De verkeerde recepten (The Flemish Beerdrinker)

Ik heb zo mijn twijfels bij al de maatregelen die men aan het nemen is om bedrijven uit de recessie te trekken. Het idee lijkt te zijn dat als de overheid ervoor kan zorgen dat kredieten blijven vloeien of dat als men desnoods zelf als overheid meer kredieten en subsidies ter beschikking stelt aan het bedrijfsleven, alles wel in orde zal komen.

Ik vrees dat die benadering te eenzijdig focust op de aanbodkant van de kredietmarkt. En verrassend genoeg is zoals deze studie aantoont met de aanbodkant, en dat ondanks de financiële crisis, niets mis mee. Kredieten blijven vloeien, banken blijven lenen aan mekaar, en hoe dan ook doen bedrijven voor het grootste deel van hun financiering (80%) géén beroep op het bankensysteem.

Nu handelt deze studie over de V.S. en ik heb een vermoeden dat de situatie in Europa enigszins anders is, maar dat doet er in feite niet toe. Zelfs indien de markt voor kredieten op zijn gat zou liggen, dan nog is het een illusie te geloven dat men een recessie kan vermijden door de kredietverlening op één of andere manier opnieuw vlot te trekken. Men moet immers afrekenen met een dalende vraag. Als gevolg van de paniek, en door de recessie, stellen bedrijven sowieso investeringen uit, of het geld nu beschikbaar is of niet.

Het doet een beetje denken aan de Grote Depressie van de jaren dertig van vorige eeuw. Ook toen probeerde men met Keynesiaanse recepten de economie vlot te trekken. Maar zoals Robert Higgs heeft aangetoond lukte dat maar ten dele en bleef de werkloosheid tot aan de Tweede Wereldoorlog op een koppige manier hoog. Volgens Higgs moet de oorzaak daarvan gezocht worden in wat hij noemt "regime uncertainty". Het bedrijfsklimaat onder Roosevelt nodigde niet uit tot investeringen. Er werd te veel geëxperimenteerd, er was rechtsonzekerheid en bedrijven werden allerlei nieuwe lasten en verplichtingen opgelegd. In zulke situatie mag men nog zoveel geld in de economie pompen als men wil, veel zal het niet uithalen. De New Deal, kortom, was in de praktijk eerder een hinderpaal voor het herstel van de Amerikaane economie.

Ook nu probeert men dezelfde combinatie. Verlaging van rentevoeten, waarborgen van bankkredieten, verhogen subsidies enzovoorts aan de ene kant gecombineerd met allerlei vormen van herregulering aan de andere kant. De Franse president Sarkozy wil nu zelfs niet-financiële ondernemingen opnieuw nationaliseren. Deze aanslag op de eigendomsrechten van private ondernemingen zal ongetwijfeld leiden tot "regime uncertainty" en een verergering van de crisis. Iemand moet die man stoppen en ontmaskeren als de gevaarlijke staatssocialist die hij in werkelijkheid is (net zoals Noam Chomsky in werkelijkheid geen libertaire anarchist is, maar een staatssocialist, genre Sarkozy).

En verder moet in de eerste plaats werk worden gemaakt van een beter investeringsklimaat: verlaag de belastingen, verminder de administratieve lasten, flexibiliseer de arbeidsmarkt, dereguleer de niet-financiële markten (met name in de kleinhandel is er nog veel werk voor de boeg). Klinkt als marktfundamentalisme? Damn right it does! We hebben er meer van nodig in de plaats van de Keynesiaanse recepten die Alan Greenspan jarenlang heeft toegepast en die geleid hebben tot de crisis waarin we nu zitten. We kunnen toch alleen maar meewarig glimlachen om naïeve veronderstellingen als deze niet?

Mocht de Amerikaanse huizenmarkt alsnog instorten, en de Amerikaanse en wereldeconomie in zijn val dreigen mee te sleuren, dan kan Greenspans opvolger het recept (renteverlaging) van zijn voorganger naar believen toepassen. In de hoop dat de rentetrap opnieuw de glijbaan blijkt te zijn die de economie aan een zachte landing helpt.

Ijdele hoop.