De politieke nalatenschap van William F. Buckley (Vincent De Roeck)

Groot was mijn verbazing toen ik gisterenavond in het vliegtuig van Turijn naar Brussel via “The Economist” moest vernemen dat William F. Buckley vorige week op 27 februari overleden is in de Verenigde Staten. Buckley is 82 jaar oud geworden. Het heengaan van deze intellectuele voorman van het moderne libertarisch-conservatisme ging niet enkel onopgemerkt voorbij aan onze eigen mainstream-media (wat mij al lang niet meer de wenkbrauwen doet fronsen) maar ook aan alternatieve conservatieve media zoals “The Brussels Journal” van paleoconservatief Paul Beliën die volgens mij nochtans, zeker gezien de sterke overeenkomsten wat overtuiging betreft, een enorme fan van Buckley geweest moet zijn. En ook al heeft Buckley dan misschien maar weinig van doen met het islamfundamentalisme dat tegenwoordig de berichtgeving van TBJ domineert (tot grote ergernis trouwens van libertarische intellectuelen zoals Stephen Pollard van het CNE die TBJ op de website van “The Spectator” geregeld hard aanpakt), toch had een bericht over zijn overlijden op Beliëns blog zeker niet misstaan.

William F. Buckley was de eerste intellectueel binnen de conservatieve traditie die het zéér hoge “crackpot”-gehalte van Amerikaans rechts in de jaren 1950 (zoals de John Birch Society en Joseph McCartney die blinde jagers op fantoomcommunisten werden) wist te overstijgen met een coherente én moderne kijk op de samenleving, de politiek en de economie. In 1951 verscheen zijn eerste boek onder de titel “God and Man at Yale” waarin hij zich het liberale individualisme toe-eigende als steunpilaar voor zijn nieuwe conservatieve filosofie. Ook door de Keynesiaanse economie te bestrijden en het secularisme resoluut af te zweren kon het Buckleyaanse conservatisme zich van de oudere varianten onderscheiden. Vier jaar later, in 1955 dus, was hij de oprichter van het magazine “National Review” dat vandaag nog steeds bestaat en mettertijd uitgroeide tot één van Amerika’s meest prestigieuze tijdschriften en tot dé spreekbuis van de conservatieve intellectuele kaste in de VS. Ook zou Buckley vanaf 1966 gedurende 33 jaren onafgebroken de televisieshow “Firing Line” presenteren en becommentariëren, met niet enkel een Emmy in 1969 tot gevolg, maar vooral een ongezien forum voor zijn conservatieve boodschap.

In “The Economist” van deze week klinkt het als volgt:

Few intellectuals change the political weather. Even the most successful usually tilt into the prevailing wind and enjoy the sail. William F. Buckley, who died in his study last weak, was a weather-changer. When Mr Buckley decided to make his name as a conservative intellectual the phrase was an oxymoron. Dwight Eisenhower's GOP was as adamantly middle-of-the-road as it was middle-brow. Ike did not take it as an insult when people said of him that “his smile was his philosophy”.

William F. Buckley bracht het oude conservatisme in contact met het paleolibertarisme, het economische libertarisme en het sterke anti-communisme van na de Tweede Wereldoorlog, en stond later mee aan de wieg van het paleoconservatisme als reactie tegen het opkomende neoconservatisme in de Verenigde Staten, ook al werd hij tegen zijn levenseinde een groter pleitbezorger van een sterk interventionistisch beleid. Buckley wist het conservatisme ook te verrijken met enthousiaste denkers en doeners uit de linkse hoek van het politieke spectrum die de conservatieven de voorliefde voor de burgerlijke vrijheden wisten aan te praten. Buckley was een persoonlijke vriend van Barry Goldwater en Ronald Reagan, en gold als één van de drijvende krachten achter de intellectuele onderbouw van hun campagnes, met alle succes van dien. Ook al was hij zelf geen begenadigd politicus (hij nam één maal deel aan de burgemeesterverkiezing van New York maar kon toen geen vuist maken) of diplomaat (hij diende enkele jaren als Amerikaans ambassadeur bij de VN maar kon ook daar de verwachtingen niet inlossen), toch werd Buckley in conservatief Amerika een held die tot aan zijn dood het intellectuele debat mee vorm wist te geven.

Volgens “The Economist” zijn alle conservatieven Buckley’s kinderen:

Mr Buckley lived long enough to see the movement that he founded not just flourishing but ascendant. He saw two avowedly conservative presidents in the White House: Ronald Reagan, who was a close friend, and George H.W. Bush, who describes today's conservatives as “Bill's children”. He saw his fellow conservatives create a network of institutions from think-tanks to rival conservative magazines such as the Weekly Standard. The lone prophet became the father of a new establishment.

Los van de buitenlandse politieke beslissingen van George W. Bush kon William F. Buckley zich steeds minder herkennen in het beleid van de Bush-regering en riep hij uiteindelijk zelfs op om Bush tot presidentieel ontslag te dwingen. Buckley was trouwens ook sterk gekant tegen de Irakoorlog, maar dan wel niet zozeer op vlak van theoretische dan wel praktische bezwaren. Het Buckley-effect lijkt voorbij te zijn, zoals “The Economist” stelt, want de waarden en normen waarvoor Buckley zijn ganse leven gestreden heeft, zijn nog nooit zo afwezig geweest in het politieke debat binnen de GOP dan vandaag. Terwijl de conservatieven onder Ronald Reagan (jaren 1980) en Newt Gingrich (2de helft jaren 1990) de wind in de zeilen hadden, zowel politiek-maatschappelijk als intellectueel, weten ze vandaag, vervreemd van de neocons, geen weg meer met hun verzuchtingen.

Volgens “The Economist” lijdt Amerikaans rechts aan “intellectuele uitputting” en zijn de crackpots van weleer, die door Buckley binnen de conservatieve beweging de deur gewezen werden, stilaan terug in een positie gekomen om de koers van het conservatisme opnieuw te gaan bepalen, en dat zou zéér nefast zijn voor Amerika en de wereld. Ik kan mij dan ook volledig scharen achter de eindconclusie van “The Economist”: de libertarisch-conservatieve beweging heeft nooit meer nood gehad aan een nieuwe William F. Buckley dan vandaag.


Meer over Buckley's nalatenschap op www.nationalreview.com.
Meer teksten van Vincent De Roeck op www.libertarian.be.