En nu?

Yves Leterme heeft zijn formateursrol opnieuw neergelegd. Mogelijk definitief. Zijn ultimatum werd door CDH verworpen, terwijl de andere oranje-blauwe partijen akkoord gingen. CDH zag zich de hele onderhandelingen door net gesterkt zag door hun positie op de wip waardoor ze werkelijk alles konden blokkeren. Voor CDH was de enige mogelijke uitkomst een knieval voor madame Non, wat zou neerkomen op praktisch geen staatshervorming, geen splitsing van BHV en geen gemorrel aan de transfers. Noch de Vlaamse kiezer, noch de achterban van de Vlaamse oranje-blauwe partijen zou dat geslikt hebben. Yves Leterme heeft het lang volgehouden. M.i. zelfs te lang. Slagen kon hij enkel nog door toegevingen en compromissen. Zo zou hij een zwakke premier, met als enige taak het behouden van de rust in zijn uiterst explosieve kabinet.

Maar het is anders verlopen. In plaats van de langverwachte Vlaamse versplintering en toegevingen, kwam er een crisis. Voor het eerst wilden de Vlamingen niet buigen of barsten. Je zou bijna denken dat Vlaanderen op één lijn zat. Dat klopt misschien ook, maar dan enkel omdat er gewoon geen andere optie meer is. Als je met je rug tegen de muur staat kan je aan die muur ook wel waardevolle ruggesteun hebben.

Nu is het opnieuw aan de koning om een formateur te benoemen. Bij voorbaat is Joëlle Milquet uitgesloten, en haar hele partij met haar. Het lijkt bijna onmogelijk dat hij opnieuw Leterme tot formateur benoemd. Een andere CD&V’er zal het ook niet worden, want de partij staat als één man achter Leterme. N-VA en FDF zijn natuurlijk uitgesloten. Dat brengt de keuze op ofwel iemand uit Open VLD ofwel iemand uit MR. Open VLD heeft natuurlijk het voordeel dat ze de voorbije 8 jaar aan de macht was en de communautaire vrede relatief wist te bewaren. Bovendien heeft ze tijdens de onderhandelingen een tweede adem gevonden. Maar MR is de grote overwinnaar van de verkiezingen, hoewel het lijkt alsof die in een andere tijd plaatsvonden. Het lijkt logisch dat MR de formateur nu mag leveren, en wie zullen ze anders uitsturen dan Didier Reynders?

Didier Reynders is een man met ambitie en flair. Hij heeft de MR stevig in handen en een zakelijke maar goede verstandhouding met de clan Michel, het enige andere grote machtsbastion in de MR. Olivier Mangain mag af en toe wat blaffen, maar ligt verder stevig aan de leiband. Hij zal de eer zeker niet aan zich laten voorbijgaan. En dan is de vraag hoever hij CD&V krijgt. Want de inzet van zijn formateurschap zal niet enkel het vinden van een vervanger voor CDH zijn (Ecolo mogelijks, als die hun eis dat de N-VA niet meedoet laten vallen), maar ook om de CD&V achter hem te krijgen. Didier Reynders ambieert de Wetstraat 16. CD&V liet weten dat ze niet in een regering stappen zonder Leterme als premier, maar of ze zich daaraan houden is een andere vraag. Reynders kan een compromisfiguur zijn. Een figuur waardoor Wallonië trots kan zeggen dat ze eindelijk weer eens de premier leveren, en dus een staatshervorming zou slikken, als het niet te ver gaat. En natuurlijk krijgt Vlaanderen behoorlijk wat ministerzetels als compensatie. In theorie moet dat paritair zijn (zonder de eerste minister) maar daarvoor bestaat het systeem van de staatssecretarissen… De feitelijke macht van CD&V en VLD zou misschien zelfs groter zijn dan onder Leterme.

Sowieso een goede zaak voor Open VLD. De formatiegesprekken zorgden ervoor dat de rangen gesloten werden en officieus gooide men het rampzalige verkiezingsprogramma, dat leek te zijn geschreven door de PS-studiedienst, onderaan de kast in. Vandaag, tijdens de onderhandelingen, toonde VLD zich pragmatisch Vlaams en een fervent verdediger van een sterkere economie en lagere lasten. Het is opnieuw de VLD die aan tafel zit. In welk scenario dan ook ziet de toekomst er opnieuw wat blauwer uit.