dat hij daarmee tegen het verenigen van mensen zou zijn. Het is niet antiliberaal om te stellen dat mensen vrijwillig toe of uit een gemeenschap kunnen treden en dat aan deze toetreding een aantal regels vasthangen. Het lijkt mij eerder dat het uitbouwen van een sterke Staat leidt tot het ondermijnen van het gemeenschapsgevoel en de sociale banden tussen mensen. Belastingsbetalers hebben niet meer het gevoel dat hun geld bijdraagt tot de alom geprezen solidariteit en het steuntrekkende deel van de bevolking vindt deze steun van de Staat maar normaal. Waarom de noodzaak voelen om deel uit te maken van een gemeenschap als men al deze voordelen sowieso al krijgt van de Staat? Waarom naar werk zoeken als de laagste lonen gelijk zijn aan wat men zo al krijgt? Het systeem van private mutualiteiten waar mensen vrijwillig een deel van hun inkomen afgaven om anderen tijdelijk uit de nood te helpen is verworden tot een incentive van asociaal gedrag.
Nu ben ik de eerste om toe te geven dat de kans klein is dat er de komende jaren terug geëvolueerd wordt naar een dergelijk systeem. Het is echter van kapitaal belang dat deze verantwoordelijkheidszin terugkomt bij de burgers en hierbij kunnen verregaande privatiseringen en rationaliseringen in de sociale zekerheid zeker soelaas bieden. Dat dit grote uitdagingen zal bieden op politiek vlak staat vast. Het is niet voor niets dat tal van professoren en economen al langer waarschuwen dat de hervormingen op communautair vlak niets voorstellen met wat ons nog te wachten staat op het gebied van het hervormen van de sociale zekerheid, zeker indien men deze betaalbaar wil houden. Geachte dames en heren politici, het zou dan ook aangewezen zijn niet te lang meer te wachten met het aanpakken van dit karwei. De toekomstige generaties danken u!
Meer over de ideeën van Jens Moens op www.lvsvleuven.be.
Meer teksten van Vincent De Roeck op www.libertarian.be.
Maar van zodra men andere oplossingen begint te opperen komt het aloude argument naar boven: “Er mag niet aan de sociale zekerheid geraakt worden, anders wordt de solidariteit aangetast!”. Nu kan men zich afvragen in hoeverre men in deze nog kan spreken van solidariteit. Het begrip solidariteit hangt namelijk sterk vast aan het creëren van een soort van gemeenschapszin. Een deel van de gemeenschap is bereid een deel van zijn voordelen op te geven (in dit geval onder de vorm van belastingen) om een ander deel van de gemeenschap te helpen. Men kan al eens ziek worden of zonder werk vallen. Maar deze hulp is door de tijden steeds verder geëvolueerd naar een vanzelfsprekendheid. Een groot deel van de uitkeringsgerechtigden vindt het maar normaal dat ze hun uitkering krijgen en voelen dikwijls niet de minste verantwoordelijkheid tegenover degenen die hen deze uitkering bezorgen. Tevens groeit een tijdelijke noodhulp steeds meer uit tot een onbeperkt privilege.
Welke oplossingen zou een vrije markt hiervoor kunnen bieden? Men denkt dan in de eerste plaats direct aan het privatiseren en/of rationaliseren van een aantal takken van de sociale zekerheid. De stijgende kosten in de ziektezorg maken het onvermijdelijk dat in de toekomst de Staat zal moeten terugvallen op het aanbieden van een basispakket. Voor de overige zaken zal de burger zichzelf moeten bijverzekeren bij een private verzekeraar. Ook de pensioenen gaan steeds meer ondergebracht moeten worden in private pijlers, zeker als de budgetten binnen een kleine vijf jaar helemaal gaan ontsporen als de vergrijzing inslaat. Het is tevens onvermijdelijk dat de komende generaties langer zullen moeten werken, al is het maar omdat de levensverwachting ook meer en meer stijgt en de nataliteit daalt. Er moet ook dringend nagedacht worden over het arbeidsmarktbeleid en het beperken van de werkloosheidsuitkeringen in de tijd en een strikter activeringsbeleid lijken onvermijdbaar. Al deze maatregelen kunnen een overgang zijn naar verregaande privatiseringen, maar dit zal in ieder geval zijn tijd vragen. Mensen die bijvoorbeeld heel hun leven geld afgedragen hebben in de veronderstelling hiervan na pensionering de vruchten te plukken, kan men moeilijk nu in de kou laten staan. Overgangsmaatregelen zijn dus zeker nodig. Dat ontkennen liberalen en libertariërs ook niet.
Maar er zijn ook andere oplossingen. Als we terugkijken naar het einde van de 19e en het begin van de 20e eeuw, zien we dat de meeste mensen aangesloten waren bij private mutualiteiten of broederschappen in de Angelsaksische landen, systemen die zeer goed werkten. En dit is een interessant concept. Stel dat men een groep mensen heeft die samen een kleine gemeenschap vormt. De leden van deze gemeenschap beslissen vrijwillig om een deel van hun inkomsten af te staan als vorm van ‘sociale zekerheid’. En er worden een aantal regels gesteld: wanneer er beroep kan gedaan worden op deze gelden, hoe hoog de vergoedingen dan liggen, ... Als er iemand ziek wordt, worden de ziekenhuiskosten betaald. Als er iemand sterft, wordt er een bedrag uitgekeerd aan de familie om dit inkomensverlies op te vangen. Als er iemand zonder werk valt, krijgt hij gedurende de tijd dat hij zonder werk zit een uitkering. En zo kunnen er nog tal van andere regels ingevoerd worden. Wat zijn nu de voordelen van dit systeem ten opzichte van het systeem zoals we het de dag van vandaag kennen? Ten eerste gaat de begunstigde zo weinig mogelijk van het systeem willen profiteren. Zijn band met de andere leden is veel sterker en hij zal de andere leden niet voor het hoofd willen stoten uit vrees uit het systeem gebannen te worden. Ten tweede zal de controle veel gemakkelijker verlopen. De groep is kleiner en misbruik valt sneller op en zal sneller aangeklaagd kunnen worden.
Dit lijkt mij al bij al een zeer liberaal systeem en ontkracht het veelgehoorde argument dat liberalen tegen gemeenschappen zouden zijn. Ze zijn eerder tegen het gedwongen lid zijn van een bepaalde gemeenschap of Staat. Het is niet omdat een liberaal als individualist de onafhankelijkheid van het individu hoog in het vaandel voert, dat hij daarmee tegen het verenigen van mensen zou zijn. Het is niet antiliberaal om te stellen dat mensen vrijwillig toe of uit een gemeenschap kunnen treden en dat aan deze toetreding een aantal regels vasthangen. Het lijkt mij eerder dat het uitbouwen van een sterke Staat leidt tot het ondermijnen van het gemeenschapsgevoel en de sociale banden tussen mensen. Belastingsbetalers hebben niet meer het gevoel dat hun geld bijdraagt tot de alom geprezen solidariteit en het steuntrekkende deel van de bevolking vindt deze steun van de Staat maar normaal. Waarom de noodzaak voelen om deel uit te maken van een gemeenschap als men al deze voordelen sowieso al krijgt van de Staat? Waarom naar werk zoeken als de laagste lonen gelijk zijn aan wat men zo al krijgt? Het systeem van private mutualiteiten waar mensen vrijwillig een deel van hun inkomen afgaven om anderen tijdelijk uit de nood te helpen is verworden tot een incentive van asociaal gedrag.
Nu ben ik de eerste om toe te geven dat de kans klein is dat er de komende jaren terug geëvolueerd wordt naar een dergelijk systeem. Het is echter van kapitaal belang dat deze verantwoordelijkheidszin terugkomt bij de burgers en hierbij kunnen verregaande privatiseringen en rationaliseringen in de sociale zekerheid zeker soelaas bieden. Dat dit grote uitdagingen zal bieden op politiek vlak staat vast. Het is niet voor niets dat tal van professoren en economen al langer waarschuwen dat de hervormingen op communautair vlak niets voorstellen met wat ons nog te wachten staat op het gebied van het hervormen van de sociale zekerheid, zeker indien men deze betaalbaar wil houden. Geachte dames en heren politici, het zou dan ook aangewezen zijn niet te lang meer te wachten met het aanpakken van dit karwei. De toekomstige generaties danken u!
Meer over de ideeën van Jens Moens op www.lvsvleuven.be.
Meer teksten van Vincent De Roeck op www.libertarian.be.
posted by Vincent De Roeck @ 12:53
6 comments
6 Comments:
De staat werkt hoe dan ook uniformisering in de hand, wat wel bijdraagt tot groepscohesie, zowel in slechte als in goede zin. Mensen die allemaal aan dezelfde wetten moeten gehoorzamen, van dezelde diensten kunnen genieten, dezelde scholen hebben doorlopen, voelen zich hoe dan ook verwant.Dat is volgens mij de kern van het 'nationaal' gevoel. Als je nu zoveel mogelijk privatiseert, ook sparen, pensioenen, scholen, ziekenzorg enz. krijg je volgens mij minder sociale cohesie, meer rivaliteit, concurrentie enz.
Ideaal moet de staat ervoor zorgen dat er geen uitgeslotenen meer zijn m.a.w. iedereen hoort erbij zowel arbeiders, werklozen, zieken, pensioentrekkers enz. , als je die uniformiserende kracht van de staat afbreekt, krijg je volgens mij meer outcasts, asocialen die nergens meer bijhoren.
Maar dit is maar een marginale bemerking bij je interessante bijdrage.
Beste,
Dat er na de 2de wereldoorlog in bijna alle Europese landen onder een of andere vorm staatsgaranties ingevoerd zijn voor de sociale zekerheid heeft ook een historische oorsprong. In de jaren dertig is de Arbeidsbank failliet gegaan door de krisis, de katholieke regering van toen heeft wel de Boerenbank gered, wat later Cera is geworden. Dus de reden waarom na de oorlog die kleine fondsen overkoepeld werden door de Nationale Sociale Zekerheid was om ze te beschermen tegen een krisis, zoals men nu probeert de banken te ondersteunen overal terwereld (behalve in België in het geval van Fortis:). Vandaag is er een veel simpeler reden om die zaak en nationaal te houden en gecontrolleerd door de staat: de risicospreiding. Hoe groter het volume van de premies, hoe beter men zich kan beschermen tegen plaatselijke calamiteiten. Het is gewoon een kwestie van wiskunde: Probality theory.
@thewingsofthecarp
U heeft er niets van begrepen. Het gaat principaal om 'incentives', om gedragsprikkels die verantwoordelijk en dus 'sociaal' (in de zin van anti-profiteur) gedrag bevorderen bij de mensen.
De sociale zekerheid omvat vele 'kamers' die twee grote kanten vertegenwoordigen: (a) inkomensherverdeling en (b) verzekering tegen 'ongelukken'. Het eerste heeft helemaal niets te maken met "risicospreiding". Het tweede heeft wel te maken met risicospreiding, maar dat vereist geen 'publieke' verzekering. Via de 'vrije markt' kan men zelfs de risicos spreiden over vele landen/bevolkingen.
Nee, de publiek-gerunde 'sociale zekerheid' heeft te maken met politieke machtsconcentratie en/of bestendiging, en niet met "wiskunde"
Wel ik heb nogal wat vrienden in Nederland, en tevreden over hun systeem zijn ze allesbehalve. De Nederlanders komen intussen naar België voor dringende ingrepen. Maar OK, ik heb er inderdaad niks van begrepen, het is ook niet echt mijn materie, maar zeker de uwe ook niet. Jongens doe eens wat meer tekst onderzoek voor je zomaar vanuit puur dogmatisch ideologische standpunt begint stanpunten te spuien. Ik hou de discussie hier voor bekeken, ze heeft geen niveau. Maar nog het beste, alles is voor verbetering vatbaar.
Ik denk dat er voldoende materiaal is om te vergelijken. België met de VS bvb.In de VS zijn grote delen van wat wij de sociale zekerheid noemen in privéhanden.
Voor mij blijft het grote nadeel dat als je iets als sociale zekerheid niet verplicht stelt m.a.w. als je niet elke burger vanaf een zekere leeftijd verplicht om geld af te dragen voor mogelijk toekomstig onheil: werkloosheid, ziekte, invaliditeit enz. je onvermijdelijk een categorie zal krijgen die daar niet zal voor betalen. Met het gevolg dat zij dan, als hen iets overkomt clochards worden, die een marginaal leven gaan lijden.
In de voorbeelden die je geeft waar mensen 'vrijwillig' geld van hun wedde afstaan om die onvoorziene zaken te dekken, ga je ervan uit dat iedereen daaraan zal meedoen. Daar heb ik mijn twijfels over. Niet elke mens is zo rationeel als in de boeken van Ayn Rand voorgesteld...als je Dostojewski leest krijg je een totaal ander beeld. We konden het ook zien met de citi-bank die hier te lande een tijdlang aan mensen waarvan een kind kon zien dat ze die nooit zouden terugbetalen hoge leningen gaf....na een paar jaar stond de deurwaarder aan hun deur.
Wat voor u opgaat, gaat dus niet voor iedereen op. Sommige mensen moeten echt worden bescchermd tegen hun gemakzuchtige en irrationele neigingen, willen ze niet in zware problemen raken.
Binnen het door u voorgestelde systeem, zie ik wel de mogelijkheid dat de kerk of filantropen dit soort uitgerangeerde mensen eten en onderdak verschaffen ...maar in de praktijk werkt dat niet altijd zo goed, gezien vele van die mensen niet te depisteren zijn, en nog liever met hun gebrekkige middelen in de natuur leven dan van die hulp af te hangen.
Ik denk dat uw mensbeeld grosso modo veel positiever is dan het mijne.Sommige mensen zijn meestal rationeel en gericht op geestelijke en materiële ontplooïng, maar een aanzienlijk deel kan wat leiding best verdragen.
@ Marc Huybrechts
'Sociaal' niet enkel in de zin van 'anti-profiteur' maar ook van 'civiek gedrag' en zelfs 'sociaal' in de vriendschappelijke/intermenselijke betekenis. De maatschappij heeft baat bij een bloeiend verenigingsleven en bij sociale netwerken van vrienden en kennissen. Maar in plaats van die te subsidiëren zou men beter vrijemarktincentives gebruiken. De Staat heeft het gezin vernietigd en vriendschappen geminoriseerd omdat de Staat de burgers alle diensten zelf zou gaan verschaffen. Vroeger had men baat bij contacten en een sterke familie. Nu niet meer. Het afschaffen van de sociale zekerheid zou die evolutie kunnen terugdraaien.
Een reactie posten
<< Home