Pauli en de canon (victa placet mihi causa)

ZaK zijn tekening was weer goed in De Morgen vandaag. We zijn het al lang gewend zo, maar het is dan altijd dubbel treurig als vlak daarnaast – ter illustratie van de tekening wellicht – een artikel staat van Walter Pauli.

Die Pauli moet in zijn humaniora nog het prachtige verhaal van Saïdjah en Adinda als verplichte lectuur gehad hebben denk ik. In de Havelaar komt dat verhaal voor zoals wij weten, en er werden daarin één na één een aantal buffels in beslag genomen die aan de vader van Saïdjah toebehoorden. Saïdjah en Adinda zijn daardoor nooit getrouwd geraakt, want op de duur kon er geen rijst meer worden verbouwd, en een bruidschat was onbereikbaar voor de arme Saïdjah.
Multatuli legt er sterk de nadruk op dat de onrechtvaardigheid van dat in beslag nemen van buffels zich steeds maar herhaalde, dat er geen eind aan kwam, en de auteur zelf herhaalt zich ook gedurig, en verwittigt zijn lezer met: “Ik heb u gezegd, lezer, dat mijn verhaal eentonig is”. Hij herhaalt ook deze verwittiging enkele malen.
De kortzichtige Nederlandse koloniale overheid ontwrichtte hier schaamteloos een traditionele, statische, islamitische maatschappij, zo vertelt Multatuli ons.

De hele Havelaar, waarin nog vele thema’s aan bod komen, was wellicht te dik voor classicale behandeling, en zo komt het misschien dat de jonge Pauli enkel onthouden heeft dat de stijlfiguur der herhaling een sterke werking kan hebben, en dat er buffels aan te pas komen.

In ieder geval, zijn refreintje “Alleman gelijk voor de wet. Ook de moslims” herhaalt Pauli driftig, ook al ontbreken bij hem de strofen waarin aangetoond wordt waarin de perfiditeit van de Westerlingen vandaag wel mag bestaan, als zij op hun eigen grondgebied eisen dat de mohammedanen zich naar zekere normen gedragen, en wel Westerse normen.

Soms zit Pauli vol goede bedoelingen, dat wil ik niet betwisten, en hij begrijpt ook halverwege waar het schoentje wringt. Zo wijst hij de moslims er op dat ze niet gewelddadig mogen worden, maar in zijn ijver verwart hij ongelukkigerwijs de termen christelijk en katholiek. "Dus niet zoals een aantal katholieken deden bij het verschijnen van The Last Temptation of Christ, en her en der een cinemazaaltje in brand vloog." Dat thema moet hij nog verder uitdiepen vrees ik. Waar was dat alweer met die cinema's? Toch niet in Europa hoop ik? En misschien eens een boek lezen over de Reformatie en wat daar bij te pas kwam?

Die buffels nu. Het menselijk geheugen schematiseert. Dat is niet meer dan normaal en zelfs gezond, maar zo zijn in Pauli’s korte geheugen die buffels bizons geworden. Geen probleem, want juist deze omstandigheid gaf hem een goede grap in, en hij bedacht voor Geert Wilders de spotnaam “polderbizon”.
Goed gevonden Walter, al weet ik niet of er in het Limburgse Venlo veel polders zijn. ...maar laat nu net die benaming, ik aarzel om het je te vertellen, door ’t Pallieterke zijn bedacht, een halve eeuw geleden, en nog wel voor een collega-journalist van je, wijlen Jos Van Eynde, hoofdredacteur van wijlen de Volksgazet.

Ken uw klassieken!