De Gucht, Congo en Chevalier (Johan Sanctorum)

Natuurlijk is Kabila een onbekwame potentaat en leider van een corrupt regime. Natuurlijk is de situatie van de gemiddelde Congolees allerbelabberdst. En, nog het ergste, jawel, er wordt op grote schaal in Oost-Congo geplunderd, verkracht, gemarteld, zowel door opstandelingen als door regeringssoldaten.
Tot zover zou ik zeggen: fijne vent, die Karel De Gucht, dat hij dat ook zo onder de volle internationale schijnwerpers durft te verkondigen. Maar men mag anderzijds het typisch neoliberale gevoel voor tactische timing en perceptiesturing niet onderschatten. Want onze BuZa-minister kwam, heel toevallig, net in dezelfde periode onder vuur te leggen n.a.v. de zaak Pierre Chevalier, sjoemelaar-eerste-klas, speciaal VN-gezant voor België (naar verluidt een volstrekt nutteloze functie, ideaal om aangebrande mandatarissen te parkeren), en ook nog bestuurder bij Forrest, actief in de hoogst obscurante Congolese mijnbouwsector.

Pierre Chevalier, wiens broer Miguel woordvoerder was van Guy Verhofstadt (het is de VLD die de slogan hanteert ‘De toekomst telt, niet de afkomst…’) heeft altijd rijkelijk mogen genieten van de hoogste partijbescherming, speciaal juist van de ex-premier/advocaat en van Karel De Gucht. In 1999 werd hij dankzij de paarse nieuwlichters Commandeur in de Leopoldsorde. Nu in de pers uitlekte dat de man geruisloos dat VN-gezantschap toch bleek te combineren met een bestuurdersfunctie van George Forrest International, én hij bovendien wordt verdacht van valsheid in geschriften, heling en witwassen, was het voor de VLD een topprioriteit om zich hier uit de wind te zetten.
De Gucht houdt dus vol dat hij van dat Forrest-mandaat niet op de hoogte was. Toch wel, en mijn benoeming stond bovendien in het Staatsblad, replikeerde Chevalier. Daar heeft hij een punt, want als De Gucht zelf past voor deze aangename lectuur, dan hebben de VLD-studiediensten toch een hele batterij slaafjes die niets anders om handen hebben dan publicaties uit te pluizen, tot en met het onnozelste reklameblad. Er was dus wel degelijk stront aan de knikker in deze advocatensoap. Misschien wist partijstrateeg Noël Slangen, toevallig een intimus van De Gucht (en ook van de Chevalier-clan trouwens), wel raad. Wat te doen als men in een schandaalsfeer dreigt terecht te komen?
Wel, in het boekje ‘Modellen van C’, geschreven door strategisch directeur Noël Slangen, staat nauwkeurig aangegeven hoe je aan miststrategie doet: als teveel ongewenste publieke belangstelling Uw deel dreigt te worden, maak dan snel veel lawaai rond iets totaal anders, dat alle media-aandacht naar zich toezuigt. Beledig bijvoorbeeld eens een corrupte dictator, lok een diplomatiek incident uit, en neem het applaus in ontvangst. Heeft De Gucht deze truc-van-de-foor gebruikt om dat vervelend Chevalier-verhaal wat naar de achtergrond te duwen? Alle kranten gingen in elk geval klakkeloos mee met de Congo-hype. Terzake ging zowaar in de Brusselse Matongé-wijk de temperatuur opmeten en constateerde unanieme instemming. De grote princiepsverklaringen, het diplomatiek geruzie, de banvloeken van Kabila, het applaus van heel het Belgische politiek universum, van extreem-links tot VB… Onder al dat kabaal samen kan je ongezien je moeder vermoorden. Bij manier van spreken natuurlijk.
Want zoals gezegd: Karel De Gucht is an honourable man met grote ethische principes, en hij was not amused toen hij hoorde dat Chevalier weer buiten de lijntjes had gekleurd. ‘Ik wist van niets’, - zowat de domste uitspraak die een politicus uit zijn mouw kan schudden. Daar moest dus wat extra consultancy aan te pas komen.
Ach, die truc om hard naar iemand te gaan roepen als men de aandacht van zich wil afleiden, hij is zo versleten dat het me telkens verbaast als iemand hem nog eens bovenhaalt. En het verwondert me nog meer dat geen enkele ‘kritische journalist’ erover struikelt. In 2006 werden de Deense Mohammed-cartoons pas wereldnieuws, maanden na de publicatie, omdat het koningshuis in Saudi-Arabië de hete adem van de islamitische oppositie in zijn nek voelde, en naar een bliksemafleider zocht. Heeft iemand toen gewezen op het geënsceneerd karakter van die hysterie? Het systeem gaat terug tot de bijbelse zondebok, het zwart schaap (scapegoat, bouc émissaire: je zult maar tot de evenhoevigen behoren),- kortom: overal waar machthebbers iets te verbergen hebben, het uitverkoren clientèle van de communicatiespecialisten.
Het uitgangspunt is simpel voor de betere journalistiek: doe niét aan close-reading van een politieke uitspraak, maar ga na waarom iemand iets zegt, en waarom nu, en niet gisteren of morgen. Communicatiestrategie à la Slangen werkt nu eenmaal zo.
De synchronie tussen de heldhaftige Congo-rethoriek van De Gucht en de voor hem hoogst genante Chevalier-affaire bewijst op zich natuurlijk geen oorzakelijk verband. Wel zou het een vertrekpunt kunnen zijn voor een onderzoeksjournalist die écht speurt naar achtergronden en machinaties onder de waterlijn. En die de processen wegens smaad erbij wil nemen. Want als de miststrategie niet helpt, vallen de krokodillen snel terug in hun oude gewoonten om critici voor de rechter te slepen. Dat heeft althans het voordeel van de duidelijkheid.