Stokebrand in de Kaukasus (Vincent De Roeck)

Beeld u in dat Adolf Hitler het gedemilitariseerde Rijnland binnentrok en wij de Nazi-legers niet enkel terugdrongen maar ook de lokale bevolking zouden terroriseren? Zou dat moreel aanvaardbaar zijn? Ik denk het niet, en toch is dat wat er in Georgië de laatste weken gebeurde. De hamvraag gaat niet zozeer over het al dan niet binnentrekken van feitelijk gedemilitariseerd gebied door Georgische soldaten of het al dan niet gerechtvaardigd zijn van de Russische tegenaanval, maar over welk van beide partijen het morele gezag over de andere heeft weten te bewaren. En die partij is zeker en vast Georgië. Het spreekt voor zich dat de internationale gemeenschap zich dan ook achter deze kleine Kaukasusrepubliek dient te scharen.

Het wordt hoog tijd dat men de naïeve doctrine van “jus contra bello” - waarbij elke vorm van oorlog per definitie een juridische inbreuk vormt - die door de VN al sinds haar oprichting zonder veel succes gepropageerd en naar voren geschoven wordt, opnieuw vervangt door de pragmatische theorie van het “jus ad bellum” waarover o.a. Hugo Grotius tal van boeken geschreven heeft. Deze leer houdt zich niet bezig met de achterliggende redenen van de oorlog of met de politieke motieven, maar louter met het gedrag van de belligerendi tegenover elkaar en tegenover derden tijdens het conflict. De Conventies van Genève waren zo bijvoorbeeld op leest van Grotius’ doctrine geschreven en afgekondigd. En ook op vlak van het morele gezag van de strijdende partijen biedt deze leer ons een uitweg.

Professor Boudewijn Bouckaert van de Universiteit Gent sprak eerder deze maand op een lezing in Leuven niet voor niets over Georgië als één van de meest vrije landen in de wereld. Maar die vrijheid bleek achteraf maar van korte duur. De woorden van Bouckaert waren nog niet weggeëbt, of de oorlog in Zuid-Ossetië brak uit en die deed het Georgische regime andermaal op haar grondvesten daveren. Waarschijnlijk waren de Georgische operaties in Zuid-Ossetië de druppel voor Rusland en misschien was de Russische inval disproportioneel en ingegeven door een geheel andere agenda, maar dat is niet de kern van de recente gebeurtenissen. De kern gaat over de misdaden die beide krijgsmachten tijdens het conflict gepleegd hebben, en in de studie daarvan helt de balans van gerechtigheid duidelijk meer over naar Georgië dan naar Rusland.

Rusland hield zich niet aan de bestanden. Rusland bombardeerde burgerdoelwitten ver buiten de eigenlijke gevechtszone. Rusland viel dorpen en steden buiten het conflictgebied binnen. Rusland dropte bommen op fabrieken en vernietigde de schaarse infrastructuur zoals bruggen, spoorwegen en vliegvelden. Rusland nam de belangrijkste havens van Georgië in, hoe ver die zich ook van Zuid-Ossetië bevonden. Rusland installeerde “roadblocks” langs de toegangswegen tot Tbilisi met de intentie om de hoofdstad van de buitenwereld af te sluiten en de bevolking uit te hongeren. Rusland kan zijn eigen generaals niet eens in toom houden en beletten dat zij uitspraken doen over het gebruik van kernwapens tegen landen als Polen die Georgië ondubbelzinnig steunen en uit weloverwogen - terechte - angst vorige week de toestemming gaven aan de Verenigde Staten om het rakettenschild op Pools grondgebied te beginnen bouwen.

“Human Right Watch” sprak in “The Economist” van 16 augustus uitsluitend over oorlogsmisdaden die door Russische soldaten of hun bevriende lokale milities gepleegd werden. Plunderingen, folteringen, het in brand steken van huizen en verkrachtingen zijn maar een paar aantijgingen uit de lange HRW-lijst. En als kers op de taart pakte de “International Herald Tribune” van 21 augustus op haar voorpagina uit met de eerste berichten over doodseskaders en etnische zuiveringen in Zuid-Ossetië onder de ogen van de aanwezige Russische troepen. Om van de horrorberichten uit Abchazië en de grensgebieden nog maar te zwijgen. Daar zwaaien tegenwoordig de pro-Russische milities de scepter en zij hebben naar verluidt nog minder respect voor de basisrechten van de Georgiërs dan de Russen. Het is tevens vreemd vast te stellen dat deze milities ook in Abchazië door Russische troepen geen vinger in de weg gelegd worden.

Ook het strategisch gebruik van clusterbommen boven bewoond gebied, het zinloze brandbombardement op het grootste beschermde natuurgebied van Centraal-Azië, het Borjomi National Park, de systematische verkrachtingen van jonge meisjes door dronken “vredestroepen” en de cyberoorlog die de belangrijkste Georgische internetproviders al dagen parten speelt omvatten zware inbreuken op het oorlogsrecht en internationale verdragen, net als de verwoede hackpogingen vanuit Rusland om pro-Georgische websites lam te leggen en de vreemde militaire manouvers van Rusland in de buurt van vluchtelingenkampen en hulpbedelingsposten. Ook de beelden van met luxeartikelen overladen jeeps die naar Rusland terugkeren zet kwaad bloed. En natuurlijk de recente hernieuwing van hun bombardementen op Georgische steden in het noorden en westen van het land, en dit ondanks het enkele uren eerder door president Medvedev zelf aangekondigd vertrek van alle troepen uit Georgië.

Voor mij is het dan ook duidelijk. Rusland dient zich volledig en onvoorwaardelijk terug te trekken uit Georgië, Zuid-Ossetië en Abchazië, en een neutrale internationale troepenmacht moet beide autonome regio’s binnentrekken om ter plaatse de vrede te handhaven en de heropbouw te organiseren. Internationale hulporganisaties moeten de vrije hand krijgen om de eerste noden van de bevolking te ledigen en de honderdduizenden vluchtelingen moeten naar huis kunnen terugkeren. Rusland en de lokale milities moeten zich verantwoorden voor een internationaal strafhof voor oorlogsmisdaden, en Rusland moet opdraaien voor de schade die zij buiten de grenzen van Abchazië en Zuid-Ossetië aangericht heeft. Verder moeten we snel werk maken van NAVO-lidmaatschap voor Georgië en Oekraïne, om dit misplaatst Russisch haantjesgedrag in de toekomst de kop te kunnen indrukken, nog voor het begint.


Meer over deze oorlog op www.globalvoicesonline.org.
Meer teksten van Vincent De Roeck op www.libertarian.be.