Overheidsfalen heeft niets van doen met de markt (Vincent De Roeck)

In geen enkel land ter wereld is de berichtgeving over de kredietcrisis en de schuldaflossingen van de probleembanken door de overheid zo éénzijdig en subjectief als in België. Nergens anders in de wereld parroteren de media zo nuanceloos de overheid en de linkse kerk na. Het mag dan ook niemand verbazen dat de gewone man in de straat een afkeer gekregen heeft van de “vrije markt” en het “liberale kapitalisme”, en dat de Leuvense burgemeester Louis Tobback op een recente gespreksavond van het Liberaal Vlaams Studentenverbond zonder tegenkanting van het publiek weg kon komen met uitspraken als “ik verkneukel mij voor de nakende achteruitgang van Open Vld nu de volledige draagwijdte van dit marktfalen stilaan bekend is” of een Laurette Onkelinx met haar cryptocommunistisch wereldbeeld en haar ongefundeerde kreet “dit is de ondergang van het liberale kapitalisme!” op het één of ander kameradencongres.

Uiteindelijk waren het nog de korte opmerkingen van een George W. Bush (“het zijn maar gewoon aanpassingen van de markt”) of een John McCain (“de fundamenten van de economie blijven nog steeds sterk”) die de waarheid het meeste eer aan deden. En dit ondanks de felle kritieken op deze uitspraken in de media, en ondanks het feit dat Bush en McCain een weekje later het geweer van schouder veranderden en resoluut de kant van de bail-outs kozen. Of hoe de mediaberichtgeving economisch onderbouwde visies afstraft en interventionistische waandenkbeelden naar het voorplan brengt.

In de “Metro” van enkele dagen geleden werd Paul D’Hoore met een paginalang interview in de bloemetjes gezet. Maar los van zijn praktische tips en duiding over de financiële markten sloeg ook hij de bal schromelijk mis met betrekking tot de overheid en de kredietcrisis. Zijn boutade dat “nergens ter wereld ook maar één spaarder of fondsbelegger zijn geld kwijtgeraakt is” werd deze week doorprikt door het faillissement van een IJslandse bank. De IJslandse regering - waar o.a. de lokale libertariërs deel van uitmaken - besliste immers om deze bank niet te ondersteunen én om ook de spaarders en fondsbeleggers van die bank niet te hulp te schieten.

En in deze zaak is het ook typerend dat de grootste kritiek op deze beslissing niet zozeer van de duizenden IJslanders zelf kwam, want die kenden nu eenmaal van in het begin de risico’s van beleggingen in deposito’s of spaarfondsen, maar van de paar buitenlanders die in IJsland belegd hadden, hiertoe aangezet door de aantrekkelijke interest- en rendementvoeten. In de mooiste heel-linkse traditie verwachten die buitenlanders dus van de belastingbetalers dat zij hen nu tegemoet komen terwijl de exorbitante winsten van de laatste jaren wel naar die beleggers ging… Ben ik de enige die deze “moral hazard” verwerpelijk én gevaarlijk vindt? De woorden van Frédéric Bastiat zijn al eeuwen oud maar blijken vandaag nog bijster actueel: “de staat is de sociale fictie waarbij iedereen op de kap van de anderen wil leven.” Andermaal met dank aan onze overheid.

En ook Paul D’Hoore waagde zich in dat interview aan het overheidsgeknuffel dat zo typerend is voor alle gezaghebbende analisten in deze crisistijd. “Banken kunnen niet failliet gaan”, aldus D’Hoore, omdat “de overheid steeds voor een oplossing zal zorgen”. Opnieuw gaat Paul D’Hoore hier dus compleet de mist in. De overheid komt nooit met oplossingen, maar wentelt deze steevast af op de belastingbetaler. De kredietcrisis is het gevolg van monetair wanbeleid en totaal verkeerde regulering door dezelfde overheid die nu de wijsheid in pacht pretendeert te hebben wanneer het op oplossingen aankomt. Mensen zouden vanaf het begin beseft moeten hebben dat beleggingen, ook onder de vorm van deposito’s of bepaalde spaarfondsen, een risico inhouden.

De overheid heeft met de incentivestructuur geknoeid op twee verschillende manieren: door inflatie te promoten (o.a. om de staatsschuld te kunnen monetariseren) via geldcreatie en door de burgers de fictie voor te houden dat hun bankbeleggingen gegarandeerd zouden zijn. Zo heeft de overheid alle burgers naar de banken gedreven. Hadden we vandaag een goudstandaard gehad en was een euro binnen vijftig jaar nog steeds een euro waard geweest, en hadden de burgers het risico-element beter begrepen, dan hadden we vandaag niet met deze complexe situatie gezeten en hadden we de banken gewoon kunnen laten failliet gaan. Ronald Reagan had twintig jaar geleden dan ook overschot van gelijk toen hij stelde dat de overheid niet de oplossing kan zijn. De overheid is het probleem.

En natuurlijk haalt Paul D’Hoore in dat interview ook nog de gekende argumentatie aan van het hellend vlak. “De grote winst voor de gewone burger bestaat er immers in dat het financiële systeem overeind blijft,” klinkt het bij hem. Opnieuw vergeet hij echter de lange kapitalistische traditie in beschouwing te nemen en het concept van “wat men ziet en wat men niet ziet” in een economie. Het wil immers niet zeggen dat wanneer we een aantrekkelijk resultaat bekomen, in casu een gestut financieel systeem, dat het resultaat (“wat men ziet”) de middelen (“wat men niet ziet”) legitimeert. Het systeem zou sowieso overeind gebleven zijn, alleen zouden de rotte appels met een vrijemarktaanpak uit de mand gezift zijn en gebeurt dat met een overheidsaanpak net niet. Het systeem is gestut, daar niet van, maar de kiemen voor de volgende crisis zijn al lang uitgezaaid: aan de slechte banken en de incompetente bankiers werd zonder veel vragen gewoon amnestie verleend en zij blijven nog steeds functioneren binnen het systeem. Binnen afzienbare tijd zullen de steunbalken dan ook opnieuw bezwijken en zullen de rotte appels de ganse mand verziekt hebben.

En voor die financiële Apocalyps houd ik mijn hart vast. Maar waarschijnlijk zal geen enkele politicus of bankier er één minuut slaap voor laten. En waarom zouden ze ook? De overheid zalft hen in nood en laat hen met rust in tijden van voorspoed. Er is eigenlijk maar één oplossing en dat is, alle goedkope linkse kritiek ten spijt, net de vrije markt. We moeten de overheid uit onze zakken halen, van onze rug werpen en gewoon uit ons leven bannen. Alle andere discussies zijn in hun kern eigenlijk niets meer dan achterhoedegevechten.