Hoeveel CO2 willen ze eigenlijk in hun atmosfeer? (Hoegin)

In het Westen is er een duidelijke consensus in de massamedia dat de aarde op dit ogenblik opwarmt, dat dit tot een ramp zal leiden, en dat de mens grotendeels de schuld draagt voor die ramp. Als de mens echter snel genoeg voldoende maatregelen neemt, kan die ramp nog afgewend of alleszins gedempt worden, wat impliceert dat de mens de atmosfeer en de globale temperatuur actief kan beïnvloeden. Een fundamentele vraag waar ik nog nergens een expliciet antwoord op gelezen heb is dan: wat is eigenlijk de gewenste globale temperatuur en de gewenste hoeveelheid CO₂ in de atmosfeer?

Voor alle duidelijkheid: op de vragen óf de aarde opwarmt, in hoeverre dat een ramp is, en in welke graad de mens daarvoor verantwoordelijk is, wil ik me in dit artikel niet uitspreken. Wat ik wil aantonen is dat als het klimaat inderdaad maakbaar is, een stelling die impliciet in de boodschap van organisaties als het IPCC en mensen als Al Gore vervat zit, er een fundamentele vraag bestaat waar de meeste milieudoemdenkers niet of amper aan willen raken.

Is het klimaat maakbaar? Het Kyoto-protocol en in het bijzonder de daaruit voortvloeiende handel in CO₂-quota suggereert het alvast: een verhoging van de hoeveelheid CO₂ in de atmosfeer leidt tot een stijging van de temperatuur op aarde, een reductie tot een daling. Het Kyoto-protocol heeft als doelstelling de uitstoot van broeikasgassen te reduceren ten opzichte van het niveau van 1990, maar verder in de toekomst zou men zich doelstellingen kunnen voorstellen die het hebben over een reductie van de hoeveelheid broeikasgassen in de atmosfeer. Voorlopig is een «negatieve CO₂-uitstoot» technologisch nog niet haalbaar, zeker niet op grote schaal, maar dit hoeft op termijn niet zo te blijven. CO₂ of andere broeikasgassen uit de atmosfeer halen lijkt op dit ogenblik misschien wel science fiction, maar onderzoek is volop aan de gang en de eerste, werkende prototypes werden reeds afgeleverd, soms zelfs als bijproduct van andere chemische processen.

Indien op termijn een reductie van de hoeveelheid broeikasgassen in de atmosfeer mogelijk wordt, dringt de vraag zich op wat de gewenst hoeveelheid broeikasgassen in de atmosfeer dan wel zou zijn. Zoals reeds eerder vermeld, het Kyoto-protocol geeft geen antwoord op die vraag omdat het slechts een doelstelling op korte termijn nastreeft die alleen maar iets zegt over de uitstoot. Ook de ambitieuze doelstellingen van de EU zeggen niets over de absolute hoeveelheden broeikasgassen in de atmosfeer en hebben het alleen over een reductie van de uitstoot. En frontfiguren als een Al Gore schijnen het veel te druk te hebben met het schilderen van steeds extremere rampenscenario's om toch maar in het nieuws te blijven, in plaats van eens wat interessant denkwerk te produceren. Eén ding lijkt echter zeker: vandaag reeds is de temperatuur te hoog, ergo ligt de ideale temperatuur een stuk lager. De vraag is dan alleen nog: hoeveel lager?

Óf de temperatuur vandaag werkelijk al te hoog is, is trouwens op zich al een gewaagde stelling. Lokaal in de evenaarsgebieden bekeken is dit misschien niet moeilijk om te aanvaarden, maar landen als Canada en Rusland hebben waarschijnlijk meer belang bij een verdere stijging van de lokale temperatuur, en dus ook de globale temperatuur, dan een daling ervan. Een ontsluiting van het poolgebied zodat een verdere ontginning ervan (olie!) mogelijk wordt is één onmiskenbaar voordeel van een hogere temperatuur, een ander is de uitbreiding van het beschikbare landbouwareaal. Anderzijds, als de temperatuur inderdaad te hoog is, moet ze dan teruggebracht worden naar het niveau van, bijvoorbeeld, 1990, of willen we nog verder terug in de tijd: 1900, 1500 («kleine ijstijd»), of zelfs 10.000 v.Chr. (Jonge Dryas, ook bekend als «The Big Freeze»)?

De maakbaarheid van het klimaat leidt dus tot een aantal interessante vragen met allerlei geo-politieke en ethische aspecten. Mogen noordelijke landen als Canada en Rusland bewust de globale temperatuur opdrijven als dat economisch in hun voordeel zou zijn? Het Kyoto-protocol zegt impliciet van niet. Mogen echter de Afrikaanse landen, of misschien iets realistischer landen als Australië en Brazilië bewust de globale temperatuur met ettelijke graden doen zinken, met gletsjers over half Europa als gevolg, als hen dat economisch beter uitkomt? Of mag Europa zich daar dan tegen verzetten, ook als zo'n temperatuurdaling globaal bekeken voordeliger zou zijn dan bijvoorbeeld een status quo of slechts een lichte daling? Misschien moest iemand daar maar eens een film over maken…