Henryk M. Broder over Fitna (victa placet mihi causa)

.SPIEGEL ONLINE

Het debat rond de video van Wilders

Een populist die er geen is

Een rechtspopulist – wat mag dat toch zijn? Als het slaat op zijn videopamflet “Fitna” is de Nederlandse politicus Geert Wilders er alleszins geen, zegt Henryk M. Broder: het debat over de film heeft in de eerste plaats de lafheid van het Westen tegenover de islam ontmaskerd.

Op elk potje past een dekseltje, en voor elkeen die uit de pas danst wordt een etiket op maat gesneden. Vandaag is het begrip “rechtspopulist” in de mode. Her en der lees je dat het Hollandse Kamerlid Geert Wilders er zo eentje is, maar je vindt nauwelijks een reporter of commentator die de moeite neemt om aan zijn luisteraars of lezers te verklaren wat een “rechtspopulist” dan wel is. Waarin die zich precies onderscheidt. Waarin hij bijvoorbeeld zou verschillen van een “linkspopulist”.
Geert Wilders mag veel zijn – zelfbewust tot aan de grens der ijdelheid, éénkennig tot aan de rand van de eigen liquidatie. Een “rechtspopulist” is hij echter niet.
Ten eerste is hij een radicale liberaal, en ten tweede is wat hij doet net extreem impopulair. Pim Fortuyn al, de politicus die zes jaar geleden door een fanatieke dierenrechtenactivist werd vermoord, gold als “rechtspopulist”. Hij was zeer populair inderdaad, weliswaar niet omdat hij “rechts” was, wél omdat hij onverschrokken wees op feiten waar de traditionele elites van de Nederlandse samenleving hardnekkig naast keken.
Het label “rechtspopulist” heeft vandaag eenzelfde diffamerende functie als “communist” in de vijftiger en zestiger jaren, “fascist” in de jaren zeventig en tachtig, of “klimaatnegationist” vandaag. Elke inhoudelijke toelichting wordt afgehouden, en de dragers ervan zijn als enigen verantwoordelijk voor de gevolgen van hun daden.
Als fanatieke moslims vanwege Wilders zijn film “Fitna” gaan doldraaien, dan komt dat niet door hun verstoorde relatie met godsdienst- en meningsvrijheid, maar ligt het hieraan dat zij door Wilders beledigd en geprovoceerd worden.

Presentator schuift informatie onder tafel

Ook Tom Buhrow vond het vorige vrijdag dus helemaal normaal om “Tagesthemen” in te zetten met een bericht over de “islamvijandige video van de Nederlandse rechtspopulist” Geert Wilders – alsof er in de overigens geheel censuurvrije Bondsrepubliek een instantie bestond die bevoegd was voor het correcte taalgebruik in euro-islamitische aangelegenheden. Volgde dan een verslag over de bedaarde reacties bij Nederlandse moslims, die in hun cafés zitten en volkomen vredig koffie drinken, terwijl Wilders buiten voor onenigheid zorgt.
Dit stuk werd door Buhrow ingeleid met volgende zin: “De messen worden wel degelijk gewet, maar enkel voor de döner”, en hij vergat daarbij te melden dat “Fitna” op dat moment al niet meer te zien was op de portaalsite van “Live Leak”. De Britse provider had moordbedreigingen ontvangen, die hij al even ernstig inschatte als ze bedoeld waren – geen irrelevante informatie, die de anchorman van de ARD weliswaar onder zijn presentatortafel liet vallen om de kijkers niet met zulke finesses van de wijs te brengen.
Zo gezien is het ook Wilders’ eigen schuld dat hij nu de klok rond politiebewaking nodig heeft en elke nacht op een andere plek moet slapen. Zijn privéleven zou niets te lijden hebben gehad als hij ruzie had gezocht met de Bond der Hollandse Bloemenkwekers.
Helaas moeten wij in dit verband er op wijzen, dat het niet zijn obsessieve vermetelheid is die Wilders van zijn privéleven heeft beroofd, maar het feit dat hij in herinnering heeft gebracht hoe en waarom de regisseur Theo van Gogh werd vermoord: door een in Holland geboren moslim van Marokkaanse afkomst, die wellicht óók graag op café ging en vreedzaam koffie dronk, tot de ochtend dat hij overging tot zijn bloedige daad en de “provocateur” van Gogh ombracht, die vandaag wellicht nog in leven zou zijn als hij niet de lichtzinnigheid had gehad om een “islamvijandige” film te draaien.

Eenzijdige feiten?

Een troost hierbij is dat Wilders “niet de fout” beging “die Theo van Gogh maakte, die de seksualiteit in verband bracht met de koran”, hetgeen bij de “minder gematigde moslims” toen niet goed is aangekomen; want dat had “het risico van een ontploffing …met zekerheid verhoogd”, schrijft een moslima op SPIEGEL ONLINE, terwijl zij zich door Wilders niet beledigd voelt, en zo ver gaat om vast te stellen dat Wilders “in zijn film eigenlijk enkel feiten [toont] – alleen doet hij dat nogal eenzijdig”.
Nog afgezien daarvan dat het een beetje overdreven lijkt om iemand om te brengen enkel vanwege een “fout” – is het wel mogelijk om feiten anders dan eenzijdig te brengen?
Zou er overigens bij de moord op Theo van Gogh, de onthoofding van Daniel Perle, de executie van een vrouw in het stadion van Kabul, het ophangen van homoseksuelen en het stenigen van echtbreeksters in Iran enig perspectief bestaan dat niét eenzijdig is?
Zou men, in deze gedachtegang, en om geen eenzijdig beeld van de feiten op te hangen, bij vliegtuigongelukken niet telkens er op moeten wijzen dat zoiets niet elke dag voorkomt, en dat de meeste toestellen gewoon op een rijtje landen?
Wilders is net zo “eenzijdig” als elke documentairemaker die de werkelijkheid condenseert. Zijn film is net zo “islamvijandig” als de films van Michael Moore “kapitalismevijandig” zijn. De vijandigheid zit niet in het oog van de toeschouwer, maar in de aard van het beschouwde onderwerp.
Tot de ritualen waarmee woordvoerders van de moslimgemeenschap reageren op de vaststelling dat de islam niet volstrekt, en niet altijd een religie van de vrede is, behoort steevast de dreiging met geweld voor het geval deze belediging niet wordt teruggenomen – onverschillig of het nu de Paus, een politicus of een poëet betreft.

Dreiging volstond

Maar Wilders heeft zich bezondigd aan nog een ander vergrijp tegen de heersende consensus. Hij heeft het initiatief genomen, hij heeft geageerd in plaats van te reageren. Al van toen hij zijn film aankondigde, drie maand geleden, bepaalt hij de gang van de discussie, drijft hij zijn tegenstanders voor zich uit. Wellicht zou niemand verrast zijn geweest als Wilders dit spelletje had beëindigd met de bekentenis dat er helemaal geen film was.
Want hetgeen hij wilde bereiken had hij met de enkele dreiging een “islamvijandige video” te zullen maken allang bereikt: hij demonstreerde het “Vrije Westen” als papieren tijger.
De Nederlandse regering distantieerde zich van het project, en droeg haar vertegenwoordigers in moslimlanden op om de regeringen ginds voor te lichten over de toestand hier, waar een regering eenmaal niet zo almachtig is als zijzelf wel wensen zou.
De EU wilde iedereen tevredenstellen en benadrukte in een verklaring het grondrecht van de vrije meningsuiting, maar relativeerde dadelijk: “Wij geloven dat acties zoals deze film geen ander doel dienen dan het aanstoken tot haat.” Tot zelfs de secretarisgeneraal van de VN, Ban Ki-Moon ging in het gelid staan en veroordeelde de film van Wilders “in de scherpste bewoordingen”. Voor haatprediking en aanzetting tot geweld bestond er geen enkele verrechtvaardiging. “Het recht op vrije meningsuiting is hier niet in het geding. Vrijheid moet altijd gepaard gaan met sociale verantwoordelijkheid.”
Dat waren klanken waar je vaak vergeefs op wacht als islamisten oproepen tot de jihad, of als fanatici ongelovigen massacreren, of als holocaustontkenners conferenties organiseren.
Het enige objectief immers van al deze oefeningen was om een herhaling van de gebeurtenissen van 2006 te vermijden, toen een dozijn onschuldige mohammedkarikaturen een oppervlaktebrand van rebellie losmaakten van Jakarta tot Rabat. In die dagen riepen veel politici, onder hen Claudia Roth [voorzitster van DIE GRÜNEN], op tot een de-escalatie. De oproep richtte zich niet tot de brandstichters die Deense vlaggen verbrandden en ambassades verwoestten, maar tot de Europeanen die radeloos aankeken tegen het gedoe van Gods krijgers, en die bezorgd waren om niet nog meer olie op het vuur te gieten.
Zo verging het ook toen voor kort nog een argeloze, in Soedan wonende Engelse, een teddybeer de naam Mohammed gaf. Zo ging het ook, toen Salman Rushdie door de Britse koningin tot ridder werd geslagen: moslims wonden zich op, en de Europeanen hielden zich gedeisd tot de storm was overgewaaid.
En nu wordt de “rechtspopulist” Wilders geofferd op het altaar van de appeasement-politiek. Een cineast is hij niet, en zijn film is geen meesterwerk voor de vrienden van de filmkunst. Het is een hardhandige aansporing om tenminste kennis te nemen van de realiteit.

.