Is Yves Desmet een intellectueel? (caput III.) (victa placet mihi causa)

.
De gezaghebbende stem van Yves Desmet heb ik hier al vaker laten klinken. Daar is vandaag weer de gelukkige gelegenheid toe. Desmet begon zijn laatste redactioneel artikeltje zo:

Forelleke
Een leuke lezersbrief van Dirk Van Melkebeke, kabinetschef van minister Frank Vandenbroucke: “Zoals ik al zei toen mevrouw Morel in minirok en laarzen het halfrond van het Vlaams Parlement betrad: 'Mens cruella in corpore pulchro.' Voor de niet-latinisten onder ons: "Een wrede geest in een mooi lichaam."
Bij het Vlaams Belang reageren ze als door een wesp gestoken. "Een bijzonder grove en vernederende belediging, nooit eerder gezien." Onaanvaardbaar was het en publieke verontschuldigingen zijn wel het allerminste antwoord. Vreemd.

Leuke brief dus, en over leukheid mag inderdaad iedereen zijn mening hebben. Minder leuk vond ik dat Desmet aanhalingstekens gebruikt, terwijl hij vals citeert. Uit het korte briefje van deze Van Melkebeke laat hij namelijk iets weg, zonder dat met de gebruikelijke vierkante haakjes en drie puntjes ook aan te geven. Nochtans een goede gewoonte onder eerlijke mensen.

Genoemde Dirk moet overigens een gevoelige man zijn, want hij besefte dat zijn lezersbriefje door weldenkende burgers misschien als indecent zou bestempeld worden (indecent .komt van decus ; .voor de niet-latinisten onder ons: indecent .is een ander woord voor onbetamelijk).
Maar het was sterker dan hemzelf, en Dirk Van Melkebeke was zo onder de indruk van zijn eigen spitsvondigheid dat hij ze aan de hele wereld kwijt moest. En dus – eervol zullen we het niet noemen, wel begrijpelijk – onze man zocht eerst een partner in crime. Hij betrok daarom, gevraagd of ongevraagd, een collega bij zijn verhaaltje.
Het volledige citaat van de journalist Desmet had moeten luiden:

‘Zoals ik tegen mijn collega-kabinetschef Koen Geens al zei toen mevrouw Morel in minirok en laarzen het halfrond van het Vlaams Parlement betrad: ‘Mens cruella in corpore pulchro’.

Ik zou nu graag de stem van deze collega Geens eens te horen krijgen.
Doe misschien nog even één klein, kort interviewtje, Yves? Om het vak niet te verleren.

En om nog iets te zeggen: dat die Van Melkebeke geen latinist is ruik je zo. Ik ben dat evenmin, maar er begon toch iets te jeuken. Crudelis en atrox had ik laten gaan, maar met het adjectief cruellus, of in dit geval cruella had ik moeite.
De term cruella is nochtans bekend genoeg vertelde mij een vriendin die nog kleine kinderen heeft. Hij komt voor in de film van de 101 Dalmatiërs. Een wat suspectere kennis fluisterde mij toe dat de term ook in SM-kringen niet vreemd is. Zelfs sommige stripliefhebbers kennen hem, verzekerde datzelfde sujet mij.

Maar mijn Oxford Latin Dictionary, die 12 duim hoog, 9 duim breed en 3 duim dik is, en 2126 kleingedrukte pagina’s van drie kolommen telt, laat verstek gaan. Ze springen daar van cruditas en crudus, direct over naar cruente en cruenter.
Nu ben ik benieuwd of vriend Desmet misschien een nog dikker woordenboek bezit? De Oxford geeft helaas enkel klassiek tot postklassiek Latijn, maar Desmet kan een abonnement hebben op de jaarlijkse aanvullende woordenlijsten die het Vaticaan bezorgt, en waar je Latijnse æquivalenten vindt voor bijvoorbeeld automobiel, telegraaf, wasmachine en dergelijke?
Want ik moet bekennen: de vlotheid waarmee Desmet zijn vertaling klaar had, heeft mijn jaloersheid gewekt.

Terwijl dat Latijn altijd zo verraderlijk is. Ik herinner mij een stokoude pater in het college, die tijdens onze speeltijd op de koer af en toe te zien was als hij zijn brevierwandelingetje niet op tijd had afgelegd, en die ons dan soms een vraag stelde: Wat is het meervoud van tigra?
Nu wisten de meesten wel dat ze bij die oude tovenaar op hun hoede moesten zijn, want die man had nog Griekse en Latijnse Spraakkunsten geschreven. Maar soms was er toch een jongen van de zesde of vijfde Latijnse die rap riep tigrae!, en dan kwam telkens weer het gedonder: Tigra is een merk van sigaretten mijnheer!

Laat mij, beste Yves, deze bede van Juvenalis aan u opdragen als, op de valreep, mijn Nieuwjaarswens.
.

ORANDUM EST UT SIT MENS SANA IN [ET] CORPORE SANO

Een vertaling is voor u overbodig, ik weet het, maar misschien voor de niet-latinisten onder ons:

Laat de bede zijn, een gezonde geest in [en] een gezond lichaam.
.