La Belgique sera confédérale ou elle ne sera pas (Karel Poma)

In een confederale staat België zou het probleem BHV zich niet hebben voorgedaan. De politieke crisis waarmee België sinds de federale verkiezingen van 10 juni 2007 geconfronteerd wordt, toont aan dat de enige oplossing erin bestaat België om te vormen van een federale naar een confederale staat.

Het essentiële in een federale staat is dat de regionale parlementen en regeringen uitsluitend die bevoegdheden krijgen die het federale parlement wil afstaan. Om dit te illustreren, een typisch voorbeeld: Het federale parlement besliste dat alle culturele materies naar de Vlaamse of de Franstalige gemeenschap gaan. Dus ook de biculturele instellingen in het tweetalige Brussel en omgeving. Maar in de wet die de overdracht van de culturele materies naar de twee gemeenschappen regelt, vergat men te bepalen dat de biculturele instellingen gezamenlijk door het Vlaamse en Franstalige parlement en regeringen beheerd zullen worden. Door die vergetelheid worden de biculturele instellingen niet overgedragen en blijven zij onder de bevoegdheid van de federale instanties, tegen de geest van de culturele autonomie in. De Vlaamse en Franstalige parlementen zijn niet in staat deze vergetelheid te rectificeren omdat dit van het federale parlement moet uitgaan, dat daartoe geen initiatief neemt.

Indien België een confederale staat zou zijn, zou het probleem van de biculturele instellingen in het Brusselse zich nooit voorgedaan hebben, en zou het probleem van Brussel-Halle-Vilvoorde zich niet stellen. In een confederale staat is het immers onmogelijk dat een deelstaat bevoegdheid heeft in een andere staat. Dat is nu wel het geval in onze federale staat, waar, bij verkiezingen, personen uit de Vlaamse deelstaat - waartoe Halle-Vilvoorde behoort - kunnen stemmen voor kandidaten die in een andere deelstaat wonen. De kiezers uit Halle-Vilvoorde kunnen immers stemmen voor Franstalige kandidaten, die in Wallonië wonen.

Nergens in de wereld is iets dergelijks mogelijk, alleen in België. Het verbaast mij dat de Franstaligen dat niet begrijpen. Waarom vragen Franstaligen wel medezeggenschap in Vlaams-Brabant en waarom vragen Nederlandstaligen geen medezeggenschap in Waals-Brabant? Het antwoord is zeer eenvoudig. Franstaligen die in Vlaanderen komen wonen, passen zich, wat het gebruik van de taal betreft, niet aan en blijven Frans praten. Bovendien verplichten de Vlamingen de Franstaligen niet om het Nederlands te gebruiken, want zij staan hen steeds in het Frans te woord. Wanneer Franstaligen in b.v. Duitsland of Groot-Brittannië gaan wonen, passen zij zich wel aan. Alleen in Vlaanderen doen zij dat niet. Vlamingen die in Wallonië gaan wonen, passen zich wel aan en schakelen over naar het Frans.

Eerste minister Gaston Eyskens verklaarde, nadat de grondwet in 1970 voor een eerste maal grondig gewijzigd was en de culturele autonomie ingevoerd werd, dat de unitaire staat opgehouden had te bestaan. Dat was niet juist, de unitaire staat bleef bestaan. Ook tijdens de voorlopige gewestvorming onder Tindemans I, bleef de unitaire staat bestaan. Het federalisme werd maar na de wetgevende verkiezingen van 1981 ingevoerd, toen in december 1981 een onafhankelijke regering (toen nog executieve genoemd) en parlement voor Vlaanderen opgericht werd. Intussen werd dit federalisme verder uitgebreid, maar blijkt het uiteindelijk aan de Vlamingen niet de gewenste voldoening te geven. Daarom is het noodzakelijk om over te schakelen van het federalisme naar het confederalisme.

Indien de Franstaligen dit niet willen inzien, niet willen aanvaarden, dan zou dit wel eens kunnen leiden tot het separatisme, waarvoor zij dan kunnen verantwoordelijk gesteld worden.

Wat moet er gebeuren om van de federale naar de confederale staat over te schakelen? Vermits de grondwet geen vodje papier is, moet die gerespecteerd worden. Dit wil zeggen dat het federale parlement de artikelen moet aanduiden die de overgang mogelijk maken. Na federale verkiezingen moet het volgende parlement die artikelen stemmen. Dat is zo eenvoudig, zoals de overgang van de unitaire staat naar de federale mogelijk is geweest.

België heeft geen separatisme nodig om de communautaire geschillen op te lossen, maar de federale staat België moet naar een confederale overgeschakeld worden.

Karel Poma, gewezen minister van Cultuur, in Volksbelang, oktober 2007 (ingekorte versie)