Een land van immigranten

WorkForAll focust op het herstellen van het 'recht op werk'. Wij bedoelen hiermee niet dat het de taak is van bv. de overheid om mensen werk te geven. Ze doen dat wel maar dan we noemen dat liever 'tewerkstelling'. Ik laat aan de lezer over of dat altijd degelijk "werk" is. We bedoelen daar ook geen "jobs" mee zoals de vorige Paarse regering mee uitpakte. Wie de statistieken goed leest, ziet dat de 200000 Paarse gekleurde nieuwe jobs vooral loopbaanonderbrekers, bruggepensioneerden en dienstenchequers zijn die de tewerkstellingsstatistieken opfleuren. Om niet te spreken van een flink aantal extra ambtenaren, Vlaanderen op kop.

De werkelijkheid is dat 26% van de actieve bevolking in zo'n RVA statuut gevangen zit. Ze mogen zelfs niet werken, tenzij iemand hen met een gesubsidieerde cheque een paar uur laat klussen. Allemaal onder het mom van solidariteit. Neen, met recht op werk bedoelen wij dat iedereen moet kunnen en mogen werken wanneer hij dat wil en er niet voor mag gestraft worden. Dit is een fundamenteel recht want het is essentieel om zichzelf te ontplooien en de samenleving waarin men leeft te laten bloeien. Werken is ook belangrijk om zichzelf te zijn en zijn potentieel in dit korte bestaan te bereiken. Vrijheid en arbeid (in alle vrijheid) gaan samen en zijn essentieel om een morele samenleving te bereiken.

Het lijkt dan ook contradictorisch dat we leven in een land, om niet te zeggen West-Europa, waar men de mond vol heeft over solidariteit en sociale zekerheid terwijl de werkloosheid er in al zijn vormen zo welig tiert. En alle maatregelen ten spijt, het blijft de verkeerde richting uitgaan. Zoals gewoonlijk, dit is een schijn tegenstelling. We hoeven zelfs niet verder te kijken dan de eigen loonfiche. We worden wel aangemoedigd om te werken, maar in de praktijk worden we ervoor gestraft. Hoe meer we werken, hoe meer de overheid met de opbrengst ervan gaat lopen. En als we dan wat overhouden, betalen we er nog eens voor via alles wat we aankopen. De belasting op arbeid is immers een kostfactor in de productie en wordt uiteindelijk nog eens aangerekend aan de consument die er boven op nog eens BTW mag op betalen. Wie iets koopt van 2 euro, krijgt infeite maar één euro aan waarde, de rest is doorgerekende loonkost en BTW, terwijl de bruto productiekost al snel 5 euro bedraagt. De netto besteedbare koopkracht is dus zeer laag in verhouding tot de geproduceerde waarde die de arbeid zelf opbrengt.

Wat heeft dit alles te maken met immigranten? Meer dan u denkt. Immigranten zijn meestal zeer gemotiveerde mensen die er zelfs hebben en houden voor over hebben om via emigratie een beter bestaan te zoeken. Meestal werken ze hun ziel uit hun lijf en ze vormen dikwijls waardevolle krachten. Tenminste als ze terecht komen in een land waar dat nog op zijn waarde geschat wordt. In de VS bijvoorbeeld zijn immigranten de norm sinds het ontstaan van het land zelf en in Californië zijn er meer immigranten komende uit alle uithoeken ter wereld dan "autochtone" Amerikanen (well, it depends on your timeframe). Zelfs de Gouverneur is een ingeweken Oostenrijker. In België is de situatie wel even anders. Zelfs na 50 jaar zijn de nakomelingen nog steeds geen "echte" Belgen en 50% is werkloos. Worden ze dan onheus behandeld? Neen, we betalen zelfs kindergeld voor de kinderen die ze in het moederland achter gelaten hebben. Wat schort er dan? Wat er aan schort is niet dat ze 'immigrant' zijn, al is dat een factor, maar dat ook veel Belgen gevangen zitten in de RVA uitkeringen. De loonkloof tussen een RVA uitkering en een echt besteedbaar nettoloon is negatief en daar zit de echte oorzaak. Er zijn wel uitzonderingen, maar dit maakt het heel duidelijk dat dit een "cultuur" probleem geworden is. We leven in een maatschappij waar het bon ton is op te scheppen over hoe goed het hier wel niet is, maar men weigert in te zien dat de RVA cijfers juist aantonen dat het "systeem" juist veel armen maakt.

De huidige en ex-gouverneurs van de Nationale Bank maken dan studies die zouden aantonen dat de koopkracht niet gedaald is en dat de loonkost niet het probleem is waarom we economisch achteruit boeren, de realiteit is toch even anders. Ze pleiten voor een belastingsverlaging voor de lage lonen en ze pleiten voor meer onderzoek en innovatie. Daarmee geven ze infeite indirect aan dat hun bevindingen uit hun context getrokken zijn. Als de koopkracht niet daalt, waarom pleiten ze dan voor een belastingsverlaging bij de lage loon trekkers? Als innovatie te kort schiet, waarom zijn er dan niet meer ondernemende jongeren die de behoefte invullen want met geld alleen koop je geen innovatie. Een deel van het antwoord ligt in een analyse van hoe goed immigranten het hier doen. Sommige immigrant groepen zijn helemaal geen probleem qua werkloosheid. Of heeft er iemand al ooit gehoord dat de Polen of Chinesen werkloos zijn? Waarom doen ze het beter dan veel van de oude en nieuwe Belgen?

Een element van het antwoord kan in de VS gevonden worden. Terwijl Bart de Wever in een recent opiniestuk er even aan herinnert dat we hier na vier generaties nog van "allochtoon" spreken is er niemand in de VS die er bij stil staat dat Obama de zoon is van een arme Afrikaanse immigrant is. Nochtans deze man heeft grote kans de volgende president van de VS te worden. Geen haar op het hoofd van Obama dat er ook maar aan denkt dat hij geen Amerikaan is. Linkse theoretici zullen dan wel opwerpen dat men in de VS geen andere keuze heeft "want er is geen sociaal vangnet", hebben het verkeerd voor. Er bestaat wel degelijk een sociaal vangnet dat ook teveel mensen erin gevangen houdt, maar er bestaat vooral nog respect voor diegene die zich via arbeid en inzet opwerkt en zich aldus ten dienste stelt van de samenleving. Succes wordt er ook nog gegund.

Waar ligt het dan wel aan? Veel heeft te doen met een verkeerd mens- en samenlevingsbeeld. Men heeft vooreerst de illusie dat de mens en de samenleving "maakbaar" is. Het enige wat men kan maken is het kader en de omgeving waarin die "mens" evolueert. Sommige elementen ervan zijn nog positief, zoals onderwijs en gezondheidszorg. Het kader is vandaag evenwel negatief voor de ontplooiing van de mens. Sociale pampering is een belemmering voor de weerbaarheid en zelfontplooiing. Inspanningen worden afgestraft en veelal is dat ergens geïnspireerd op afgunst eerder dan op sociale bezorgdheid. Men onderschat ook het potentieel dat elke mens in zich heeft en daarom is het hemeltergend dat een systeem in naam van de solidariteit het potentieel van een groot deel van zijn bevolking links laat liggen. Men onderschat ook de zelfregulerende kracht van zijn eigen verantwoordelijkheid te moeten opnemen. Men onderschat ook de waarde van het multiplicator-effect dat persoonlijk initiatief en risico nemen aan de samenleving terug geeft in ruil voor de kans gekregen te hebben in een omgeving die dat mogelijk maakt.

Hier zit dan ook het grote verschil tussen West-Europa en de VS en zelfs met heel Aziatische landen. Allen hebben hun gebreken maar wat mij betreft is de West-Europese maatschappij kampioen in het onderdrukken van de persoonlijke verwezenlijkingdrang. Wij betalen hier een grote prijs voor. De ideologen die de beknotting van het individuele initiatief proberen goed te praten, vergeten maar al te graag dat "human action" de motor is van elke samenleving. Die "human action" is niet alleen het resultaat van ego-tripperij zoals zij het voorstellen, maar is evenzeer bepaald door de acties van anderen, in casu het opwerpen van barrieres om zich te ontplooien. In Europa wil politiek Rechts de immigranten niet buiten houden omdat ze van vreemde origine zijn. Neen, ze wil ze buiten houden omdat de samenleving gevangen zit in de conservatieve logica van politiek Links. Bij topsporters maakt men blijkbaar wat minder dat onderscheid, wellicht uit populistische overwegingen, maar zeg nu zelf welke van die topsporters is er gekomen door gedwongen op het bankje te blijven zitten? Wie er gekomen is, heeft afgezien en heeft pijn gehad. Wie er gekomen is, heeft ook risico's genomen. Een blessure en het kon gedaan zijn. Maar de topsporter heeft het geprobeerd en werd erin aangemoedigd. En dat maakt het bereiken van de top de moeite waard.

Wij moeten als samenleving dezelfde visie ontwikkelen voor elke burger, hier of elders geboren. Dit is het essentiële verschil tussen hier en de VS. Zelfs in China, toch wel een land met een zeer autoritair communistisch verleden, is dit de doelstelling. Daar ligt ook de uiteindelijke uitdaging willen we onze welvaart en welzijn bestendigen. Dit zal niet bereikt worden door iedereen als lammeren op stal te zetten. Dat hebben China en de VS goed begrepen. Dit zal alleen bereikt worden door als geheel competitief te worden en dat kan alleen bereikt worden door het menselijke potentieel dat aanwezig is tot ontplooiing te laten komen. Dit is ook de enige en echte uitdaging van de "globalisatie". Dit laatste is geen bedreiging maar een opportuniteit, tenminste indien men niet in termen van ancien régime en sociale reglementfitis blijft denken.

Eric Verhulst,

Voorzitter www.workforall.org, een onafhankelijke socio-economische denktank