Rusland en polen, Noordpolen dit keer.

Op dit moment varen twee Russische duikbootjes onder het Noordpoolijs. Ze laten er een capsule achter met de Russische vlag en een boodschap voor de toekomst. Daarnaast nemen ze ook stalen van de bodem, de fauna en flora en het ijs.

Het wetenschappelijk element van de expeditie is echter bijkomstig. Rusland vind dat het recht heeft op een deel van het noordpoolgebied. Dit is slechts één van de al decennia-oude pogingen van verschillende landen om onbewoonde gebieden te claimen. Zo probeert Argentinië al decennialang delen van Antartica te plannen, en claimen ook Denemarken en Canada een deel van de Noordpool.

De poolgebieden zijn economisch behoorlijk interessant. Mineralen, olie, en zelfs vis zijn er grotendeels onontgonnen. Wie zijn claim kan hardmaken wordt in één klap een resource-superpower. Rusland beseft maar al te goed dat dit het enige is waardoor het in de wereld nog een beetje meetelt. Neem Rusland haar olie en gas af en je hebt een arme staat die slecht bestuurt wordt, waar een groot deel van het systeem corrupt is, waar agressie en intimidatie nog altijd als manieren om “orde te bewaren” wordt aanzien, waar mensenrechten niet tellen, en waar decennialange vervuiling door chemische en zelfs nucleaire stoffen in bewoonde gebieden een fait divers is. Rusland is een krot, met een eigenaar die nog een miljoentje op de bank heeft en daardoor nog net geen parvenu geworden is. Natuurlijke rijkdommen zijn op dit moment de énige rijkdommen die Rusland heeft. En de Soviet-tijd heeft hen geleerd dat je met arrogantie en intimidatie de doctrine van de appeasement buiten spel zet.

Rusland claimt dat deel van de Noordpool omdat een ondergrondse bergketen die in haar territoriale wateren ligt, ook buiten die wateren wordt voortgezet. Het deel van de Noordpool dat geclaimd wordt zou dus een voorzetting zijn van het continentaal plat.

Maar wat maakt dat nu eigenlijk uit? Voor ons misschien weinig, maar voor Rusland heel veel. Rusland ziet haar grondgebied en de aanspraken die het erop heeft, als een natuurlijk gegeven. Als dat grondgebied natuurlijk gezien dan een uitloper heeft, dan is die uitloper Russisch. Handig dat dit ook wil zeggen dat rijke gebieden onder Russische vlag vallen, elke ambitie heeft een excuus nodig natuurlijk. Argentinië gebruikt overigens hetzelfde argument van het continentaal plat om de Falkland-eilanden te claimen.

Alleen krijgt Rusland misschien wel steun uit onverwachte hoek. Als Rusland haar deel van de koek krijgt, dan kunnen Canada en Denemarken én de V.S. dat ook doen. Olie, uranium, tal van mineralen, visgebieden… Behoorlijk winstgevend. Misschien moet België ook maar een deeltje claimen, het eiland Jan Mayen bijvoorbeeld.

Het precedent zou overigens ook de toekomst van Antarctica hypothekeren. Antarctica wordt nu beschermd door internationale verdragen. Maar hoelang nog? Noorwegen heeft een claim, omdat in 1911 Amundsen de Zuidpool bereikte en het daar claimde voor Noorwegen, Argentinië gaat al zover om zwangere vrouwen er te laten bevallen. Ook Frankrijk, Chili, Nieuw-Zeeland en Groot-Brittannië claimen delen van de zuidpool. Die claims worden niet erkend, maar tal van landen reserveren zich wél het recht om een gebied te claimen mochten de claims ooit aanvaard worden. Overigens kan België dat ook, tal van eilandjes en gebieden werden door de Gerlache in kaart gebracht en genaamd.

In 2009 dient Rusland opnieuw een claim in voor de VN. In 2001 werd die al eens verworpen, maar de kaarten liggen ondertussen wel anders.

De beslissing zal niet enkel het lot van de Noordpool, maar uiteindelijk ook dat van de Zuidpool bepalen.