Het moet niet altijd ernst zijn (victa placet mihi causa)

.

Carl Devos, onze politieke weerman met zijn zonnige kijk op de vaderlandse hemel, vindt “dat bochtenwerk van Yves Leterme” onbegrijpelijk. Hij had het gheel zekers niet voorzien, dat kunnen alle luisteraars getuigen. Nu, voor de media zal Devos wel een expert blijven denk ik. Wat dat betreft hebben zijn loze praatjes van de voorbije weken weinig bedorven – maar die innemende jonge kerel dacht meteen ook aan ons, gewone burgers: “Ik word daar nog voor betaald, maar voor hen moet dat vreselijk moeilijk zijn om het allemaal te volgen” (Radio1, iets voor zevenen).
Dat, terwijl Leterme juist enige rechtlijnigheid laat zien, wat – grif toegegeven – voor diens partij een novum is. Reyndérs parafraserend zou ik zelfs zeggen: een rechtlijnige CVP, dat op zich is al een staatshervorming.
En nuchter bekeken is er in de voorbije paarse acht jaren inderdaad maar één ding gebeurd: het Belgische establishment heeft zijn invloed op de CVP veronachtzaamd, en verloren.
Dat domme francofone Belgische establishment moet op een ogenblik Verhofstadt echt geloofd hebben ...dat die een Volkspartij ging bijeenkrijgen, en dat de rest voortaan niet meer meetelde. Wat zij niet zagen is dat onder de democratische druk van het Belang, die CD&V van koers wel moést veranderen. Het Belang ondervindt daar, in de peilingen toch, nu al de eerste weerslag van. Zo werkt de democratie Devos, dat leren ze niet op school hé?
Want Devos betreurt de recente ontwikkelingen, die een federale regering inderdaad zo goed als onmogelijk maken. Ja, tenslotte supportert Carl voor die ploeg, al mogen de rennertjes wat hem betreft hun paarse truitjes nu wel uittrekken, en zich in een orangebleu tenuetje steken. Zo onafhankelijk is onze wetenschapper wel.

Politicologen staan enigszins boven de politiek kun je zeggen, en daarom ging ik gisteren bij deBuren, naast de Munt in Brussel, luisteren naar Chantal Mouffe.

Mouffe (Charleroi, 1943) is onder politicologen een grosse légume. Na haar studies in Leuven, Parijs en Essex ging zij wetenschappelijke arbeid verrichten in Harvard, Cornell, University of California, Princeton en het Centre National de la Recherche Scientifique in Parijs. Ze doceert nu aan de University of Westminster.
Was me dat een afknapper, die spreekbeurt! We hoorden een lange Engelse tekst aflezen, goed en foutloos geschreven, dat wel, maar volslagen inhoudloos. Mouffe had het over democratie en multiculturalisme, maar scheen er nog niet uit te zijn wat onder die begrippen verstaan moet worden. Antagonisme, agonisme, er vielen nog meer woorden met Griekse stammen, maar wijzer ben ik niet geworden.
Dat kan nog aan mij liggen, maar het publiek ondervond ook andere problemen: Mouffe zelf, hoe lang zij ook in de Angelsaksische wereld vertoefd mag hebben, had kennelijk een Franse tekst opgesteld, en zij zag hem nu voor het eerst in allemaal Engelse woorden!
Door deze omstandigheid kon ik, op bescheiden schaal, mij als Vlaming dienstbaar maken in dit internationale gezelschap.
Er deed zich namelijk een eigenaardig fenomeen voor: naast mij zat een volbloed Engelse, die voor de EU werkte vertelde ze mij, en af en toe begreep zij iets niet.
Nu zijn er een hoop woorden zoals aintérnasjonál, ainstitusjón, convansjón, neesjónne, multíe-culturalíesme, &cet, die helemaal in de twee genoemde talen te begrijpen zijn, en daar lag mijn buurvrouw haar probleem niet – want al was het licht vermoeiend, af en toe was het ook heel grappig om naar Mouffe te luisteren op die manier.
Voor andere termen echter raadde ik mijn buurvrouw aan om vooral aan mogelijke Engelse schrijfwijzen van Mouffes woorden te denken, en dat gereconstrueerde letterbeeld dan (inwendig natuurlijk!) op zijn Frans uit te spreken. Woorden als alien bv, die geen direct equivalent in het Frans hebben, vielen heel goed te begrijpen met deze methode.
Ik kan mij perfect inbeelden dat Chantal Mouffe een cultfiguur zal zijn bij haar Engelse studenten.
Maar inhoudelijk, zoals gezegd, was haar boodschap helaas volslagen zinledig (zou Wittgenstein denkelijk oordelen, één van haar auteurs): theoretisch getoeter en gezwaai met termen, geen inzicht in problemen die zich werkelijk stellen, ontkenning ook, gebrek aan historisch besef, en zelfs gebrek aan kennis van basisteksten (wel citeerde zij af en toe een autoriteit die niemand in de zaal leek te kennen, al zat die vol met ijverig notitie nemende studenten).
In andere culturen is er ook respect voor personen, vat ik samen wat ik begreep, maar dat valt niet noodzakelijk samen met wat wij Human Rights noemen. Soms slaat het meer op de groep dan op het individu. Er moet dan een soort gemeenschappelijke grond gevonden worden om het gesprek tussen culturen mogelijk te maken. Wie, of welke instantie er kan beslissen of die gemeenschappelijke grond er ook is, moest Mouffe in het midden laten.
De vragen uit het publiek waren te moeilijk voor haar om in het Engels te beantwoorden. Als een drenkelinge greep ze soms naar haar papieren en herhaalde letterlijk wat ze net had afgelezen.
Over onze Belgische toestand kon Mouffe, op zo'n publieksvraag, niet veel zeggen, behalve dat het nogal schandalig was dat een minderheid gemaltraiteerd werd door een brutale meerderheid. Een democratie vraagt respect. Zij had "ze Belzjan pepérs" gelezen zei ze (al zat ze natuurlijk in gedachten meer in Londen, maar dat gaf haar juist enige afstand: politicologie is wetenschap niet te vergeten), maar die kranten van haar bleken per slot enkel Le Soir te zijn. Dat flapte zij er in haar naïviteit uit. Voor wie zou Le Soir niet volstaan tenslotte?
Enfin, ik zou haar graag eens horen interviewen, in het Frans natuurlijk, over concrete dingen die volgen uit haar theoretische multíe-culturalíesm. Vooral toegespitst op Belgische toestanden, omdat wij die zo goed kennen.
Alors! qui veut une fois interviewer cette meuf ? après tout: le proef of ze keekke is ín die ietíng!
__________________

P.S. Zoals dat bij deBuren altijd is, kregen wij na afloop een goed glas wijn aangeboden. Mijn buurvrouw vertelde mij dat ze was gekomen omdat Mouffe haar in een mail was aangekondigd als "the foremost philosopher of Belgium". Ik heb haar gezegd dat ik tegen deze kwalificatie niets in te brengen had, gezien die laatste toevoeging.
.