Het boetefonds : de kunst van het verspillen(Vincent De Roeck)

Het “verkeersveiligheidsfonds”, zoals het boetefonds tegenwoordig heet, keert jaarlijks de geïnde boetegelden uit aan de verschillende politiezones. Zij moeten dit extra budget investeren in de “verkeersveiligheid” binnen hun zones. Geen vuiltje aan de lucht, zou u denken. Inderdaad, ware het niet dat het boetefonds over té veel geld beschikt en dat de politiezones niet meer weten wat ze met het geld van de verkeersboetes moeten doen. De jongste jaren is het aantal boetes in België zo sterk toegenomen en is de inning zoveel verbeterd dat het fonds steeds voller wordt. Zat er in 2004 nog maar 40 miljoen euro in het fonds, dan is dat dit jaar al opgelopen tot bijna 100 miljoen euro. Dit is het gevolg van de betere inning van de boetegelden, van de forse verhogingen van de verkeersboetes en van het massaal bijplaatsen van nieuwe flitspalen. Ofschoon er via het boetefonds jaarlijks een aanzienlijke geldtransfer van Vlaanderen naar Wallonië plaatsvindt, schijnen de Vlaamse politiezones het geld niet echt nodig te hebben voor hun kerntaken. Desondanks blijft deze gang van zaken onveranderd. De oerbelgische verspilzucht heeft alweer een nieuw gezicht gekregen.

De eerste kritiek op deze wanpraktijken kwam van Patrick Dewael (Open Vld), minister van binnenlandse zaken, die via zijn woordvoerder aan het begin van deze week in “De Standaard” het volgende meldde.

Het boetefonds gaat om zoveel geld dat verscheidene politiezones amper nog weten hoe ze het geld moeten opgebruiken. Ze kunnen toch geen motoren blijven kopen en flitspalen blijven plaatsen. Open Vld pleit er daarom voor de politiezones toe te laten het geld ook voor andere doelen te gebruiken, die niet direct iets met verkeer te maken hebben.

De minister werd daarin bijgesprongen door Jan Schonkeren van de politievakbond VSOA.

Veel zones weten niet wat gedaan met al het boetegeld. Maar het geld is er en dus moet het op. Aan nuttige projecten of aan nutteloze. Zo wordt veel geld opgesmost. Er zijn zones waar ze motoren hebben gekocht die nooit rondrijden. Ik erger mij aan de manier waarop in sommige zones met het boetegeld wordt omgesprongen. Verspilzucht, noem ik het.

Bij de lokale zones zelf mogen ze dit dan al wel tegenspreken, de feiten zijn er. De lokale politiezones gooien het geld wel degelijk door ramen en deuren buiten om het toch maar op te krijgen. Zo willen ze immers voorkomen dat ze volgend jaar maar een kleiner deel uit deze extra budgetten zouden krijgen. In Gent bijvoorbeeld wordt het geld gewoonweg opgesoupeerd aan gadgets. Jaarlijks wordt er in Gent voor bijna 700,000 € aan allerhande prullaria uitgegeven, van “knuffeldraakjes”, over fietslichten en fluoriserende armbanden, tot zelfs alcoholtesters. In Mechelen wordt het budget integraal besteed aan de aankoop van knuffeldieren. In Veurne gaat het om gratis fietssloten, in Kalmthout om gocarts en in Tessenderlo om mobiele verkeersdrempels.

Stekene maakt het dan weer helemaal bont. Daar krijgen voorzichtige chauffeurs tegenwoordig zelfs al een “win for life” lotje. En wij maar naïef geloven dat de staat het gokken net zou willen ontmoedigen. Was dat trouwens niet de hoofdreden om de Nationale Loterij in overheidshanden te houden en geen private spelers op de gokmarkt toe te laten? Van een aberratie van formaat gesproken.

Gelukkig houden niet alle korpsoversten vast aan deze ongeziene verspilling van andermans belastinggeld. Philippe De Wulf van de politiezone Brugge gaf minister Dewael gelijk.

De huidige situatie betekent niet dat we het geld nu niet goed besteden. In Brugge hebben we met het boetegeld ook extra voertuigen gekocht. We betalen er personeel mee en het onderhoud van ons materiaal. Maar we kunnen toch niet eindeloos geld blijven investeren in het verkeer, gewoon omdat we het geld moeten opgebruiken.

Het geld van de verkeersboetes gaat natuurlijk niet alleen maar naar cadeautjes. Er worden ook massaal motoren en politiewagens mee gekocht, en het geld wordt geïnvesteerd in nog meer flitspalen, controles en sensibilisering. De burgemeester van Oudenaerde Marnic Demeulemeester (Open Vld) verklaarde in “De Morgen” het volgende.

Voorlopig zijn er nog nuttige uitgaven te doen met de boetegelden. Ik denk dan aan meer preventie op school, het plaatsen van snelheidsmeters, het heraanleggen van bepaalde “zwarte punten” binnen onze politiezone en het verhogen van de veiligheid aan schoolgebouwen, maar op termijn zullen de mogelijke nuttige uitgaven inderdaad niet langer volstaan om al het geld op te kunnen doen. Men zou dus ook het best de politiezones toelaten om het boetegeld ook voor niet-verkeersgebonden doeleinden te gebruiken.

België zou België niet zijn, moest men uit deze kritiek de meest logische conclusie trekken. De Belgische staat zal nooit vrijwillig zijn inkomsten verminderen. Zo ook niet op vlak van boetegelden.

Er zijn in België vandaag twee soorten politici inzake: zij die vasthouden aan het huidige systeem en bereid zijn de verspilzucht te tolereren, en zij die de verspilzucht willen stoppen door de gelden ook voor andere doeleinden beschikbaar te stellen. Tot de eerste groep behoort minister Renaat Landuyt (SP.a) die aan het huidige beleid inzake verkeersveiligheid niet wil raken. Maar het was vooral de tweede groep die de afgelopen dagen van zich liet horen in verschillende Vlaamse dagbladen.

Dinsdag blokletterde “De Standaard” zo bijvoorbeeld al “Begerige blikken naar geld boetefonds”. Minister Kathleen Van Brempt (SP.a) wil het geld gebruiken voor gratis rijlessen aan te bieden aan jongeren. Minister Patrick Dewael (Open Vld) wil dan weer de jeugdbrigade en de wijkwerking van de politie ondersteunen. Formateur Yves Leterme (CD&V) wil dan weer alles regionaliseren, inclusief het boetefonds, en wil het onnuttig gebruikte boetegeld terugvorderen van de lokale zones en bijhouden in een “algemene pot”. Ook vanuit VAB-VTB en Touring worden er tal van voorstellen gelanceerd. Zij stellen voor om meer acties rond gordeldracht of alcoholverbruik te organiseren en om verkeersonderricht in secundaire scholen te verplichten.

Persoonlijk behoor ik niet tot één van deze twee categorieën mensen. Ik vind niet dat men de boetegelden koste wat het kost moet opsouperen. Ik vind niet dat men de burgers via allerlei pestmaatregelen en controleacties moet blijven pluimen. Als men het landschap verder blijft bezoedelen met flitspalen en snelheidscamera’s, spreekt het toch voor zich dat de inkomsten voor de staat alleen maar zullen blijven toenemen. In plaats van zich bezig te houden met het zoeken naar nieuwe uitgaven, zou men zich beter eens bezinnen over de perversiteit van het ganse systeem. De burgers komen immers terecht in een cyclische draaikolk waarbij ze meer en meer moeten afdokken aan de staat opdat deze nog meer middelen zou kunnen bekostigen om de burgers nog meer geld afhandig te maken. De burger dus opnieuw als citroen voor de overheid.

Gelukkig sta ik op verkeersvlak sinds 10 juni 2007 niet langer alleen. De Lijst Dedecker heeft van “gezond verstand” kennelijk meer kaas gegeten dan alle andere partijen tezamen. Het voorstel van Jean-Marie Dedecker klonk mij dan ook als muziek in de oren.

Verlaag toch de boetetarieven! Zij dienen meer de schatkist dan de veiligheid.

Dat België maar al te graag blijft vasthouden aan zijn eigen halve of gewoonweg valse waarheden, wisten we al veel langer dan vandaag. Of het nu gaat om de sanering van de overheidsuitgaven, het verminderen van het overheidsbeslag, het moderniseren van de krijgsmacht, de hervorming van de sociale zekerheid of het verminderen van de belastingen, België hinkt steevast achterop in Europa. En op vlak van verkeersveiligheid is dat ook niet anders.

Ondanks alle overheidsmaatregelen neemt het aantal verkeersongevallen niet drastisch af. Is dat voor onze politici geen reden om hun regelneverijen terug te schroeven? Is dat voor de overheid geen teken aan de wand voor hun falend verkeersbeleid? Op Malta zijn er sinds enkele jaren geen verkeerslichten meer. Sindsdien is een ongeval op Malta nog maar een zéér zeldzaam curiosium geworden. In Duitsland is er geen maximumsnelheid. Nochtans ligt het aantal ongevallen daar veel lager dan in België. Ondanks onze gratispolitiek in het openbaar vervoer zijn de tickets in België nog steeds duurder dan die in onze buurlanden. De tekenen van verval zijn al enige tijd zichtbaar. Het falen van de overheid, elke overheid, in verkeerszaken is inherent aan het systeem. Door zich met alles te moeien, heeft men de individuele verantwoordelijkheid van de bestuurders vervangen door een collectieve schuld van de overheid, met alle gevolgen van dien.

Nu zijn er ook binnen het libertarisme bepaalde voorstellen die aan hun doel voorbijgaan en eigenlijk niet relevant zijn vanuit een praktisch oogpunt. In theorie zijn die theorieën veelal aanvaardbaar, maar in de dagelijkse realiteit kan men er niet adequaat met omgaan. Zo is er bijvoorbeeld het voorstel van Lew Rockwell, de voorzitter van het Amerikaanse Ludwig von Mises Institute, in zijn essay “Legalizing drunk driving” om het rijden onder invloed niet langer te bestraffen. Daar ben ik het natuurlijk niet met eens. Dronkenschap en rijden gaan niet samen, maar dat wil niet zeggen dat men de burgers met arbitraire promillegrenzen moet gaan controleren. Ik ben voorstander van een vaardigheidstest in plaats van een promilletest om zo te vermijden dat goede chauffeurs even streng aangepakt worden dan slechte bestuurders, of dat ervaren drinkers het gelag betalen voor de fratsen van de onervaren dronkaards. Maar dit soort discussie draagt weinig bij tot de in dit artikel aangehaalde schrijnende toestand van het boetefonds. Het gaat hier immers niet om dronkenschap achter het stuur.

Met de boetegelden worden overal nieuwe flitspalen geplaatst, die op hun beurt eigen overtredingen registreren en alzo boetes genereren. Deze extra boetegelden worden opnieuw geïnvesteerd in flitspalen, et cetera, et cetera, et cetera. Deze cirkel mag dan al wel vicieus zijn voor de uitgeperste belastingbetaler, hij is des te vertueuzer voor de overheid die zich bediend ziet van gigantische extra budgetten zonder daarom echt moeite te moeten doen.

Maar het gaat om de verkeersveiligheid, zeggen ze dan. Nu zou ik dat nog kunnen geloven, moest ik de feiten niet kennen en moest ik zelf niet beter weten. Het gaat helemaal niet om de veiligheid, maar gewoon om het extra inkomen voor de overheid. Flitspalen verhogen de veiligheid helemaal niet. Dat werd in april 2007 al aangetoond door een Nederlandse studie.

In “De Volkskrant” stond toen het volgende bericht.

Justitie gaat het aantal flitspalen langs de Nederlandse wegen met ongeveer een achtste terugbrengen. Flitspalen op plaatsen waar ze geen bijdrage leveren aan de verkeersveiligheid worden verwijderd. Bij een eerdere grove schatting opperde het bureau dat mogelijk een kwart van de vaste flitskasten kon verdwijnen.

Maar door de flitspalen kan men de bestuurders aanzetten om trager te rijden, en overdreven snelheid is toch wel verantwoordelijk voor de verkeersonveiligheid, hoor ik de overheid al zeggen. Nee, weerom fout. Het gaat niet zozeer om onveiligheid, maar om een gevoel van onveiligheid, dat door de overheid gecultiveerd wordt om de overdreven boetes enigszins te kunnen blijven rechtvaardigen. Ook hier geldt eigenlijk dezelfde argumentatie als bij het dronken rijden. Moeten de vaardige chauffeurs gestraft worden omdat minder capabele bestuurders niet overweg kunnen met hoge snelheden? Daarbij is er volgens de Oostenrijkse en Deense overheden ook geen enkele correlatie tussen hogere snelheid en het ongevallencijfer.

Dit verscheen in augustus 2006 in het “NRC Handelsblad”.

Terwijl wij hier met allerlei maatregelen het autoverkeer vooral veel langzamer willen laten rijden, slaat Oostenrijk een andere route in met een snelheidslimiet van 160 km/h. De afgelopen maanden heeft Oostenrijk daarmee geëxperimenteerd en de uitkomsten zijn opmerkelijk. De doorstroming van het verkeer was drastisch verbeterd en het was er ook veiliger, met veel minder ongevallen.

Dit verscheen in september 2006 in “De Telegraaf”.

In Denemarken werd recentelijk een snelheidsverhoging van 110 km/h naar 130 km/h doorgevoerd op de snelwegen. (…) In Denemarken is gebleken dat er nu 25% minder ongevallen gebeuren op de autosnelwegen dan voor deze snelheidsverhoging.

Wij, libertariërs, geloven niet in het concept van victimless crimes. Wij geloven niet dat een bepaald gedrag op zich “bestraft” mag worden. Als iemand een fout maakt, en deze fout heeft geen impact op een andere persoon, is er in onze ogen ook geen sprake van een straf. Snel rijden mag wel degelijk in onze ogen voor zolang men geen ongevallen veroorzaakt. Wij, libertariërs, beschouwen de wegcode dan ook als iets “adviserend” tot op het moment dat wij een ander individu schade berokkenen. Pas dan zal de wegcode in voege treden.

De ironie wil dat de Belgische rechtbanken, hoewel zij zeker niet met de term “libertarisch” geassocieerd willen worden, tegenwoordig juist mee in ons verhaal stappen door meer en meer de nadruk te leggen op het vergoeden van het slachtoffer, en niet langer louter op het bestraffen van de dader. Ik kan deze evolutie enkel maar toejuichen.

Kortom, noch zij die de huidige verspilling willen blijven behouden, noch zij die op zoek zijn naar alternatieve uitgaven, hebben in deze discussie gelijk. Men moet het boetegeld niet gaan investeren in nog meer middelen om nog meer boetes te kunnen innen, maar men moet de boetegelden gewoon in de “algemene middelen” van de schatkist onderbrengen, gekoppeld aan een evenredige belastingverlaging, of men moet de boetegelden drastisch verminderen zodat de zones voortaan enkel nog maar hun échte noden kunnen financieren, en niet langer hun populistisch potvertier op de kap van de belasting- betalende burgers. Hoog tijd dus voor een libertarisch réveil.


Meer over de superboetes op www.stopdesuperboetes.be.
Meer teksten van Vincent De Roeck op www.libertarian.be.