Geld genoeg, maar geen gezond verstand

De laatste weken staat er in de kranten dat er een paar tientallen miljard euro in rook zijn op gegaan op de beurs. Andere artikels zeggen dat de ijverige (pensioen)spaarder dit jaar een paar honderd euro zal verliezen aan de beurscrisis. Het eerste statement is een flagrante leugen, het tweede statement is waar. Dat laatste is zelfs geen nieuw gegeven.

Het geld is niet weg.

De beursverliezen en ook de vele miljarden "verliezen" in de hypotheek markten vertegenwoordigen geen geld dat "in rook is op gegaan". Dat geld zit nu gewoon ergens anders en sommige speculanten hebben pech gehad. Dit gaat van kleine beleggers tot vooral de grote financiële instellingen zoals banken, verzekeraars enz. die gewoon op een verwachtingsillusie gingen surfen, maar die pudding is ingezakt. Het geld is evenwel niet verdwenen, het zit nu in bedrijven of bij voormalige eigenaars van de veel te duur verkochte huizen. Een deel van het geld zit ook bij diegenen die op tijd uit de speculatietrein gesprongen zijn, al dan niet met voorkennis van zaken.

Bottom line; dat geld zit nog steeds in de economie. Daarbij een makelaar van de SG beschuldigen van fraude is niet correct. Er is geen fraude gepleegd en de man heeft zich ook niet verrijkt. Er is zeer onvoorzichtig gespeculeerd en de controle- mechanismen om het nemen van te omvangrijke risicoposities tegen te gaan hebben niet gewerkt, wellicht omdat men niet wou dat ze zouden werken. De makelaar heeft wel de regels overtreden, dat staat vast maar had hij geluk gehad, dan was hij nu de rijkste makelaar in Frankrijk.

Speculatie met andermans centen

Is er dan geen vuiltje aan de lucht? Men kan zich om te beginnen afvragen of het ethisch correct is dat banken en hun makelaars het morele recht hebben zo lichtzining met de centen van hun klanten en aandeelhouders om te springen. Speculatie hoort eerder thuis in casino's en niet in de kluizen van vertrouwen. De financiële markt heeft tot taak deze centen goed te laten renderen. Als de klant zelf wil speculeren dan is dat de zaak van de klant zelf, maar dat wil niet zeggen dat de banken zomaar met het geld van hun klanten mogen speculeren. Daarenboven zijn die miljarden niet optimaal aangewend geworden. Korte termijn winst (op kosten van de kleine belegger meestal) had voorrang op lange termijn investeringen. Een van de gevolgen zal nu zijn dat ondernemers het moeilijker zullen hebben om aan leningen en risico kapitaal te geraken. Maar met een goede business case, zal dat nog wel meevallen.

Maar goed, de schrik zit erin en de ronkende titels in de kranten helpen. Er is namelijk een partij die dit accident de parcours goed kan gebruiken om meer van de centen van de brave burger naar zich toe te trekken. Laat ons niet vergeten, onze dierbare overheid doet dit spel al decennia en zuigt al decennia heel wat meer geld uit de economie dan er in de kredietcrisis niet in rook is opgegaan. De overheid gebruikt dat geld ook niet om te investeren maar grotendeels om het via consumptie aan te wenden, zonder meerwaarde, zonder investeringen. In de tijd van Nero volstond het wat broden in de tribunes te gooien, vandaag zijn het nepjobs en allerlei cheques die de illusie moeten scheppen dat het allemaal gratis is. Daartegenover is het speculatieverlies van de krediet- en beurscrisis een peulschil. Maar hoe dikwijls kan de lezer in de krant een titel lezen die zegt "de belgische overheid heeft dit jaar weer zo'n 75 miljard van uw centen in rook laten opgaan!" ?

De kleine spaarder het dupe

Juist is wel dat de kleine belegger en de kleine spaarder een deel van hun geld kwijt zijn, terwijl dat niet zou mogen. Uw geld dat belegd is in een pensioenfonds zou niet zo sterk mogen onderhevig zijn aan speculatie door de vertrouwenspersonen die dat geld beheren. Het zou vooral ook niet mogen afhangen van de geldcreatie van de centrale banken. Gekoppeld aan een artificieel lage basisrente ligt daar de oorzaak van de kredietcrisis. Dit is ten overvloede bewezen door de Oostenrijkse economische school. Moet de centrale bankiers dan niet voor de rechter verschijnen op aanklacht van fraude? Daar zit de oorzaak van de (echte) inflatie en het koopkrachtverlies. Door die inflatie verhoogt de belasting ook geruisloos omdat alle belastingsdrempels ofwel in absolute waarden uitgedrukt zijn, ofwel pas later aan de (officiële) inflatie aangepast worden. Het echte rendement op een spaarboekje is na aftrek van bankkosten (voor welke kosten juist?), bedrijfsvoorheffing en inflatie negatief. De Centrale Banken hebben na eerst de rente artificieel laag gehouden te hebben, de rente systematisch verhoogd om hun geldcreatie te kunnen volgen, maar de rente op spaartegoeden bleef daar flink onder. De beste dieven werken geruisloos en stelen beetje bij beetje met de toestemming van het slachtoffer.

Wie centrale banken zegt, moet ook weten dat deze instellingen niet zo onafhankelijk zijn als men beweert. Ze krijgen wel degelijk richtlijnen van de politieke overheden en als dat niet zo is, dan is al dikwijls bewezen dat ze dezelfde denkfouten maken als die overheden. Men kan de economie niet opkrikken door een manipulatie van de geldhoeveelheid en van de rente. Men kan ze alleen onstabieler maken. Ook al helpt ze het IMF en OESO in het formuleren van de gewenste aanbevelingen, diezelfde overheid moet dus niet gaan roepen naar meer interventie want ze is zelf de grote oorzaak en het slechte voorbeeld van hoe het economisch niet moet. Wie zou dus echt als beklaagde op het bankje moeten plaats nemen?

Is er dan geen crisis of gaan we niet naar een recessie? Dat zou een conclusie te ver zijn. De crisis is geen financiële crisis maar een crisis van het denken. Men is de refleks van het gezond verstand verloren en uit de paniek die daarmee gepaard gaat zou er wel eens een echte economische crisis kunnen voortvloeien. Het sociale luik ervan is al begonnen en zoals de RVA cijfers aantonen, een nieuwe onderklasse is in wording. Zelfs voor hen is een hamburger duren omwille van de belsting op arbeid.

De lezer zal zich nu wellicht afvragen wat de bedoeling is van deze fulminatie tegen de politieke overheden en tegen de financiële machten? Wat beide gemeen hebben is dat de achteloze burger hen veel te veel vertrouwen heeft gegeven. Aan de de ene geeft hij zijn stem en daarna zijn centen, aan de andere de centen die hij gespaard heeft, maar in beide gevallen verliest hij daarna grotendeels het zeggenschap. Deze beide machten zijn daarenboven nog in een stil complot. Daarom is deze crisis er vooral een van moreel gezag en een van gebrek aan waarachtige democratie. Niet uw geld is in rook opgaan maar wel de illusie dat we nog vrije burgers zijn.

Eric Verhulst,

Voorzitter www.workforall.org, een onafhankelijke socio-economische denktank