Reaktie op "Alleen eigen beleid schept banen"

Brief gericht aan de Guy Tegenbos van De Standaard:

Vandaag verscheen in DS een artikel naar aanleiding van een studie van de verenigde Planbureaus. Dat er opmerkelijke socio-economische verschillen zijn tussen de regio's is een feit. Een tijdje geleden heeft u hierover ook een mooi kaartje gepubliceerd (Banengroei vanaf 1970). Banengroei is een vrij goede indicator van de economische groei. Wat mij toen al opviel was dat Vlaanderen het gemiddeld niet zoveel beter deed dan het grootste deel van Wallonië.

De echte probleemgebieden zijn Charleroi, in iets minder mate de Henegouwse peripherie en Luik. Beide zijn grootsteden met een grote immigranten bevolking en laat ons rechtuit zijn een PS-bewind. In Charleroi en Luik is dit laatste een uitvloeisel van een voorbij gestreefde staal-en kolen industrie en zijn bijhorend hard syndicalisme. Ook in Vlaanderen en Brussel is het fenomeen grootstad en links bewind een duidelijke correlatie factor. We trekken hier geen conclusies uit omdat de correlatie eerder empirisch is maar men kan ze toch ook niet zomaar ontkennen.

Rest nu de vraag of de werkloosheid beinvloed wordt door het "eigen" beleid. De statistieken die men aanhaalt (want de studie is nog niet gepubliceerd) lijken dat te bevestigen. De werkloosheid is inderdaad in Vlaanderen anders geëvolueerd dan in Brussel en Wallonië. In Vlaanderen is ze blijven hangen net onder de 9% en in Brussel en Wallonië is ze nagenoeg toegenomen met een factor 2,5. De foute conclusie die men uit dergelijke evolutie trekt is dat er een oorzakelijk verband zou zijn tussen het regionale beleid en de werkloosheid cijfers. Dit kan men om te beginnen niet wetenschappelijke verantwoorden. Men heeft maar een enkele tijdsreeks en dat er een verband zou zijn met het regionale beleid is een vrijblijvende hypothese. Ik betwijfel het tewerkstellingsbeleid van de lokale overheden wel degelijk veel invloed hebben op de effectieve tewerkstelling en verwijs hiervoor naar het volgende:

1. De stelling dat het Vlaamse beleid zoveel beter was, is bedenkelijk want de werkloosheid is nagenoeg dezelfde gebleven. Men zou dus eerder moeten zeggen dat het Vlaamse beleid neutraal was voor de werkloosheid. Wat wel duidelijk is dat er er verband bestaat tussen de regio's en de toename van de werkloosheid. Dit had wellicht meer te maken met een verschil in andere socio-economische parameters dan met het tewerkstellinsgbeleid. Zoals reeds aangehaald, de probleemgebeiden van Charleroi en Luik wegen statistisch zwaar door en de correlatie is er wellicht meer een van massale immigratie van laaggeschoolden en een algemeen links beleid dat gericht is op sociale verpampering. Streken zoals Waals-Brabant, Namen en Luxemburg geven dan ook een heel ander beeld.

2. De tewerkstelling wordt in grote mate bepaald door de loonkosten (waavan het grootste deel bestaat uit belastingen) en dat is samen met de (dure) Sociale Zekerheid grotendeels nog steeds een federale materie. Een factor die wellicht een rol speelt is de de Vlaamse ondernemingsgeest en cultuur van hard werken. Dit heeft het werkaanbod op peil gehouden terwijl de afwezigheid van deze factoren in Wallonië dat net niet gedaan heeft. Vlaanderen is een dynamisch KMO-land, Wallonië heeft dat veel minder omdat men te lang verknocht is gebleven aan het verleden van zijn groot-industriën.

3. Een derde factor is zuiver statistisch en een van definities. De werkloosheid wordt namelijk anders gemeten dan vroeger. Zoe levert de zogenaamde "geharmoniseerde" definitie eerder een cijfer op dat rond de 14,5 % schommelt. Daarenboven is heel wat effectieve werkloosheid nu verborgen onder de vorm van andere statistische categoriën. Zo zijn er heel wat mensen bij de overheid tewerkgesteld geworden (waarbij de vraag is wat de nuttige economische bijdrage is). Vlaanderen heeft hier een belangrijk deel voor zijn rekening genomen. Er zijn ook veel bruggepensioeneerden, loopbaanonderbrekers, PWAers, dienstenchequers, enz. Veelal leven zij van een RVA-uitkering en dikwijls zijn ze officieel nog tewerkgesteld (omdat ze bv. nog ingeschreven zijn bij de werkgever). Hun aantal bij de RVA bedraagt dan ook 1,2 miljoen waarvan nog niet de helft effectief werkloos is. Het grootste deel is dus effectief niet-actief en dient men als een vorm van werkloosheid in de economische zin te beschouwen. Dit gaat wel over een kwart van de beroepsbevolking. Tenslotte draagt deze groep nauwelijks bij aan de economische groei. Wij hebben vorig jaar hiervan de cijfers (bron: Planburea) in tabel gezet en vergeleken in functie van het bevolkingsaantal per regio. We zijn daarbij tot de ietwat onthutsende vaststelling gekomen dat als men rekening houdt met deze categoriën het verschil tussen Vlaanderen en Wallonië heel wat kleiner is. Vlaanderen scoort inderdaad beter in de effectieve werkloosheid maar scoort veel slechter in de categorie loopbaanonderbreking en brugpensioen. Het totaal beeld is dan eerder dat het verschil maar zo'n 5% bedraagt en niet een factor 2 zoals men dikwijls beweert. In bijlage vindt u deze tabellen.

Wat is nu de conclusie? Vooreerst dat het regionale beleid tot vandaag weinig heeft kunnen veranderen als men het totaal plaatje bekijkt. Daarvoor weegt de federale last nog veel te veel door. Desondanks is Vlaanderen als regio globaal beter af maar dit heeft wellicht meer te maken met de Vlaamse ondernemingsgeest met zijn KMO klimaat dan met een verschillend beleid. De verschillen zijn vooral dat de Vlaamse overheid inventiever geweest is in het wegmoffelen van werklozen in andere categoriën ook al is globaal de actviteitsgraad hoger dan in Wallonië. Zoals iedereen wel weet, de overheid schept geen banen, ze kan ten hoogste statistische tewerkstelling scheppen. Dat was ook wat Verhofstadt met zijn 200000 jobs bereikt heeft. De echte banen worden door de ondernemers gecrëerd.

Wil dit nu zeggen dat een verdere regionalisatie geen zin heeft? Neen, integendeel. De regionale verschillen zijn een feit en op dit moment wordt het meer dynamische Vlaanderen afgeremd door de Waalse regio via zijn greep op het federale beleid. Om die reden ook wil men niet dat er aan de 65 mijard van de Social zekerheid geraakt wordt, ook al betekent dit dat dit land langzaam als geheel failliet gaat. In Vlaanderen is men zich al langer bewust van deze uitdaging, maar elke verandering wordt door de Waalse politici vakkundig afgeblokt. Vroeg of laat gaat dit de kruik doen barsten en daarom zijn doortastende veranderingen dringend nodig.

Eric Verhulst,
Voorzitter www.WorkForAll.org, een onafhankelijke socio-economische denktank.