Alle Franstalige hens aan dek! (Hoegin)

Groen! en Ecolo treden toe tot het overleg over het tweede deel van de staatshervorming, terwijl sp.a aan de kant blijft staan. Daarmee nemen met uitzondering van het marginale Front National àlle Franstalige partijen deel aan het overleg, terwijl aan Vlaamse zijde amper de helft van de zetels gehaald wordt. En hoe lang zal het duren eer de CD&V in deze constellatie gechanteerd zal worden om zware toegevingen te doen?

Eerste vaststelling: door het toetreden van Groen! tot het overleg is de N-VA niet meer nodig voor een bijzondere meerderheid. Tweede vaststelling, zonder die N-VA, die misschien niet eens rechtstreeks zal deelnemen aan het overleg, ziet het er eigenlijk bijzonder belabberd uit voor de strategische positie van de CD&V binnen dat overleg. Immers, de CD&V zal geen enkele Vlaamse medestander hebben bij dat overleg en geconfronteerd worden met vier Franstalige partijen (MR, PS, cdH en Ecolo) die de rangen gesloten lijken te hebben, in het beste geval aangevuld met twee Belgische partijen (Open Vld en Groen! dus), in het ergste geval met twee meelopers met de Franstalige partijen.

Groen! zal er bijvoorbeeld geen probleem van maken om desnoods heel Vlaams-Brabant bij het Waalse Gewest te voegen en in de rest van Vlaanderen faciliteiten in te voeren, als in ruil daarvoor wat meer Fair Trade-koffie geschonken zal worden in één of ander ministerie. En van Open Vld mag je alleen maar Vlaamse standpunten verwachten als hen dat toevallig eens goed uitkomt om Yves Leterme en/of de CD&V wat in het nauw te drijven, maar verder eisen zij wel een federale kieskring en compensaties voor de splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde (en kom me maar eens vertellen dat dat laatste niet waar zou zijn).

Hoe lang zal het dan duren eer de CD&V in dat Octopusoverleg geconfronteerd zal worden met platte chantage van zes tegen één om haar tot zware toegevingen te brengen? Open Vld deed die oefening al eens eerder, toen vier tegen één, en zal er absoluut geen probleem van maken om dat nog een keertje over te doen. De CD&V zal dan een moeilijke keuze moeten maken: ofwel vasthouden aan het Kartel, Yves Leterme opofferen en de zwarte piet toegeschoven krijgen voor nieuwe (ongrondwettelijke!) federale verkiezingen in een bijzonder chaotische atmosfeer, ofwel toch maar voor de macht en de postjes kiezen, N-VA opofferen en hopen op een mirakel in juni volgend jaar.

Zou het dan allemaal zoveel beter geweest zijn met ook de sp.a aan boord? Uiteraard niet, want ook die partij blinkt niet echt uit door haar Vlaamsgezindheid. Als de partij vandaag bij momenten al eens een lichte neiging tot Vlaamse reflex zou durven vertonen heeft dat meer de maken met oppositioneel opportunisme dan enig historisch besef of echt sociaal inzicht. Maar door de PS in de federale regering toe te laten, het Franstalige front zich te laten verenigen met de toetreding van Ecolo tot het Octopusoverleg met als neveneffect de aanwezigheid van Groen! die een eventueel afhaken van de N-VA kan neutraliseren, heeft de CD&V zich vandaag in een bijzonder lastig parket geplaatst. En toppunt van strategische miskleun: ze hebben er nog zelf aan meegewerkt ook!

Aan de vooravond van de onderhandelingen –of zijn we voorlopig nog maar aan de vooravond van de onderhandelingen over de onderhandelingen?– ziet het er dus niet zo goed uit gezien vanuit een Vlaams standpunt. Aan Franstalige zijde heeft men alle hens aan dek geroepen en zet men zich schrap om werkelijk het onderste uit de Belgische kan te kunnen halen. Men houdt er in het Zuiden van het land duidelijk rekening mee dat dit misschien wel eens het eindspel van België zou kunnen zijn, en men denkt en argumenteert er tegenwoordig in geo-strategische termen. De Vlaamse politici lijkt het echter zowat het laatste van hun zorgen te zijn:

Aan de top van de Open Vld wordt er immers gesparteld en gespind door het trio Somers-De Gucht-Dewael dat het een lieve lust is, in de hoop op die manier de CD&V harder te beschadigen dan henzelf. De ene dag wordt de Vlaamse kaart getrokken, de andere de Belgische, en op sommige dagen allebei tegelijk. De enige echte reden waarom sp.a dan weer niet toetreedt tot het Octopusoverleg is –une fois n'est pas coutume– warempel ook diegene die ze zelf opgeven: ze gunnen Yves Leterme en de CD&V een eventueel succes niet, of dat nu ook in hun eigen en/of het Vlaams belang is of niet. De partij heeft het moeilijk om haar communautaire draai te vinden, omdat ze van nature uit Belgisch-behoudend is, maar tegelijkertijd aanvoelt dat daar vandaag zelfs bij haar eigen achterban geen electorale punten meer mee te scoren vallen. Dat ligt anders bij de partij Groen!, die bij haar (eerder marginale) achterban wél kan scoren met haar uitgesproken Belgische profilering, en er dan ook voluit voor gaat. Terwijl de Franstalige partijen dus de rangen sluiten om samen de Franstalige belangen zo goed mogelijk te verdedigen, zijn de Vlaamse partijen druk in de weer mekaar zoveel mogelijk stokken in de wielen te steken.

Wat had de CD&V dan moeten doen? Het probleem van de CD&V is dat de partij, en met haar Yves Leterme, nog steeds gevangen zit in het Belgische referentiekader, en daardoor de laatste maanden al enkele malen haar afspraak met de geschiedenis gemist heeft. Mag ik even dagdromen? De partij had al enkele malen zonder problemen in het Vlaams Parlement kunnen laten vaststellen dat er met de Franstaligen werkelijk geen land meer te bezeilen valt, en daarna Yves Leterme laten uitroepen tot eerste Vlaamse president, tot de splitsing van België volledig uitgeklaard was geweest. Electoraal zou het hen in ieder geval geen windeieren hebben gelegd: enerzijds zou de N-VA dan volledig kunnen samensmelten met de CD&V, anderzijds zou het misschien wel een vierde tot een derde van de achterban van het Vlaams Belang kunnen recupereren, zeker in de eerstvolgende verkiezing. Voor de verkiezingen van juni 2007 zou de vraag dan niet geweest zijn of de CD&V boven de 30% zou uitkomen, maar wel hoe dicht ze de 40% zou benaderen.

Zover zijn we echter voorlopig dus nog niet, en de gretigheid waarmee Yves Leterme nu in het buitenland rondreist als Belgisch Eerste Minister spreekt boekdelen. De partij zal dan ook de komende zes weken moeten doorbrengen aan de onderhandelingstafel met vier ronduit vijandige partners en twee totaal onbetrouwbare. Of daar uiteindelijk veel eer mee te rapen zal vallen is een bijzonder twijfelachtige zaak, maar de manier waarop ze nu zichzelf al in een lastig parket heeft gebracht voorspelt niet veel goeds.