De ware toedracht van het Fortis-debacle
(Vincent De Roeck)
Nadat Europees Commissaris voor Mededinging Neelie Kroes vorige week al aankondigde een onderzoek te zullen voeren over de hulp die de Benelux-overheden enkele weken geleden aan de noodlijdende grootbank Fortis gegeven hebben en of deze tegemoetkomingen onder de noemer “staatssteun” kunnen vallen, wat in strijd zou zijn met de Europese interne marktrichtlijnen inzake, stelt nu ook het Belgische Openbaar Ministerie dat de verkoop van Fortis aan BNP Paribas onwettig verlopen is. Volgens het OM en het advocatenkantoor Modrikamen, dat een hele resem ontevreden aandeelhouders van Fortis heeft weten te groeperen, moesten de aandeelhouders hierover hun akkoord geven én had de overheid in dit alles geen rol te spelen. Ook de kapitaalinjecties van de overheden en de daarmee samenhangende compensatiebeloftes naar de toekomst toe werden boven de hoofden van de aandeelhouders bedisseld. Deze praktijk is in strijd met de wetgeving rond “corporate governance” en hun interne regels.
Los van de schijnbare gemakzucht waarbij de overheid volmachten aan vice-premier Didier Reynders gegeven heeft om in dit dossier een oplossing te zoeken, en los van de gigantische geldinjecties die de federale overheid moeiteloos doorvoerde, ook al was er op dat moment geen budgettaire ruimte en moest er in allerijl zelfs nog naar lapmiddeltjes gezocht worden om de begroting op te smukken, was het in mijn ogen alweer de totale miskenning van de rechtsstaat door premier Yves Leterme die mij het meeste zorgen baarde. Die legt immers zowel de EU-richtlijnen als de mening van het OM naast zich neer en blijft volhouden dat de overheid géén verantwoordelijkheden van de aandeelhouders naar zich toegetrokken heeft. Verder wijzen de voorstanders van overheidsinterventie ook op de hoogdringendheid met oog op het nakende faillissement en op de gevaren van een veroordeling. In dat laatste geval zou de overheid in de toekomst immers niet meer happig zijn om oplossingen uit te dokteren voor noodlijdende bedrijven. En laat dat laatste nu net zijn wat ik beoog.
Verder vind ik het onderzoek van Neelie Kroes ook nutteloos. Alle betrokken actoren hebben de ganse tijd openlijk over staatssteun gesproken en alle kranten in binnen- en buitenland hebben ontegensprekelijk gekopt dat de overheden van de Benelux de Fortisbank “ter hulp” gekomen zijn. Het enige argument dat ze tegen Kroes kunnen inroepen, is dat het bij Fortis om “participaties” gaat en niet om hulp op zich, maar gelet op het latente gebrek aan winstoogmerk en de gebrekkige solvabiliteit van Fortis op het moment van de injecties, lijkt me dat argument onmogelijk hard te maken. Idem voor de redenen waarom enkel Fortis en Dexia in België overheidsgeld gekregen hebben, en niet de andere banken als een KBC, of meer nog de andere financiële bedrijven, of zelfs gewoon alle andere bedrijven die in België opereren. Dit is in mijn ogen immers niet enkel staatssteun, maar ook gewoon valse concurrentie met de stabiele banken en alle andere bedrijven die naar de gunsten van de consumenten dingen en nu moeten opboksen tegen zwaar gesubsidieerde banken die met belastinggeld onevenaarbare consumentengaranties kunnen aanbieden.
De cartoon die afgelopen weekend in de “Wall Street Journal” verscheen, is in mijn ogen dan ook de veruitwendiging van de meest correcte analyse van deze toestand. We zien immers in vogelperspectief een bankier bovenop een andere persoon op de grond liggen aan de voet van een hoge wolkenkrabber met het alleszeggende onderschrift: “Oef, geland op een belastingbetaler.” Tenslotte stoor ik mij ook mateloos aan de beslissing van de ECB om de rente te verlagen met een halve procent. Hiermee maakt de bende van Jean-Claude Trichet exact dezelfde fout als Alan Greenspan na het openbarsten van de IT-bubbel in 2000-2001 met alle rampzalige gevolgen vandaag van dien. In tijden van economische neergang moet de rente voortvloeien uit de marktevenwichten (leidt doorgaans tot een hoge rente) zodat de slechte investeringen geliquideerd kunnen worden. Wanneer de staat echter ingrijpt en de rente kunstmatig laag houdt, worden zowel consumptie als investeringen gepromoot, en dat laat dat nu net de twee pijlers zijn van elke niet-duurzame groeibubbel. Vergeef hen Heer, ze leren het maar niet!
En om het libertarische principe “put your money where your mouth is” in de praktijk te brengen en jullie hier geen vals belegadvies te geven, even dit tussendoortje. Samen met enkele vrienden en kennissen van mij heb ik vorige week voor een paar tienduizend euro in het BEL20-aandeel “Fortis Holding” belegd dat momenteel op 5-6 miljard euro gewaardeerd staat en zwaar onder vuur ligt bij analisten omdat zogezegd alle waardevolle Fortis-onderdelen in andere vehikels elders in de wereld op de beurs staan, zoals onder de noemer “BNP Paribas” in Parijs, en omdat dit aandeel daarom geen plaats meer zou verdienen in de BEL20-index. Nu heeft de Fortis Holding vandaag wel nog steeds een intrinsieke waarde van 11 miljard euro en doordat het gros van de Amerikaanse rommelhypotheken ook in deze holding ondergebracht werden, zou de “return-on-investment” nog veel meer dan 100% moeten zijn. Zodra de economie in de VS weer aantrekt en de vastgoedmarkt aan de andere kant van de Atlantische Oceaan terug stabiliseert en duurzaam groeit, zullen de rommelhypotheken immers terug valide waardepapieren worden waarom meerwaardes geboekt kunnen worden. Volgens mij verdient Fortis Holding nog altijd zijn plaats binnen de twintig belangrijkste Brusselse aandelen én binnen de beleggingsportefeuilles van elke speculant die van een tikkeltje (berekend) risico houdt.
Vorige week had ik het genoegen om in een besloten gezelschap in Antwerpen een voorstelling te mogen bijwonen van een “senior executive” van Fortis over de achtergronden van de huidige toestand en over de ware toedracht van alles wat er de afgelopen weken over deze grootbank in de media geschreven werd. Omdat de persoon in kwestie een kennis was van de organisatoren en hij uitdrukkelijk vroeg om geen pers toe te laten op het evenement, kan en wil ik hem hier niet bij naam of functie noemen, of de organisatie vermelden die dit schitterende evenement mogelijk gemaakt heeft. De Fortis-topfunctionaris schetste voor ons het ontstaan en de consolidatie van Fortis, en becommentarieerde de verschillende wendingen van het laatste jaar. Meer bepaald vanaf de overname van het Nederlandse ABN Amro door Fortis, Santander en de Royal Bank of Scotland in oktober 2007. De presentatie van deze avond heeft mijn ogen geopend en mij alles een beetje meer in perspectief doen plaatsen.
De Fortis-spreker stelde bijvoorbeeld onomwonden dat de neergang van Fortis niets te maken had met spaarders die massaal hun geld afgehaald zouden hebben zoals sommige media geponeerd hadden. Ook het vermeende getal van 5 miljard euro geldafhalingen in de maand augustus werd door de spreker afgedaan als “volledig uit de lucht gegrepen”. Tevens viel de spreker de naïeve beleggers aan die voor irreële interestvoeten naar exotische banken als Kaupthing trokken en dan achteraf komen klagen dat die bank over kop gaat. Volgens hem is het immers geen teken van intelligentie om in een tijd waarin alle grootbanken 4% interest bieden (wat perfect in overeenstemming was met de heersende marktevenwichten) weg te trekken naar banken die buitensporige interesten aanboden. Volgens hem was Kaupthing niets meer of minder dan een veredeld piramidespel, en hadden de beleggers dat vanaf het begin ook moeten inzien. Dat banken als Kaupthing wel in België mochten opereren, weet hij dan weer aan het slecht functioneren van de controle-instellingen. De overheid zeg maar.
De Fortis-topman maakte duidelijk dat Fortis voor de zomer van 2008 geen enkel probleem had. Zelfs net integendeel. De eerste twee kwartalen van 2008 kenmerkten zich door een gestage voortzetting van de monsterwinsten van het succesjaar 2007. De solvabiliteit van Fortis (eigen vermogen) was de grootste van alle grootbanken in Europa na jaren van superwinsten. Met een gemiddeld dividend op aandelen van 6-7% scoorde Fortis in 2007 als de beste van de klas binnen de BEL20. In 2007 werd Fortis trouwens ook nog verkozen tot “Europese Bank van het Jaar” en Jean-Paul Votron tot “Manager van het Jaar”. Dit alles moest aantonen dat Fortis helemaal niet gepercipieerd werd als rommelbank of risicovolle instelling zoals de media de laatste weken deden uitschijnen. Fortis was een solvabele firma met uitstekende papieren. En ook de kritiek op Maurice Lippens werd door de spreker gepareerd. Lippens zou één van de uitvinders zijn van het “bank-verzekeraar” principe dat vandaag overal in de wereld gebruikt wordt en in het algemeen als zéér succesvol beschouwd wordt. Verzekeringen nemen binnen Fortis een kleine omzet voor hun rekening, maar hebben wel een groot aandeel in de totale winst van de Fortis-groep. Verder was het in de eerste plaats ook Maurice Lippens die Fortis groot gemaakt heeft en tot voor kort overal op handen gedragen werd. Het kan verkeren.
De neergang van Fortis sinds de zomer van 2008 heeft te maken met de internationale conjunctuur, valse verwachtingen van de overheid, de gangbare praktijken binnen de sector en het zéér rigide framework waarbinnen banken moeten opereren. Zoals alle andere banken in de wereld kocht ook Fortis in de Verenigde Staten kredietpakketten aan. Niet enkel om de eigen beleggingen te diversifiëren en de risico’s te verspreiden, maar ook omdat de pakketten vrij snel en gemakkelijk verhandeld konden worden tegen cash, en omdat de winstverwachtingen in de VS door de hogere economische groei nu éénmaal hoger waren dan die elders in de wereld. Wanneer de motor van de Amerikaanse economie begon te sputteren en de vastgoedmarkt in mekaar stortte, begonnen deze waardevolle assets plots probleempakketten te zijn. Zo werd Fortis meegesleurd in de Amerikaanse financiële crisis, die eigenlijk geheel los stond van de interne keuken van Fortis.
De Fortis-topman sprak vervolgens over “vertrouwen” als kern van de interbancaire relaties tussen “fractional reserve banks”. De traditionele banken houden immers minder cash klaar om onmiddellijk uit te kunnen keren dan de totale waarde van de deposito’s. Om het gevaar te counteren dat te hoge bedragen tegelijkertijd opgevraagd zou worden en de bank niet in staat zou zijn deze allemaal uit te keren, bestaan er kredietlijnen tussen de banken onderling. Deze kredietlijnen zijn ook belangrijk voor grote investeringen die niet volledig zelf gefinancierd kunnen worden door de bank op zich. Banken leveren natuurlijk enkel maar kredietlijnen aan banken die ze vertrouwen. En hier komt dan de zaak Lehman Brothers om het hoekje loeren als scharnierpunt in het klimaat van vertrouwen. Naast de idee van “too big to fail” koesterden de banken ook het blinde geloof in de overheid om probleembanken ter hulp te komen. Toen de Amerikaanse overheid Lehman Brothers liet failliet gaan, viel heel dit stelsel in duigen en begonnen de banken elkaar minder te vertrouwen. De kredietlijnen droogden stilaan dan ook op. Zeker naar banken die in de pers negatief bejegend worden zoals Fortis. Vlak voor het laatste weekend van september 2008 zweefde Fortis op één enkele dag plots boven de totale afgrond, omdat dus geen enkele bank bereid gevonden werd om nieuwe kredietlijnen ter beschikking van Fortis te stellen, en moesten ze bij de overheid voor hulp aankloppen.
Tijdens het laatste weekend van september werd een spoedakkoord gesloten tussen de overheden van de Benelux-landen die samen 11 miljard euro zouden vrijmaken voor Fortis. De maandag nadien stonden de gelden van België en Luxemburg al op de Fortis-rekening, maar die van Nederland nog niet. De Nederlandse overheid - die immers heimelijk uit was op de ondergang van Fortis om zo hun gewezen kroonjuweel ABN Amro terug te kunnen vernederlandsen via ING - haalde als reden daarvoor juridische fouten in de spoedcontracten van het weekend aan. De Fortis-spreker gaf gerieflijk toe dat de contracten niet 100% correct waren, maar vond het onaanvaardbaar dat de Nederlandse staat een stel contracten die bij hoogdringendheid zonder enige voorbereiding opgesteld waren (en de akkoorden van alle betrokken partijen droegen!) plots naar de letter en niet naar de geest was gaan lezen. Er was volgens hem ook niets wezenlijks fout met de contracten, op enkele formalistische details na dan. De onvolledige kapitaalinjectie leidde binnen de twee weken tot de doorverkoop van Fortis-België aan BNP Paribas en Fortis-Nederland (met inbegrip van ABN Amro) aan ING. Op de kap van de Fortis-aandeelhouders had Nederland dus zijn slag geslagen.
Tenslotte wil ik hier nog even stilstaan bij enkele achtergronden die volgens mij in de media niet of nauwelijks aan bod zijn gekomen. De gebrekkige communicatie tussen Fortis, haar klanten en haar kredietverstrekkers elders was grotendeels te wijten aan de heersende regelgeving inzake beursgenoteerde bedrijven. Die mogen immers in een periode van twee weken voorafgaand aan de bekendmaking van kwartaalresultaten géén communicatie voeren die een rechtstreekse impact kan hebben op de koers van haar aandelen. Eind september werden de cijfers van het derde kwartaal bekendgemaakt en dus moest Fortis over dit alles zwijgen. Consumenten konden in feite gerustgesteld worden én institutionele kredietverstrekkers konden overtuigd worden om de kredietlijnen open te laten, maar dat werd door de Belgische regelneverij verboden. Verder hadden de andere banken in die periode ook baat bij het niet verstrekken van kredieten om de eigen balans tegen het einde van het derde kwartaal op te smukken. En ook na het verraad van de Nederlandse overheid kon dit niet naar buiten gebracht worden omdat het vertrouwen in Fortis dan nog meer zoek ging zijn, en dat net op een moment dat consumenten en andere banken dachten dat er wel degelijk 11 miljard euro extra in Fortis geïnjecteerd werd.
En ik weet het, ik val hier andermaal in herhaling, maar tja, het is zo. Opnieuw was de overheid dus de oorzaak, en niet de oplossing.
Meer informatie hierover op www.uwvragen.fortis.be.
Meer teksten van Vincent De Roeck op www.libertarian.be.
Los van de schijnbare gemakzucht waarbij de overheid volmachten aan vice-premier Didier Reynders gegeven heeft om in dit dossier een oplossing te zoeken, en los van de gigantische geldinjecties die de federale overheid moeiteloos doorvoerde, ook al was er op dat moment geen budgettaire ruimte en moest er in allerijl zelfs nog naar lapmiddeltjes gezocht worden om de begroting op te smukken, was het in mijn ogen alweer de totale miskenning van de rechtsstaat door premier Yves Leterme die mij het meeste zorgen baarde. Die legt immers zowel de EU-richtlijnen als de mening van het OM naast zich neer en blijft volhouden dat de overheid géén verantwoordelijkheden van de aandeelhouders naar zich toegetrokken heeft. Verder wijzen de voorstanders van overheidsinterventie ook op de hoogdringendheid met oog op het nakende faillissement en op de gevaren van een veroordeling. In dat laatste geval zou de overheid in de toekomst immers niet meer happig zijn om oplossingen uit te dokteren voor noodlijdende bedrijven. En laat dat laatste nu net zijn wat ik beoog.
Verder vind ik het onderzoek van Neelie Kroes ook nutteloos. Alle betrokken actoren hebben de ganse tijd openlijk over staatssteun gesproken en alle kranten in binnen- en buitenland hebben ontegensprekelijk gekopt dat de overheden van de Benelux de Fortisbank “ter hulp” gekomen zijn. Het enige argument dat ze tegen Kroes kunnen inroepen, is dat het bij Fortis om “participaties” gaat en niet om hulp op zich, maar gelet op het latente gebrek aan winstoogmerk en de gebrekkige solvabiliteit van Fortis op het moment van de injecties, lijkt me dat argument onmogelijk hard te maken. Idem voor de redenen waarom enkel Fortis en Dexia in België overheidsgeld gekregen hebben, en niet de andere banken als een KBC, of meer nog de andere financiële bedrijven, of zelfs gewoon alle andere bedrijven die in België opereren. Dit is in mijn ogen immers niet enkel staatssteun, maar ook gewoon valse concurrentie met de stabiele banken en alle andere bedrijven die naar de gunsten van de consumenten dingen en nu moeten opboksen tegen zwaar gesubsidieerde banken die met belastinggeld onevenaarbare consumentengaranties kunnen aanbieden.
De cartoon die afgelopen weekend in de “Wall Street Journal” verscheen, is in mijn ogen dan ook de veruitwendiging van de meest correcte analyse van deze toestand. We zien immers in vogelperspectief een bankier bovenop een andere persoon op de grond liggen aan de voet van een hoge wolkenkrabber met het alleszeggende onderschrift: “Oef, geland op een belastingbetaler.” Tenslotte stoor ik mij ook mateloos aan de beslissing van de ECB om de rente te verlagen met een halve procent. Hiermee maakt de bende van Jean-Claude Trichet exact dezelfde fout als Alan Greenspan na het openbarsten van de IT-bubbel in 2000-2001 met alle rampzalige gevolgen vandaag van dien. In tijden van economische neergang moet de rente voortvloeien uit de marktevenwichten (leidt doorgaans tot een hoge rente) zodat de slechte investeringen geliquideerd kunnen worden. Wanneer de staat echter ingrijpt en de rente kunstmatig laag houdt, worden zowel consumptie als investeringen gepromoot, en dat laat dat nu net de twee pijlers zijn van elke niet-duurzame groeibubbel. Vergeef hen Heer, ze leren het maar niet!
***
En om het libertarische principe “put your money where your mouth is” in de praktijk te brengen en jullie hier geen vals belegadvies te geven, even dit tussendoortje. Samen met enkele vrienden en kennissen van mij heb ik vorige week voor een paar tienduizend euro in het BEL20-aandeel “Fortis Holding” belegd dat momenteel op 5-6 miljard euro gewaardeerd staat en zwaar onder vuur ligt bij analisten omdat zogezegd alle waardevolle Fortis-onderdelen in andere vehikels elders in de wereld op de beurs staan, zoals onder de noemer “BNP Paribas” in Parijs, en omdat dit aandeel daarom geen plaats meer zou verdienen in de BEL20-index. Nu heeft de Fortis Holding vandaag wel nog steeds een intrinsieke waarde van 11 miljard euro en doordat het gros van de Amerikaanse rommelhypotheken ook in deze holding ondergebracht werden, zou de “return-on-investment” nog veel meer dan 100% moeten zijn. Zodra de economie in de VS weer aantrekt en de vastgoedmarkt aan de andere kant van de Atlantische Oceaan terug stabiliseert en duurzaam groeit, zullen de rommelhypotheken immers terug valide waardepapieren worden waarom meerwaardes geboekt kunnen worden. Volgens mij verdient Fortis Holding nog altijd zijn plaats binnen de twintig belangrijkste Brusselse aandelen én binnen de beleggingsportefeuilles van elke speculant die van een tikkeltje (berekend) risico houdt.
***
Vorige week had ik het genoegen om in een besloten gezelschap in Antwerpen een voorstelling te mogen bijwonen van een “senior executive” van Fortis over de achtergronden van de huidige toestand en over de ware toedracht van alles wat er de afgelopen weken over deze grootbank in de media geschreven werd. Omdat de persoon in kwestie een kennis was van de organisatoren en hij uitdrukkelijk vroeg om geen pers toe te laten op het evenement, kan en wil ik hem hier niet bij naam of functie noemen, of de organisatie vermelden die dit schitterende evenement mogelijk gemaakt heeft. De Fortis-topfunctionaris schetste voor ons het ontstaan en de consolidatie van Fortis, en becommentarieerde de verschillende wendingen van het laatste jaar. Meer bepaald vanaf de overname van het Nederlandse ABN Amro door Fortis, Santander en de Royal Bank of Scotland in oktober 2007. De presentatie van deze avond heeft mijn ogen geopend en mij alles een beetje meer in perspectief doen plaatsen.
De Fortis-spreker stelde bijvoorbeeld onomwonden dat de neergang van Fortis niets te maken had met spaarders die massaal hun geld afgehaald zouden hebben zoals sommige media geponeerd hadden. Ook het vermeende getal van 5 miljard euro geldafhalingen in de maand augustus werd door de spreker afgedaan als “volledig uit de lucht gegrepen”. Tevens viel de spreker de naïeve beleggers aan die voor irreële interestvoeten naar exotische banken als Kaupthing trokken en dan achteraf komen klagen dat die bank over kop gaat. Volgens hem is het immers geen teken van intelligentie om in een tijd waarin alle grootbanken 4% interest bieden (wat perfect in overeenstemming was met de heersende marktevenwichten) weg te trekken naar banken die buitensporige interesten aanboden. Volgens hem was Kaupthing niets meer of minder dan een veredeld piramidespel, en hadden de beleggers dat vanaf het begin ook moeten inzien. Dat banken als Kaupthing wel in België mochten opereren, weet hij dan weer aan het slecht functioneren van de controle-instellingen. De overheid zeg maar.
De Fortis-topman maakte duidelijk dat Fortis voor de zomer van 2008 geen enkel probleem had. Zelfs net integendeel. De eerste twee kwartalen van 2008 kenmerkten zich door een gestage voortzetting van de monsterwinsten van het succesjaar 2007. De solvabiliteit van Fortis (eigen vermogen) was de grootste van alle grootbanken in Europa na jaren van superwinsten. Met een gemiddeld dividend op aandelen van 6-7% scoorde Fortis in 2007 als de beste van de klas binnen de BEL20. In 2007 werd Fortis trouwens ook nog verkozen tot “Europese Bank van het Jaar” en Jean-Paul Votron tot “Manager van het Jaar”. Dit alles moest aantonen dat Fortis helemaal niet gepercipieerd werd als rommelbank of risicovolle instelling zoals de media de laatste weken deden uitschijnen. Fortis was een solvabele firma met uitstekende papieren. En ook de kritiek op Maurice Lippens werd door de spreker gepareerd. Lippens zou één van de uitvinders zijn van het “bank-verzekeraar” principe dat vandaag overal in de wereld gebruikt wordt en in het algemeen als zéér succesvol beschouwd wordt. Verzekeringen nemen binnen Fortis een kleine omzet voor hun rekening, maar hebben wel een groot aandeel in de totale winst van de Fortis-groep. Verder was het in de eerste plaats ook Maurice Lippens die Fortis groot gemaakt heeft en tot voor kort overal op handen gedragen werd. Het kan verkeren.
De neergang van Fortis sinds de zomer van 2008 heeft te maken met de internationale conjunctuur, valse verwachtingen van de overheid, de gangbare praktijken binnen de sector en het zéér rigide framework waarbinnen banken moeten opereren. Zoals alle andere banken in de wereld kocht ook Fortis in de Verenigde Staten kredietpakketten aan. Niet enkel om de eigen beleggingen te diversifiëren en de risico’s te verspreiden, maar ook omdat de pakketten vrij snel en gemakkelijk verhandeld konden worden tegen cash, en omdat de winstverwachtingen in de VS door de hogere economische groei nu éénmaal hoger waren dan die elders in de wereld. Wanneer de motor van de Amerikaanse economie begon te sputteren en de vastgoedmarkt in mekaar stortte, begonnen deze waardevolle assets plots probleempakketten te zijn. Zo werd Fortis meegesleurd in de Amerikaanse financiële crisis, die eigenlijk geheel los stond van de interne keuken van Fortis.
De Fortis-topman sprak vervolgens over “vertrouwen” als kern van de interbancaire relaties tussen “fractional reserve banks”. De traditionele banken houden immers minder cash klaar om onmiddellijk uit te kunnen keren dan de totale waarde van de deposito’s. Om het gevaar te counteren dat te hoge bedragen tegelijkertijd opgevraagd zou worden en de bank niet in staat zou zijn deze allemaal uit te keren, bestaan er kredietlijnen tussen de banken onderling. Deze kredietlijnen zijn ook belangrijk voor grote investeringen die niet volledig zelf gefinancierd kunnen worden door de bank op zich. Banken leveren natuurlijk enkel maar kredietlijnen aan banken die ze vertrouwen. En hier komt dan de zaak Lehman Brothers om het hoekje loeren als scharnierpunt in het klimaat van vertrouwen. Naast de idee van “too big to fail” koesterden de banken ook het blinde geloof in de overheid om probleembanken ter hulp te komen. Toen de Amerikaanse overheid Lehman Brothers liet failliet gaan, viel heel dit stelsel in duigen en begonnen de banken elkaar minder te vertrouwen. De kredietlijnen droogden stilaan dan ook op. Zeker naar banken die in de pers negatief bejegend worden zoals Fortis. Vlak voor het laatste weekend van september 2008 zweefde Fortis op één enkele dag plots boven de totale afgrond, omdat dus geen enkele bank bereid gevonden werd om nieuwe kredietlijnen ter beschikking van Fortis te stellen, en moesten ze bij de overheid voor hulp aankloppen.
Tijdens het laatste weekend van september werd een spoedakkoord gesloten tussen de overheden van de Benelux-landen die samen 11 miljard euro zouden vrijmaken voor Fortis. De maandag nadien stonden de gelden van België en Luxemburg al op de Fortis-rekening, maar die van Nederland nog niet. De Nederlandse overheid - die immers heimelijk uit was op de ondergang van Fortis om zo hun gewezen kroonjuweel ABN Amro terug te kunnen vernederlandsen via ING - haalde als reden daarvoor juridische fouten in de spoedcontracten van het weekend aan. De Fortis-spreker gaf gerieflijk toe dat de contracten niet 100% correct waren, maar vond het onaanvaardbaar dat de Nederlandse staat een stel contracten die bij hoogdringendheid zonder enige voorbereiding opgesteld waren (en de akkoorden van alle betrokken partijen droegen!) plots naar de letter en niet naar de geest was gaan lezen. Er was volgens hem ook niets wezenlijks fout met de contracten, op enkele formalistische details na dan. De onvolledige kapitaalinjectie leidde binnen de twee weken tot de doorverkoop van Fortis-België aan BNP Paribas en Fortis-Nederland (met inbegrip van ABN Amro) aan ING. Op de kap van de Fortis-aandeelhouders had Nederland dus zijn slag geslagen.
Tenslotte wil ik hier nog even stilstaan bij enkele achtergronden die volgens mij in de media niet of nauwelijks aan bod zijn gekomen. De gebrekkige communicatie tussen Fortis, haar klanten en haar kredietverstrekkers elders was grotendeels te wijten aan de heersende regelgeving inzake beursgenoteerde bedrijven. Die mogen immers in een periode van twee weken voorafgaand aan de bekendmaking van kwartaalresultaten géén communicatie voeren die een rechtstreekse impact kan hebben op de koers van haar aandelen. Eind september werden de cijfers van het derde kwartaal bekendgemaakt en dus moest Fortis over dit alles zwijgen. Consumenten konden in feite gerustgesteld worden én institutionele kredietverstrekkers konden overtuigd worden om de kredietlijnen open te laten, maar dat werd door de Belgische regelneverij verboden. Verder hadden de andere banken in die periode ook baat bij het niet verstrekken van kredieten om de eigen balans tegen het einde van het derde kwartaal op te smukken. En ook na het verraad van de Nederlandse overheid kon dit niet naar buiten gebracht worden omdat het vertrouwen in Fortis dan nog meer zoek ging zijn, en dat net op een moment dat consumenten en andere banken dachten dat er wel degelijk 11 miljard euro extra in Fortis geïnjecteerd werd.
En ik weet het, ik val hier andermaal in herhaling, maar tja, het is zo. Opnieuw was de overheid dus de oorzaak, en niet de oplossing.
Meer informatie hierover op www.uwvragen.fortis.be.
Meer teksten van Vincent De Roeck op www.libertarian.be.
posted by Vincent De Roeck @ 07:21
11 comments
11 Comments:
THE CIA DID IT!
Respect voor Kaupthing spaarders a.u.b.
Dit zijn geen Fortis-casino-beleggers uit middens van casinoliberalisme.
Goed artikel in het algemeen, maar....
Fortis had moeten weten, zoals iedereen met gezond verstand, dat die subprime geschiedenis eenvoudig grotesk was. Amerika was goed en kredietwaardig... My ass, de subprime en de AIG covers waren gewoon junk door de enorme bedragen die niemand kon dragen of verzekeren. Als je natuurlijk alleen naar papiertjes kijkt zonder je hersenen te gebruiken ben je onschuldig, maar wel dom en niet op je plaats in een bank.
Geen excuses dus voor Fortis. Bekijk daar tegenover Santander die 6 maand voordien hun immobiliën verkochten, dat zijn bankiers en geen over het paard getilde "establishment" beesten.
Hmm, ben je niet iets te vlug onder de indruk van een 'besloten' kader, en te weinig bezig met de inhoud?
1) jouw Fortisman doet laagdunkend over Kaupthing-cliënten die zouden moeten weten dat 'abnormaal' (6%, abonormaal?) hoge interestvoeten een luchtbel herbergt, maar Fortis kocht zelf (als professioneel!) sub-prime kredietpakketen met ... veel hogere rentevoetenn dan vergelijkbare marktproducten, terwijl de waarde van een hypotheekschuld MAKKELIJK inschatbaar is;
2) bij Fortis was er dus geen solvabiliteitsprobleem, maar plots bleek hun portefeuille een pak overgewaardeerde lucht te bevatten (die, zoals hierboven uiteengezet, willens en wetens verworven werd). Wat verstaat die senior juist onder 'solvabiliteit'?
3) bijgevolg, en verdergaand: bij Fortis was er dus geen probleem met hun liquiditeit owv een startende bank-run...maar ze hadden wel geld nodig via interbancair krediet om aan vraag van cliënten ten voldoen die geld vroegen. Als dat geen liquiditeitsprobleem is, hoe noemt je fortis 'top'man dat dan juist?
4) hierop verderbouwend, andere banken leverden dus geen interbancair krediet meer omdat ze hun balansen wat wilden "opsmukken". Meen je dat echt? Een perfect gezond bedrijf, geen krediet verstrekken tegen mega interestvoeten, omwille van wat 'smukwerk'? Als ik het goed voorheb, konden die interbancaire kredieten trouwens op 1 dag worden terugbetaald, dus had men tot 3 dagen voor balans toch kunnen uitlenen zeker, om nog mega-winst te pakken. Of was Fortis misschien gewoon faillissementsrijp?
5) ik weet het eerlijk waar niet meer, maar heeft Fortis niet gecommuniceerd tijdens de crisis dan? Ik dacht van wel. Je roept een overheids-communicatie-verbod in als 'oorzaak' van de ramp, maar a) het verbod, werd het nageleefd? en b) hebben andere banken voor interbancaire kredieten 'publieke communicatie' nodig om vertrouwen te hebben??? Komaan, Vincent.
De grote oorzaak van de neergang van Fortis is wel degelijk extreme gulzigheid, van een Raad van bestuur die de dollartekentjes in de ogen van hun (domme) aandeelhouders konden laten ronddraaien. Tussen die AH's zit een groep die blijkbaar zo geldzuchtig en geldziek is, dat ze een Mordikamen inschakelen (een besproken advocaat, om het eufemistisch te zeggen) om nog eens langs de afgrond te scheren om toch maar wat meer euro's te kunnen claimen. Je kan er donder op zeggen dat voor de Mordikamen-groep het proces enkel een stok is om een akkoord buiten de rechtszaak te krijgen, inspelend op angst bij de tegenpartij. Cera heeft dat geslikt, maar de overheid is geen privé-bedrijf, en die heeft weinig incentive uit angst voor haar reputatie. Paribas mogelijk wel. Uiteraard was én de kapitaalsverhoging én de overdracht niet wettelijk binnen het kader van het positieve vennootschappenrecht. Maar niet alleen is het wetskader breder dan dat recht (er zijn ook regels als "nood breekt wet"), maar zelfs ALS er tot onwettigheid besloten wordt, een "fout", dan nog is er geen verband tussen de schade die de Mordikamen-groep leed en de "fout": zonder dat onrechtmatig overheidsoptreden was Fortis failliet, punt amen en uit. Integendeel zijn het juist de AH-houders van de Mordikamengroep die de zaken ten spits drijven. Maar zoals gezegd, gelijk halen voor de rechtbank is waarschijnlijk niet hun eerste opzet, maar enkel om BNP Paribas de duimschroeven aan te draaien.
Tenslotte kan ik wel degelijk vanuit mijn eigen via-via 'besloten kringpraktijk' :-) bevestigen dat er een Fortis bankrun opgang aan het komen was.
Conclusie: Vincent, je probeert je in allerlei bochten te wringen om toch maar de overheid als boosdoener links of rechts te kunnen aanduiden. Ik denk dat je op dat thema vaak een punt kunt maken, maar als je dusdanig overdrijft dat je jezelf belachelijk maakt of een kwalijke reputatie kweekt, dan gaat je boodschap ook de keren dat het juist is verloren.
Just my 50cents; sorry dat ook ik dus in herhaling val, maar opnieuw "less is more". Tenzij je het niet geschreven hebt, heeft jouw Fortis-man 0,0 nieuws gebracht.
Blijf bij de zaak als je een artikel over Fortis schrijft of publiceert. Werk je frustraties niet af op de Kaupthing-spaarders die met die hele zaak van Fortis niets te maken hebben.
Tevens "als het dan nog allemaal de waarheid was!"
De Kaupthing-spaarders schrijven toch ook geen artikels waarin de Fortis aandeelhouders afgeschilderd worden als gokkers die nu komen schreeuwen dat hun aandeeltjes niets meer waard zijn.
Denk na vooralleer je iets zegt, schrijft of publiceert, daar moet je echter geen universitaire
opleiding voor genoten hebben.
@ Pepperjack
Ik had in de pers niets gehoord van opdrogende kredietlijnen naar Fortis, noch van de Nederlandse overheid die haar deel van de kapitaalinjectie niet gestort zou hebben... Jij wel?
Wat betreft het niet betalen van die vier miljoen door Nederland: in Nederland zelf is Bos er na de opsplitsing onmiddellijk mee naar buiten gekomen om te tonen dat hij al die tijd een slag om de arm had en daardoor ABN/Fortis uit het Belgische lelijke eendje kon halen.
Maar waar in bovenstaand artikel niet wordt op in gegaan: misschien was Fortis het vertrouwen kwijtgespeeld (bij investeerders, spaarders en andere banken) toen ze 'out of the blue' een kapitaalsverhoging doorvoerden en beslisten geen dividend uit te keren, terwijl er kort daarvoor volgens hen geen enkel probleem was.
@vincent de roeck
Het 'te bewijzen' is bij u altijd dat de staat het verkeerd aanpakt, en de privé geen schuld treft. Beetje dogmatisch, vind ik, maar anderzijds scherpt dat ook het denken. Het omgekeerde trouwens ook: iemand die beweert dat al het goede van de staat komt en al het kwade van de privé...het zijn echte denkoefeningen, die alle retorische middelen aanwenden om hun slag te slaan. Het leuke aan excentrieke standpunten is dat ze fascineren. Iemand die beweert dat zowel staat als privé wel eens fouten maken, maar dat ze allebei nodig zijn, is allicht dichter bij de waarheid, maar hij boeit niet echt. Jij dus wel ;)
Frans V.
Vincent : veel te verontschuldigend voor Fortis.
bijvoorbeeld, jij schrijft "Verder hadden de andere banken in die periode ook baat bij het niet verstrekken van kredieten om de eigen balans tegen het einde van het derde kwartaal op te smukken". Maar impliciet betekent dit dat Fortis veel meer aangewezen was op de interbankenmarkt dan die "andere banken". Welnu, dat is een gevaarlijke positie om zich als bank te bevinden. Toen ik dit - en de exposure aan private equity kedieten - 18 maand geleden aankaartte met iemand aan de top van Fortis werd mijn argument gewoon weggewuifd "ons kan niets gebeuren"
Je slaat de bal mis over bankverzekeren : dit is een concept dat nooit overtuigd heeft en dat benevens door ING door niemand nog wordt gevolgd; wat is gebeurd met Dresdner-Allianz en met Zwitserse bankverzekeraars is gekend.
Wat communicatie naar aandeelhouders betreft, Fortisis nooit genoeg open geweest naar aandeelhouders. Herinner je de ootmoedige aandeelhouders die een zeg wilden hebben in de bonus van Votron. Lippens stuurde hen weg met de woorden dat men nu toch niet aan aandeelhouders zal gaan vragen hoeveel management mag verdienen zeker.
Ik verwacht van een ex-insider niet anders dan dat "het was toch zo'n goede bank en we hebben zoveel pech gehad". De waarheid is dat Lippens zijn eigen put heeft gedolven. Waarom kon hij niet zoals KBC blijven (minus de grafelijke titel) ?
Volgens mij is het allemaal de schuld van de vrouw van Karel de Gucht. Ga het maar na: 't is pas toen zij haar aandelen begon te verkopen dat de boel in mekaar storte!
Fortis sucks! Lang leve Rabobank! Die zijn stabiel én geven hoge interesten. Of is dat ook een piramidespel misschien?
Een reactie posten
<< Home