Een post-Belgische denkoefening (asrk)

De Waalse politici dromen van een corridor van Wallonië naar Brussel. Vroeger moest dat de volledige gemeente Sint-Genesius-Rhode (in sommige radicale voorstellen samen met de inlijving van de overige Brusselse faciliteitengemeenten) worden, vandaag stellen de Waalse politici de overname voor van een kleine strook Zoniënwoud met een kleine Franstalige woonwijk. Redelijk of niet?

Er kan de Vlaamse politici vaak veel verweten worden, dat bijvoorbeeld hun eisen te overdreven zijn of te overmoedig maar dat ze dolgedraaid een gebiedsuitbreiding zouden voorstellen, dat kan je hen alleszins niet verwijten. Helaas ligt dat dus anders bij de Franstaligen die er totaal geen graten in zien om de Balkan naar Vlaams Brabant te importeren.

Het is dan ook meer dan normaal dat het voorstel meteen unaniem werd afgeschoten door de Vlamingen. Karel De Gucht riep (ongelukkigerwijze) uit dat een corridor in het Zoniënwoud een soort Nagorno-Karabach aan de Zenne is. Onze minister van Buitenlandse zaken moet wel beseffen dat zijn vergelijking eigenlijk spaak loopt en koren op de molen is voor de Walen. Nagorno-Karabach is immers een Armeense (Christelijke) enclave in het Islamitische Azerbeidzjan. Als je al de vergelijking wenst te maken, dan dient niet de corridor vergeleken te worden met Nagorno-Karabach maar wel Brussel zelf, als Franstalige enclave in Vlaanderen.

De Poolse corridor

Bart Dewever vond een corridor iets hebben van de Negentiende eeuw. Hij zat er evenwel een eeuw naast. De corridor is een typische uitvinding van de technische en bureaucratische Twintigste Eeuw en dan vooral van de periode vlak na de Eerste Wereldoorlog, een periode die ook de term "cordon sanitaire" baarde.

De oorspronkelijke corridor was Pools en had tot doel Polen (toen nog een binnenstaat) een toegang te verschaffen tot de (Baltische) zee. In het verdrag van Versailles werd dit verwezenlijkt door Polen een strook te laten inlijven van het oude Keizerrijk Duitsland, waardoor Oost-Pruisen (en de stad Danzig) opnieuw een Duitse enclave in Slavisch gebied werd (Oost-Pruisen is historisch als Duitse enclave gegroeid). Deze Poolse corridor werd al snel een handig wapen van de Duitse nationalisten om de gemoederen op te stoken en de opgang van het Nationaal-Socialisme te bespoedigen. De Poolse corridor was immers niet volledig Pools. Er was ook een grote Duitse gemeenschap aanwezig.

Brussel als West-Berlijn

Waalse politici moeten zich dus realiseren dat historisch gezien de corridor niet zo succesvol is geweest. Als verdediging zullen sommige rationeel verdwaalde Franstaligen dan misschien verwijzen naar een veel nobelere historische situatie, namelijk de luchtbrug of luchtcorridor die de Westerse geallieerden gebruikten om West-Berlijn te bevoorraden tijdens de blokkade van de stad door de Sovjets. Het instellen van een luchtbrug is evenwel geen inlijving van grondgebied en geen enkele Vlaamse politicus denkt er aan om Brussel in tijden van grote crisis te gaan blokkeren, buiten wijlen Vlaams Blokker Guido Tastenhoye uiteraard die ooit in een verdwaasd moment voorstelde om Brussel "desnoods uit te hongeren". Zelf zijn eigen partijtop was beschaamd voor zo een domme en grove uitspraak.

Als alternatief voor de corridor door het Zoniënwoud circuleren er Franstalige voorstellen om, opnieuw gelijkaardig met de Duitse situatie in de Koude Oorlog, de verbindingswegen tussen Brussel en Wallonië over te laten dragen door de Vlaamse gemeenschap aan de Franstaligen in ruil voor de splitsing van het kies- en gerechtelijke arrondissement Brussel-Halle-Vilvoorde. Ook dit voorstel is bij de haren gegrepen maar premier Yves Leterme was bereid om een afgezwakte versie van dit voorstel op de onderhandelingstafel te leggen, met name het gemeenschappelijke beheer door de Vlamingen en Walen van deze verbindingswegen. Dit compromisvoorstel werd meteen afgewezen door de Franstaligen.

Alhoewel ik niet mee wens te doen met de dagdagelijkse kritiek op Yves Leterme (La critique est facile, l’art difficile), was dit toch geen goede zet. Volgens de perceptie van de Franstaligen valt er nu over dergelijke voorstellen te praten want de Vlamingen zijn hen gevolgd in hun redenatie. Hopelijk komen de Franstaligen bedrogen uit.

Na België

Toen het voorstel van een corridor langzaam doorsijpelde in de Vlaamse politiek maakte de verbazing al snel plaats voor de verontwaardiging. Het plan voor een corridor kan immers moeilijk gepercipieerd worden als een alternatief voor de kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde, zoals het inschrijvingsrecht in Brussel, of als ongeneerd Belgische compromis (bijvoorbeeld meer geld voor het Waalse onderwijs in ruil voor de splitsing van BHV). Integendeel, het werd volledig uitgedacht binnen een post-België scenario. De Franstaligen gaan er ogenschijnlijk vanuit, blijkbaar na het bekijken van de RTBF docu-fiction over de Vlaamse onafhankelijkheid, dat de Vlamingen eenzijdig de onafhankelijkheid wensen uit te roepen. Tegen dan moeten de Walen sterk staan en hun Brusselse broeders te hulp schieten: de corridor in de strijd tegen de Vlaamse fascisten.

Het is ronduit merkwaardig en verbazingwekkend om de Franstaligen in dergelijke gemoedstoestand te zien. In de aanloop naar de federale verkiezingen van 2007 waren de traditionele Vlaamse politieke partijen wel zeer Vlaamsgezind geworden, met op kop Yves Leterme en het kartel CD&V-N-VA, maar niemand van de drie traditionele politieke families stelden de onafhankelijkheid van Vlaanderen voorop. De radicaalste eis was de splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde en de overheveling van een aantal bevoegdheden naar het regionale niveau. Zelfs in de slogans van kartelpartner N-VA kwam de roep naar Vlaamse onafhankelijkheid (nochtans hun bestaansreden) niet prominent naar voor.

Het was uiteraard fout van de Vlaamse politici om er vanuit te gaan dat hun Franstalige tegenstrevers zonder slag of stoot de Vlaamse kiesprogramma's zou maar zouden aanvaarden, maar dat ze hun been zo stijf zouden houden, had niemand verwacht. Van in het begin van de onderhandelingen werkten de Franstaligen tegen, met Milquet op kop. Er werd nooit beoogd om mee te werken met een echte staatshervorming, laat staan de splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde. Anders beslissen, hield in de visie van de Franstaligen de verdere erosie van de Belgische staat in.

Dat ze op dit moment zijn vergleden in het tegenovergestelde, met name het uitdenken van post-Belgicistische scenario's is daarom bevreemdend, zeker als je weet dat de Vlaamse politici geen echt radicale houding meer innemen. Luide slogans over vijf minuten politieke moed worden achterwege gehouden. Gelatenheid dreigt evenwel in de plaats te komen.

Denkoefening

Alhoewel de auteur van dit artikel geen voorstander van Vlaamse onafhankelijkheid is maar daarentegen een Zwitsers federalisme voor België (verregaande autonomie voor de deelstaten) voorstaat, is de post-Belgische denkoefening door de Franstaligen, een interessante piste om even verder op door te borduren. De onafhankelijkheid van Vlaanderen en het uitéénvallen van België zou immers tal van complexe problemen in het leven roepen. Het zou zeker niet zo simpel verlopen als het Vlaams Belang ons probeert wijs te maken.

Er is inderdaad het probleem Brussel dat zonder de inlijving van de faciliteitengemeenten omringd wordt door Vlaanderen. Brussel zomaar integreren in een Vlaamse staat zal echter niet zomaar aanvaard worden, zeker niet door de Brusselaars zelf. Maar ook de droom van de PS om een Etat Wallobrux in het leven te roepen (met of zonder corridor) zal een luchtkasteel blijken. Zo een staat is immers onleefbaar zonder het geld van Vlaanderen en Waals-Brabant alleen kan die staat niet financieren. De Vlamingen die in Brussel werken, belasten, lijkt voor de Franstaligen de ideale oplossing maar dergelijke belasting zal snel stoten op een Njet van Vlaanderen (dat zelf een hele boel inkomsten ziet verloren gaan). Hoe kan in hemelsnaam in een dergelijke conflictueze toestand deze nieuwe Brusselse inkomstenbelasting geïnd worden? Dit lijkt onmogelijk.
En we moeten er zeker niet op wijzen dat heel wat internationale bedrijven zich liever in de Vlaamse rand (zoals Diegem) vestigen dan in Brussel zelf om te kunnen genieten van een meer bedrijfsvriendelijk klimaat.

Een ander territoriaal probleem wordt Komen-Waasten dat afgesneden zal zijn van het Waalse moederland (alhoewel het dat nu al is). Komen de Franstaligen binnenkort daar ook met een corridor aanzetten? Misschien kunnen de Vlamingen al zo iets uitdokteren voor Voeren of worden Voeren en Komen-Waasten misschien de nieuwe Baarle-Hertogs?

De huidige Belgische situatie die zich gevormd heeft na jaren compromissen sluiten staat een Vlaamse onafhankelijkheid in de weg of zal alleszins voor heel wat moeilijke problemen zorgen waarbij misschien opnieuw compromissen vereist zullen zijn. Doch is het allemaal wel de moeite waard? Mijn inziens kan een verregaande federalisering de huidige communautaire crisis wel oplossen en België redden en leefbaar maken voor iedere gemeenschap van ons land.

Maar dan moeten de Franstaligen (en de PS en FDF op kop) wel hun post-Belgische denkoefeningen uit hun hoofd zetten en meewerken aan een eerbare staatshervorming waarin iedereen zich kan vinden. Ondertussen moeten de Vlaamse politici iedere poging om de communautaire politiek te balkaniseren snel de kop indrukken.