Leestips en boekcommentaren (Vincent De Roeck)

Vaak krijg ik van anderen de vraag welke boeken ik aan het lezen ben of onlangs gelezen heb, en bijna even vaak moet ik die mensen teleurstellen. Ik heb mijn jeugdige liefde voor literatuur al enige tijd verloren en beperk mij tegenwoordig tot magazines, essays, cursussen en films. Niet dat boeken mij niet meer kunnen boeien, maar gewoon omdat mijn tijdverdrijf vandaag andere prioriteiten kent dan vroeger, en tijd uittrekken om boeken te doorworstelen tegenwoordig nogal laag op mijn verlanglijstje staat. Dit neemt niet weg dat ik occasioneel nog wel eens een boek lees, vooral dan op aanraden van derden of omdat ik het gevoel heb dat ik dat boek toch echt wel eens gelezen moet hebben, of natuurlijk omdat de universiteit mij daartoe dwingt. Zoals elke econoom u wel zal vertellen, kunnen prioriteiten en voorkeuren veranderen in functie van de omstandigheden. Zo ook bij mij en mijn boekenhistorie. Tijdens vakantiemaanden en saaie treinritten of lange vluchten kan ik een goed stuk literatuur, of meerdere stukken, wel smaken. En zeker na een zomervakantie als deze, waarin ik meer in het buitenland dan in België gezeten heb, is de stapel gelezen boeken op mijn boekenrekje aardig aangedikt. Sta mij toe om er u in deze post enkele aan te raden, en dit in willekeurige volgorde.


“While Europe Slept” van Bruce Bawer
De auteur is een Amerikaanse homoseksueel die de VS vaarwel zegt om in Nederland een nieuw leven te beginnen in de veronderstelling dat men in Nederland toleranter is tegenover zijn geaardheid dan in de Verenigde Staten. Quod non dus. Bawer komt aan in Nederland en enkele maanden later wordt Pim Fortuyn vermoord. Bawer maakt de zwartste pagina’s van de recente Nederlandse geschiedenis mee: de moord op Theo Van Gogh, de hetze rond Ayaan Hirsi Ali en de toenemende sfeer van wetteloosheid door de politieke correctheid en het afwijkende gedrag van de allochtone gemeenschap in Nederland. Uiteindelijk zal hij ook enkele jaren in Brussel wonen, alvorens, nadat zijn vriend omwille van zijn geaardheid door moslimjongeren in mekaar geslagen werd en de politie niet geïnteresseerd leek in die zaak, gedesillusioneerd terug te keren naar de Verenigde Staten. Volgens Bawer is de VS op vlak van islamradicalisme véél minder tolerant dan Europa dat de laatste jaren “aan het slapen was” en tegenwoordig niet meer in staat is om een vuist te maken tegen deze islamfascisten. Bawer beschrijft zijn wedervaren in dit boek. Het resultaat is onthutsend en shockerend. En ik hoop van harte dat hij het met zijn subtitel “How radical islam is destroying the West from within” bij het verkeerde eind heeft, maar ik vrees het ergste.


“Europese Mandarijnen” van Derk-Jan Eppink
Een klein jaar na de Engelse versie “Life of a European Mandarin” gelezen te hebben, waagde ik mij aan het Nederlandse origineel. Waarom weet ik niet eigenlijk niet meer, maar kom. De anekdotes en wedervaren van Derk-Jan Eppink op de krantenredacties in Vlaanderen en Nederland en als cabinettard bij de Europese Commissie zijn grappig, ontluisterend en ontnuchterend, maar in tegenstelling tot de Engelse versie vervalt Eppink in een té Barokachtige en vaak poëtische schrijfstijl. Dat doet een klein beetje afbreuk aan de sereniteit en leesbaarheid van het boek dat net de Engelse versie zo kenmerkt. Ik raad iedereen zeker dit boek aan, maar misschien eerder toch de Engelse versie, tenzij jullie fans zouden zijn van poëtische schrijfsels, Latijnse volzinnen en ellenlange overpeinzingen.


“De Grenzen Van Europa” van Frits Bolkestein
Dit boek stond al enige tijd op mijn verlanglijst, maar bleek achteraf toch niet te beantwoorden aan mijn verwachtingen. Het boek is immers een bundeling van losse interviews met prominenten uit de Europese beweging en vormt geen coherent geheel. Ook de mening van Frits Bolkestein zelf, waarvoor ik het boek eigenlijk gekocht heb, komt onvoldoende aan de oppervlakte. Ondanks dit alles zijn de interviews met o.a. Willy De Clercq, Hans-Gert Pöttering, Carlos Westendorp, Hans Modrow, Michel Rocard en Pat Cox zeker te pruimen en bieden zij vaak inzichten die ik voorheen ontbeerde, maar het geheel oogt niet als een boek, maar eerder als een “special” van het één of ander magazine. Ook het gebrek aan conclusie stoorde mij ietwat, maar ik geloof wel dat het boek voor personen op zoek naar antwoorden over Euro-existentiële vragen zoals Turkije, Club Med en de eventuele incorporatie van de Balkan een voltreffer kan zijn.


“Restoring The Lost Constitution” door Randy Barnett
De auteur is rechtenprofessor aan Georgetown University in Washington D.C. en één van de grootste libertarische academici van het moment. In dit boek analyseert hij de evolutie binnen de interpretatieve jurisprudentie aangaande de Amerikaanse Grondwet doorheen de eeuwen en tracht hij de “originele betekenis” van de grondwet opnieuw naar voren te brengen. Hij doorprikt de illusie van grondwettelijke legitimiteit en herleidt de draagwijdte van de disposities in de grondwet tot het absolute minimum. Verder stelt hij dat analogische interpretaties per definitie verkeerd zijn omdat ze moreel onafdwingbaar zijn, definieert hij de voorwaarden om lacunes in de grondwet via amendementen op te kunnen en mogen vullen en valt hij een hele resem uitspraken van het Hooggerechtshof en wetten van het Congres aan die manifest in strijd zouden zijn met de originele doelstellingen van de Founding Fathers. Dit boek is een echte must voor iedereen die geïnteresseerd is in de Amerikaanse Grondwet en gelooft dat grondwettelijke beperkingen de meest praktische manier zijn om overheid aan banden te leggen.


“Het Eerste Saluutschot” van Barbara Tuchman
Deze auteur is vooral bekend van haar eerdere werk “The March Of The Folly” waarin ze beschrijft hoe elke grote overheid doorheen de geschiedenis ten onder gegaan is aan eigen beslissingen, die los van externe factoren genomen werden maar toch faliekant afliepen. In dit boek schetst ze de Amerikaanse onafhankelijkheid op historisch-filosofische wijze met een extra nadruk op de klassiek-liberale wortels en de godsdienstbeleving van de Founding Fathers. Ook analyseert Tuchman de nauwe band tussen kerk en staat bij de kolonisten die mee aan de grondslag gelegen zou hebben van de libertaire traditie van de Verenigde Staten, en haalt ze de betrokkenheid van de Nederlanden in de Amerikaanse onafhankelijkheid aan. Niet enkel leverden wij met ons “Plakkaat van Verlatinghe” de intellectuele mosterd voor de Amerikaanse “Declaration of Independence” maar het Koninkrijk der Nederlanden was ook het eerste land dat het onafhankelijke Amerika erkende, niet met een verdrag zoals Frankrijk enkele dagen later, maar met een saluutschot voor een Amerikaans koopvaardijschip in de haven van Sint-Eustatius.


“Een Turbulente Tijd” van Alan Greenspan
In zijn uitstekend gedocumenteerde autobiografie vat Greenspan de koe (of stier?) bij de horens. Vooral zijn persoonlijke evolutie van een Ayn Rand-libertariër naar de rechts-conservatieve voorzitter van de “Federal Reserve” zoals we hem later gekend hebben, was interessant. Greenspan is naar eigen zeggen het schoolvoorbeeld van hoe men als jeugdig libertariër begint, maar later in het leven ontdekt dat niet alles met libertarische ideeën opgelost kan worden. Als student en beursanalist geloofde hij bijvoorbeeld onvoorwaardelijk in de goudstandaard maar later moest hij toegeven dat de complexe economie van vandaag meer vergt dan een goudstandaard eigenlijk kan bieden. Greenspan staaft alles met ontelbare anekdotes en zijn boek kan dan ook opgevat worden als een aantrekkelijke bloemlezing van de Amerikaanse economische politiek tussen de administraties van Jimmy Carter en die van George W. Bush. Greenspan blijft zichzelf tot op het einde wel “libertarian Republican” noemen, maar de feiten spreken hem tegen. Hij liet de Amerikaanse economie ontsporen door de rente kunstmatig laag te houden, zag de “bursts” veel te laat aankomen en maakte met zijn pro-actief economisch beleid de liquidatie van slechte investeringen, die inherent is aan “business cycles” en heilzaam voor de economie (“creative destruction”, weet u wel), onmogelijk. Zo legde hij steeds de basis voor de volgende bubbel en economische crisis. Over zijn eigen falen, zwijgt hij in alle toonaarden, en dat is jammer, maar verder is dit boek schitterend om lezen. Alan Greenspan kan natuurlijk, ondanks alles, terugkijken op een verdienstelijk leven in het teken van de economie.“The Myth Of The West” van J.W.S. Nordholt
Jan Willem Schulte Nordholt bespreekt in dit boek de geschiedenis van de mensheid sinds de Oudheid en bespreekt de schijnbare lineaire evolutie van de beschavingen van oost naar west, te beginnen in Fenicië, dan Griekenland en Rome, Engeland, de Nieuwe Wereld, de Verenigde Staten en de New Frontier. Nordholt ontkracht uiteindelijk de idee dat het Westen het summum van beschaving zal blijven en suggereert dat de evolutie toch niet lineair maar cyclisch zal verlopen, waarbij het Verre Oosten de volgende stap in de beschavingsevolutie zal zijn. Het Avondland was dan niet het eindpunt van beschaving. Dit boek is schitterend en ook al ben ik het niet eens met zijn eindsuggestie, toch is dit een aanrader.

“Economics For Real People” van Gene Callahan
Natuurlijk ben ik hier een beetje "biased" want Gene Callahan was één van mijn professoren afgelopen zomer, maar zelfs dat kan in feite niets veranderen aan de quasi-unanieme acclamatie die deze inleiding tot de Oostenrijke School binnen de beweging te beurt is gevallen. Callahan toont meesterlijk aan dat economie niets van doen zou mogen hebben met overheidsplanning en modellen, maar met échte mensen en hun échte keuzes die ze maken in hun leven. Callahan is geen econoom van opleiding en ook dat maakt dit boek des te interessanter. Hij legt economische theorieën uit op eenvoudige wijze en ook al is dit boek officieel op leest geschreven van leken in de economie, toch gaat het veel verder dan traditionele introductiewerken. Dit boek kan ik dan ook met volle overtuiging aanraden aan zowel beginnende economen als personen die zich gewoon in economie interesseren; en natuurlijk ook aan iedereen die nog nooit van de Oostenrijkse School gehoord heeft, alle economen dus die hun opleiding aan West-Europese universiteiten afgerond hebben.


“The Libertarian Reader” van David Boaz
De auteur is de directeur van het Amerikaanse “Cato Institute” en zijn staat van dienst binnen de libertaire beweging heeft maar weinig concurrenten, maar dit geheel terzijde. Boaz verzamelde een resem teksten en essays over het libertarisme, of over thema’s die nauw aansluiten bij de libertaire ideologie, en bundelde deze in dit volumineus inleidend werk tot het libertarisme. Het LVSV verspreidt dit boek al jaren onder haar leden, net omdat het zo helder en duidelijk is, zonder van de lezers een al te grote voorkennis van het libertarisme te verwachten. Naast teksten van Friedrich von Hayek en Ludwig von Mises bevat deze bundel ook fragmenten uit de Bijbel en strijdvaardige teksten van Sun-Tsu, de Chinese politiek-militaire filosoof en auteur van “The Art Of War”. Als jullie dus op zoek zijn naar een boek dat aan de hand van zorgvuldig uitgekozen teksten het basislibertarisme uit de doeken doet, is “The Libertarian Reader” van Boaz ongetwijfeld jullie beste keuze.


“Populisme” en “De Crisis Van De Democratie” van Jan Blommaert
Twee boeken die eigenlijk hetzelfde opzet hebben en hier dus als één geheel besproken worden. Jan Blommaert is van opleiding taalkundige, maar dat weerhoudt hem er niet van om als journalist eizona enkel boeken en artikelen over politiek te schrijven. Blommaert gaat er prat op een “intellectueel” te zijn en beschouwt zijn milieu als “de elite”. Met dat in het achterhoofd kan men deze twee schrijfsels ook beter vatten. Verwoed trekt hij van leer tegen populisten en rechts-extremisten, niet omdat ze ongelijk zouden hebben, maar omdat ze met holle slogans en mediastunts het échte diepgaande maatschappelijke debat onmogelijk maken. Los van de linkse hoek van waaruit deze boeken geschreven zijn, en Blommaert schaamt zich er ook niet voor om dat gerieflijk toe te geven, vond ik beide werken uitermate interessant. Aan de hand van concrete voorbeelden uit de binnenlandse politiek toont Blommaert aan hoe partijen als het VB het debat hebben weten te enteren en de politiek al bijna twee decennia domineren, ondanks hun voortdurende verwijten dat ze in het parlement en de media genegeerd zouden worden. Met vergelijkingen tussen kiesstelsels en historische voorbeelden toont Blommaert ook aan dat de democratie die we vandaag kennen nutteloos is en dringend hervormd moet worden, want anders kan ze best afgeschaft worden, aldus Blommaert. Ik deel zijn analyses en conclusies volledig. Alleen vind ik het wel jammer dat hij zich enkel bezig houdt met rechts populisme en linkse krachten in dat opzicht uit de wind zet.


Naast deze tien aanraders moet ik ook nog kwijt dat ik mij voor, tijdens en na de zomerseminaries ook nog in een aantal boeken heb vastgebeten, of beter: heb moeten vastbijten. “Human Action” van Ludwig von Mises, “Het Fundamenteel Rechtsbeginsel” van Frank Van Dun, “The Wealth Of Nations” van Adam Smith, “Vrijheid Is Vooruitgang” van Amartya Sen en “The Law” van Frédéric Bastiat leken mij op het eerste gezicht allemaal interessante werken om te lezen, en zeker om gelezen te hebben, maar ik heb ze één voor één moeten wegleggen na enkele hoofdstukken, en soms zelfs al na enkele paragrafen. De reden? Ofwel waren deze boeken turven die wekenlang mijn enig leesvoer zouden zijn; ofwel waren ze archaïsch geschreven. En soms waren ze manifest onleesbaar.

Andere werken die de verwachtingen in dat opzicht wel wisten in te lossen waren “Anarchy, State And Utopia” van Robert Nozick, “Capitalism And Freedom” van Milton Friedman, “Ludwig von Mises” van Israel Kirzner, “The Lighthouse In Economics” van Ronald Coase, “What Is Seen And What Is Not Seen” van Frédéric Bastiat, “A Republic, If You Can Keep It” van Ron Paul en “Defending The Undefendable” van Walter Block. De eerlijkheid gebiedt me hier wel te zeggen dat deze boeken vaak maar iets langer zijn dan gewone essays en dat dit dus geen “fenomenale leesprestatie” van mij is, of wat dan ook…

En tenslotte voor de volledigheid van deze opsomming ook nog even de andere boeken meegeven die ik de voorbije maanden gelezen heb en hier op deze blog in het verleden al samengevat of besproken heb: “The Guide To Reform” van Johnny Munkhammar, “Immigrants, Your Country Needs Them” van Philip Legrain, “The State Of The Union” van Susie Squire, “America Alone” van Mark Steyn, “Rechts Voor De Raap” van Jean-Marie Dedecker, “The Death Of The West” van Pat Buchanan, “Economics In One Lesson” van Henry Hazlitt en “Een Troon In Brussel” van Paul Beliën.


De taal van de titel is de taal waarin ik het boek gelezen heb. De bewuste boeken heb ik ofwel ontleend bij mijn lokale bibliotheek, gekregen op één van mijn zomerseminaries of aangekocht via de online-winkels van het “Ludwig von Mises Institute”, het “Cato Institute”, het “Independent Institute” en, mijn favoriete website daarvoor, “Laissez Faire Books”.