Commentaren bij de internationale actualiteit (Vincent De Roeck)

In mijn zoektocht naar een nieuw krantenabonnement probeerde ik de afgelopen dagen nogmaals de “International Herald Tribune” en "The Wall Street Journal Europe”, maar ook de mij voorheen onbekende media “The Bulletin” en “New Europe”. Vooral die twee laatste bleken échte aanraders te zijn, hoewel de WSJE natuurlijk ook zijn charme blijft behouden. De IHT blijft mij evenwel serieus enerveren.

Op 15 november 2008 vond de honderdste verjaardag van de stichting van Belgisch Kongo plaats. In 1908 schonk koning Leopold II zijn “Kongo Vrijstaat” immers aan de Belgische overheid. Deze gebeurtenis ging aan het gros van de Belgen voorbij, ook al bekladden enkele activisten op diezelfde dag wel het ruiterstandbeeld van onze gewezen vorst in Oostende en ook al wijdde de BBC die week (alweer) een minireeks aan de gruwelen van Leopolds regime in de Kongo. Meer dan 10 miljoen Kongolezen zouden er het leven gelaten hebben. Derek Blyth, de hoofdredacteur van het Brusselse magazine “The Bulletin”, trekt deze week dan ook van leer tegen het gebrek aan aandacht voor dit niet zo fris hoofdstuk in onze vaderlandse geschiedenis. Blyth verwijt de Brusselaars zelfs van medeplichtigheid omdat zij vandaag van de grandeur van hun stad blijven genieten, goed wetende dat eizona alle grote prestigieuze werken in Brussel met bloedgeld uit Kongo gefinancierd werden. Hoewel ik Blyth zéér hoog inschat - hij is immers net als mezelf een Euroscepticus - ben ik het niet eens met de voortdurende kritiek op ons koloniaal verleden.

Eerst en vooral zijn historici het er doorgaans over eens dat de Spanjaarden, de Fransen en de Portugezen merkelijk meer bloed aan hun koloniale handen hebben dan de Belgen. Dit is geen exoneratie van onze schuld, maar dient om alles even in perspectief te plaatsen. Verder herhaalt Blyth dezelfde methodologische fouten als een Adam Hochschild of een Edmund Morel. Tijdens de beginjaren van Leopolds bewind over Kongo waren er immers enkel maar betrouwbare gegevens voor handen over de bevolking van de kustgebieden en de oevers van de bevaarbare rivieren omdat de rest van het land nu eenmaal moeilijk of zelfs helemaal niet toegankelijk was. Later heeft men onder Belgisch bewind voor het eerst betrouwbare gegevens over de bevolking van het ganse land verzameld. En die werden vervolgens vergeleken met de geëxtrapolleerde gegevens van de kusten en de oevers. Men hield m.a.w. geen rekening met de demografische realiteit dat kustgebieden en rivieroevers omwille van de transportmogelijkheden véél dichter bevolkt zijn dan het niet omsloten binnenland. De claim van tien miljoen doden is daaruit afgeleid. In de praktijk ligt dat aantal dus veel lager. Opnieuw is dit geen poging om Leopolds terreurbewind goed te praten, maar om bepaalde foutieve idee-fixen uit de wereld te helpen.

Dat België internationaal geen al te goede beurt maakt, is al lang geweten, maar in het laatste nummer van “The Bulletin” worden enkele recente evoluties aangekaart waarvan ikzelf eigenlijk geen weet had. Door de juridische onzekerheid rond de luchthaven van Zaventem overwegen Hainan Airlines uit China en Jet Airways uit India nu om uit te wijken naar Charleroi. Jet is momenteel één van de belangrijkste spelers op Zaventem en Hainan is op zoek naar een Europese hub. Het communautaire gebakkelei in de Rand lijkt dus Zaventem te nekken. Verder zou de Belgische staatsschuld deze maand de kaap van 300 miljard euro overschreden hebben. Elke Belg heeft 28,125 euro schulden, ofwel 2,100 euro meer dan elke Amerikaan. Tenslotte hekelde “The Bulletin” ook de nieuwe website van de Brusselse stedelijke overheid, die momenteel herwerkt wordt. Het adres van het stadhuis was foutief, meer dan de helft van de links werkte niet, een groot deel van de inhoud was niet beschikbaar en de lijst van burgemeesters zat vol met onjuistheden. “Website shame” was de alleszeggende titel in “The Bulletin”. Of hoe het PS-stadsbestuur klaarblijkelijk alles in het werk stelt om het imago van Brussel in de wereld omlaag te halen door incompetente vriendjes onder de arm te nemen voor dit soort communicatieve projecten.

De "Wall Street Journal Europe" pakte deze week uit met een artikel over de stand van zaken van private scholen in West-Europa. Onderzoek toont immers aan dat de vraag voor privaat onderwijs nog nooit zo groot geweest is als vandaag, en dit ongeacht de financiële crisis, de heisa rond koopkracht, de dure energieprijzen en de stijgende voedselprijzen. Sinds het jaar 2000 zijn er in West-Europa maar liefst 1,200 privé-scholen bijgekomen. Het WSJE-onderzoek stelt ook vast dat 60% van de ondervraagden gelooft dat het niveau in private scholen hoger ligt dan in het publiek net. En ook al is de kostprijs van privé-onderwijs sinds 2000 met gemiddeld 43% gestegen, toch lijkt de rage in onze contreien nog niet over zijn hoogtepunt heen. Wel dient hier opgemerkt te worden dat het onderzoek onduidelijk is over de landelijke verschillen tussen de West-Europese landen. Dat deze trend zich in landen als het Verenigd Koninkrijk, Zwitserland en Duitsland duidelijk manifesteert, lijkt me logisch, maar of deze gegevens even correct zijn voor egalitaire landen als België en Frankrijk laat ik in het midden. In ieder geval geeft de WSJE-studie wel aan dat publiek onderwijs al lang niet meer op dezelfde graad van populariteit als weleer kan rekenen.

Verder oogstte de WSJE bij mij ook lof deze week voor hun harde lijn tegenover de piraterij voor de kusten van Somalië en voor hun onverbloemde kritiek op de benoeming van Timothy Geithner als minister van financiën in de Obama-administratie. Piraterij in de wereld nam in 2008 ongeziene proporties aan en het aantal voorvallen verdriedubbelde zelfs ten opzichte van 2007. De WSJE veegde landen als Saoedi-Arabië en Frankrijk de mantel uit omdat zij piraterij zouden aanmoedigen door steevast de gevraagde afkoopsommen te betalen in plaats van daartegen in te gaan. Volgens WSJE-essayist en Georgetown-professor Michael Oren moeten de VS en de Europese landen een militaire coalitie op de been brengen om een einde te stellen aan de piraterij voor de kusten van Somalië. "Much like terrorism, piracy, unless unprooted, will mushroom," aldus Oren. Geithner wordt aan de schandpaal genageld omdat hij voorzitter was van de Fed in New York en één van de protagonisten in de recente bail-outs van de Amerikaanse financiële instellingen. Zijn koosnaampje "Secretary of Bailouts" laat maar weinig heel van zijn vermeende reputatie. Geithner is een interventionist van het zuiverste water en in de verste verte géén fiscaal conservatief. WSJE-redacteur Daniel Schwammenthal vreest dan ook voor nog meer bail-outs, ook van niet-financiële sectoren, en ziet zeker geen verbeteringen in het Amerikaanse budgetbeleid op de korte termijn.

Haaks op de rechtse en economisch liberale lijn van de WSJE staat de IHT (het veredelde Europese coverblad van de "New York Times") die deze week o.a. een pleidooi publiceerde om Japan internationaal te veroordelen als ze de walvisvangst niet snel volledig zouden verbieden. Verder trokken ze de kaart van de radicale sjiieten in Irak die als enige tegen het Veiligheidspact met de VS zijn. De IHT benadrukt de anti-manifestaties en zwijgt in alle talen over de instemming van het overgrote deel van de Irakese bevolking met dit pact. Afghanistan wordt steevast als "the mess" aangeduid, de kabinetsbenoemingen van Obama worden systematisch afgedaan als "valedictocracy" of zelfs als "more impressive than any other in recent memory", en de lokroep naar méér bail-outs lijkt onstuitbaar. Verder krijgen personen van uitgesproken links alooi als Paul Krugman vrije ruimte om hun gal over de vrije markt te spuien of om pleidooien allerhande te publiceren ter ondersteuning van overheidsingrijpen. En dat Guantanamo Bay dicht moet, kan ik wel inkomen, daar niet van, maar dat dit volgens de IHT nu net hét speerpunt van Obama's eerste week als president moet worden, lijkt me net een brug te ver.

In "New Europe" analyseerde MR-senator François Roelants du Vivier de historische banden tussen België en de Verenigde Staten. Wij waren doorheen de 20ste eeuw immers één van de meest pro-Amerikaanse landen van Europa en dat vertaalde zich systematisch in onze buitenlandse politiek. Hieraan kwam pas een einde in de aanloop naar de Irakoorlog. Roelants du Vivier drukt in zijn analyse dan ook zijn hoop uit dat Obama de historische band tussen de VS en Belgenland kan herstellen. En ik hoop dat samen met deze MR-senator. Verder behandelde "New Europe" deze week de beslissing van de Europese Commissie om géén staatsleningen aan Alitalia (meer) toe te laten. Tegelijkertijd stemde de EC wel in met een voorliggend privatiseringsplan, op voorwaarde dat 300 miljoen euro aan eerder verkregen leningen terugbetaald zou worden. "New Europe" stond ook stil bij de plannen van Denemarken om toe te treden tot de Eurozone en de debatten in Oslo over een Noorse opt-in betreffende de Bolkesteinrichtlijn. Een interview met Jaap de Hoop-Scheffer gaf dan weer aan dat de NAVO-secretaris-generaal Oekraïens lidmaatschap nu wel genegen is en dat daarover vorige week op een top in Estland al een eerste consensus bereikt zou zijn.

Lucas Papademos, de vice-voorzitter van de Europese Centrale Bank, wond er geen doekjes om en stelde dat de economie van de Eurozone in het derde kwartaal van 2008 een terugval van 0,2% gekend heeft en dat deze trend zich waarschijnlijk ook in het vierde kwartaal én in 2009 nog gaat doorzetten. Zijn oproep voor méér regulering en méér economische stimuli voor bedrijven deel ik natuurlijk niet, maar zijn analyse klopt als een bus. De verkoop van nieuwe wagens is in oktober met 14,5% afgenomen in vergelijking met de vorige maanden (en de verkoop van occasies zelfs met 26,8%) en doorgaans is de automobielsector een barometer voor de situatie van de ganse Europese economie. Ik houd mijn hart dus vast voor wat nog komen gaat. Tenslotte kreeg ook Eurocommissaris Siim Kallas een veeg uit de pan in "New Europe" omdat hij bij zijn aantreden in 2004 gezworen had de corruptie en fraude met Europees geld aan te pakken en weg te werken tegen het einde van zijn mandaat in 2009. Ondanks zijn pogingen werd dat doel helemaal niet bereikt. Deze maand keurde het Europees Rekenhof voor het 14de jaar op rij de EU-budgetten af wegens corruptie, fraude en onduidelijke boekhoudtechnieken.