Een nieuwe economische wet, enkel geldig voor België

Hoe hoger de belastingsontvangsten, hoe hoger het begrotingstekort.
Het is u wellicht ontgaan, maar dit land heeft voor een nieuwe empirische economische wet gezorgd. De belastingsopbrengsten stijgen spectaculair, maar toch is het begrotingstekort toegenomen. De cijfers van deze correlatie, onlangs nog in de kranten voor iedereen te lezen en te analyseren, spreken voor zichzelf. Maar hoe verklaart men dit paradoxale fenomeen?

De kruik is gebarsten en ze zal zinken

Tussen 2003 en 2007 zijn de belastingsopbrengsten gestegen van 75 naar 91,5 miljard euro. Alleen al vorig jaar kwam er 4 miljard bij. De federale begroting is evenwel van een klein artificieel overschot omgeslagen in een groeiend begrotingstekort. Leterme zoekt dan ook zo'n 3,5 miljard. Er is infeiet nooit een echt overschot geweest tenzij dan op papier. Eenmalige maatregelen hebben de begroting opgepoetst door de lasten even uit te stellen. Als we rekening houden met de gestegen ontvangsten, dan zien we dat de kloof groter is geworden. De overheid geeft steeds meer uit. Daarom ook is de belofte van lastenverlaging bedenkelijk. Gezien die niet gecompenseerd wordt door beduidend lagere uitgaven, zal dit de belastingsdruk gewoon verplaatsten en elders verhogen. Er zijn nu eenmaal geen mirakels. Koppel dit aan de steeds duidelijk wordende recessie en Leterme zal bij gelijke uitgaven wellicht het dubbele of zelfs meer mogen gaan zoeken. De gebarsten kruik zal niet lang meer boven water blijven.

Verklaring van de paradoxale correlatie

Rest ons nu de moeilijke taak van een verklaring. Dit is het probleem met paradoxen. Je moet eerst de schil verwijderen om het essentiële, dikwijls banale verschijnsel bloot te leggen. Vooreerst, wij zijn allen vertrouwd met de Laffercurve. Eens de belastingtarieven een zeker niveau overstijgen, daalt hun opbrengst. Omgekeerd : een daling van de tarieven zal de opbrengst doen stijgen. Zo zijn de opbrengsten op erfenissen en schenkingen bijna verviervoudigd nadat men de aanslagvoeten drastisch verlaagd had. Zo misloopt de overheid ook een geschatte 22% aan opbrengsten omwille van het zwartwerk. Het is een illusie dat men dit zal kunnen recupereren door meer controles. Men zal eerder vaststellen dat nog meer mensen zich dan doodeenvoudig volledig onttrekken uit het economische circuit. De RVA cijfers spreken in dit verband boekdelen. Ook de ondernemingsgeest zit daarom op een dieptepunt. Goed nieuws voor de zwartwerker, zijn marktprijs zal stijgen. De overheid heeft het dus verkeerd aangepakt. Men heeft weliswaar de inkomstenbelasting ogenschijnlijk verlaagd, maar de andere belastingen zijn gestegen. Vele daarvan zijn niet zo eenvoudig te ontwijken en daarom hebben we stakingen over de koopkracht. Dit is ook de reden dat de belastingsopbrengsten stijgen, alle gratis ticketjes en stookoliepremies ten spijt. Men moet niet alleen de lasten verlagen maar ook de overheidsuitgaven.

Nieuwe onderklasse onder het mom van solidariteit

Rest nog de vraag waarom het begrotingstekort dan stijgt. Vooreerst is de vastgestelde correlatie een klinkklaar bewijs van het feit dat we met een zichzelf versterkende maar neerwaartse spiraal te maken hebben. Hoe meer men belast, hoe meer mensen afhaken en hoe meer zij afhankelijk worden van overheidsuitkeringen en dus stijgen de overheidsuitgaven en de eraan verbonden administratieve kosten. Ze stijgen zelfs sneller dan de belastingsopbrengsten en daarom blijven de belastingen stijgen en daalt de werkelijke koopkracht, alle goedkope invoer uit Azië ten spijt. Dit ziet men ook in de cijfers van de RVA. Ook daar stijgen de uitgaven sneller dan de officïële werkloosheid daalt. De reden is dat het aantal loopbaanonderbrekers, bruggepensioneerden en dienstenchequers de pan uitvliegt. We leven met de paradox dat de overheid hier mensen betaalt om niet te werken of via subsidies kunstmatig aan het werk gehouden worden. Ondertussen stijgt het aantal knelpuntberoepen, alle opleiding ten spijt. Jagen op werklozen zal hier ook niet veel oplossen. Daarenboven voert de Belgische overheid een immigratiebeleid dat vooral de armoede invoert en bestendigt eerder dan deze mensen productief aan het werk te zetten. Met de huidige belastingdruk is dit trouwens zeer moeilijk. Dit alles maakt dat er een nieuwe onderklasse is onstaan. Een dure onderklasse die er in gevangen zit maar net als gevangenen maatschappelijk nog weinig bijdragen.

Het begrotingstekort heeft een structuur

Het overheidstekort stijgt dus omdat de uitgaven nog sneller stijgen dan de werkelijke inkomsten en het begrotingstekort verbloemd werd. De eenmalige operaties zijn ons ondertussen gemeenzaam gekend. Pensioenfondsen overnemen ook al zijn ze de facto onbestaande of leeg, gebouwen verpatsen voor een fractie van hun waarde en ja zelfs truken zoals de bedrijfsvoorheffing niet aanpassen aan de vigerende wetgeving, facturen letterlijk laten liggen of filters inbouwen bij de belastingsteruggaven, het kan allemaal zolang men maar geen private onderneming is. Het gaat hier wel over vele miljarden euros. Duizenden euros per belasting betalende burger. Sommigen trekken voor minder naar de rechtbank.

Er zijn natuurlijk een paar structurele redenen zoals de stijging van de gezondheidszorgen, grotendeels op rekening van de vergrijzing. Maar ook de vergrijzing komt niet uit de lucht vallen. Ouderen leven nu eenmaal langer dank zij de vooruitgang van de medische technieken. Jongere mensen maken ook minder kinderen omdat ze hard moeten werken. Vroeger kon een enkele kostwinner volstaan, nu moeten beiden 's morgens de baan op. Zij werken niet alleen voor zichzelf, ze staan uiteindelijk ook in voor de 42% van de actieve bevolking die via RVA en ambtenarenstatuut van de overheid leven. Ze staan ook in voor de gepensioneerden want kapitaalreserves hiervoor zijn niet aangelegd. Daar is nu wat verandering in gekomen maar eens te meer zijn het dezelfden die mogen betalen. Het drama is dat de toegevoegde economische waarde van deze groep van 42% betwistbaar is. Ze is grotendeels beperkt tot hun eigen consumptie. Wie hieraan twijfelt hoeft maar te kijken naar de werkingskosten van de overheid die voor drie vierden uit weddes en uitkeringen bestaat en heel weinig investeringen. De verhouding drie vierden vinden we ook terug in de werkingskosten van instellingen zoals de OCMWs en het openbaar vervoer. Wat is de toegevoegde waarde van de Lijn als zelfs met 85% subsidiering (of 3,5 euro/km) de bussen nog grotendeels halfleeg rondrijden of bevolkt worden met gesubsidieerde abonnementen?

Economische wetten gelden ook voor de overheid

Er is dus niet één oorzaak van de paradox die we bij het begin van dit artikel vastgesteld hebben. Maar in essentie komt het erop neer dat de overheid een essentiële economische wet met de voeten getreden heeft. Een land is net zoals een bedrijf een economische entiteit die rendabel moet zijn door toegevoegde waarde te creëren. Een economische entiteit die enkel kosten genereert, gaat de klos op en net zoals bij een bedrijf dat in de problemen geraakt is dit een moeilijk te stuiten neerwaartse negatieve spiraal. Het moge duidelijk zijn dat rommelen in de marge weinig soelaas zal brengen. Wij staan voor structurele maatregelen. Wellicht zullen die hier en daar wat pijn doen, maar gebeuren deze niet, dan zal de pijn later des te dieper zijn. Onze welvaart is fragiel en gebaseerd op krediet. De kredietwaardigheid gaat snel naar omlaag en de schok staat er aan te komen. Deze zal des te harder zijn omdat ook de financiële wereld zich aan dezelfde fout bezondigd heeft. De uitgaven drastisch drukken en de lasten verlagen is de enige hoop op beterschap. De overheidssector moet niet alleen efficiënter worden, ze moet ook veel productiever worden. Ze moet zichzelf grondig saneren. Voor meer met minder. Er is genoeg getalmd.

Eric Verhulst,

voorzitter www.WorkForAll.org, een onafhankelijke socio-economische denktank.

PS.

De inkt van dit artikel is nog niet droog, of nu blijkt dat men voor 2007 eens te meer optimistisch geweest is over de verhoogde belastinsgontvangsten. De belastinginkomsten zouden uitkomen op 92,222 miljard euro, of een stijging met 6,6 procent. De inkomsten klokten vorig jaar echter af op 91,220 miljard euro, of een stijging met 5,4 procent. Ruim 1 miljard euro onder de raming dus. Klinkt mij vrij lakoniek, zelfs al zijn de ontvangsten beneden de verwachtingen, de stijging is hoger dan de inflatie en in absolute waarden reëel. Het is dan ook wraakroepend dat sommige politici (o.a. van de OpenVLD) nu al openlijk pleiten voor onvermijdelijke belastingsverhogingen. De neerwaartse spiraal zet zich dus door.