Pleidooi Voor Vrije Orgaanhandel(Vincent De Roeck)

Er wordt, naar aanleiding van een Nederlands tv-programma, weer volop gediscussieerd over het problematisch tekort aan orgaandonoren. Dit tekort, waardoor jaarlijks 150 mensen sterven, is eenvoudig te verklaren. Aangezien de prijs voor een orgaan nul euro is, is het aanbod bijzonder laag en niet genoeg om aan de vraag tegemoet te komen, laat staan te voldoen. Nu is altruïsme een zéér mooie deugd, maar wanneer het verplicht moeten blijven rekenen op donatie levens begint te kosten, is er wel een grens bereikt. Hoewel België een systeem kent waar iedereen boven de 18 jaar automatisch donor is - tenzij men hier bij leven verzet tegen aantekent - staan er maar liefst 1500 mensen op een wachtlijst. Het wegwerken van deze lijst is nochtans niet eens zo moeilijk of onoverkomelijk.

En nee, de wet uitvoeren en bij elk bruikbaar lijk de organen wegnemen, ongeacht de instemming van de persoon of de familie, is absoluut mensonwaardig. Je steelt nu éénmaal niet iemands organen, voor of na diens dood. Er bestaat een veel meer voor de hand liggende oplossing: stop met het orgaansocialisme en laat ieder over zijn eigen organen beschikken zoals hem het beste lijkt.

Dit impliceert dat het ontstaan van een markt in organen mogelijk wordt, en wel één die het steeds groeiende dodental op de wachtlijsten kan terugdringen tot nul zonder bijkomende nadelige effecten. Een vrije markt zou het aanbod sterk verhogen dankzij een financiële incentive bij potentiële donoren. Zonder deze verhoging van het aanbod zal de schreeuw om meer organen alleen maar luider gaan klinken. In de nabije toekomst zullen we steeds maar meer transplantaties nodig gaan hebben. Nu al kent België een jaarlijkse groei van de vraag naar organen van 7% tot 10%, terwijl het - veel te lage - aanbod gelijk blijft.

In Nederland schreef Pamela Stark het boek De Hele Waarheid, waarin zij ervarings- en andere deskundigen aan het woord laat. Ook zij pleit enkele weken geleden in het NRC handelsblad voor de “kapitalistische” oplossing: De kans om veel geld te verdienen met de verkoop van iets wat je bij geboorte gratis meekrijgt, zou wel eens de sleutel kunnen zijn om het orgaantekort op te lossen.

Vele politici zullen huiveren wanneer ze dit pleidooi lezen, maar hun gedachtegang is hypocriet. Men zou niet verstandig genoeg zijn om met zijn eigen organen om te gaan, maar wel perfect in staat zijn om elke vier jaar een politicus aan te duiden die voor ieder zal beslissen hoe om te gaan met de eigen organen. Het paternalisme van de herkozen VLD-senator Patrick Vankrunkelsven, die volledig afkerig staat tegenover vergoedingen voor organen, klinkt goed, maar is onverantwoord ten aanzien van mensen die op wachtlijsten staan en op sterven liggen. Zou u niet tegen de muren oplopen wanneer uw dochter dringend een orgaan nodig heeft, u een bereidwillige verkoper vindt, maar politici de transactie verbieden vanwege hun buikgevoel?

Die verkoper is dan bijvoorbeeld iemand die bij leven heeft verklaart dat zijn organen mogen worden weggenomen in ruil voor x aantal euro's die dan naar zijn erfgenamen gaan. Is dat zo "onethisch"? Is het daarenboven aan de overheid om deze constructie te verbieden?

Ik begrijp dat niet iedereen meteen overtuigd is van mijn presumptie dat de voordelen van vrije orgaanhandel opwegen tegen de mogelijke nadelen. Daarom onderzoeken we in dit artikel ook de potentiële problemen. Zo lijken vele mensen er vanuit te gaan dat bij orgaanhandel de rijken van de armen zullen profiteren. Ze vergeten dan wel dat de enige reden van elke ruil net van de veronderstelling uitgaat dat beide partijen er beter van denken te worden. Anders zou er immers, conform de markt, niet geruild worden. Van exploitatie kan er dus geen sprake zijn wanneer een orgaan verkocht wordt.

En wat met het doemscenario waar mensen gekidnapt worden en hun organen eruit gehaald worden voor een stevige som “losgeld”? Om dit te voorkomen hebben we, zoals voor elke andere misdaad, het gerecht. De prijs van de organen zal dan ook beduidend lager zijn dan wat hij nu is op de zwarte markt, dankzij het verhoogde aanbod. Hierdoor wordt het veel minder winstgevend om iemand open te snijden en zijn organen te verkopen. De gevreesde zwarte markt zou trouwens verdwijnen. Net als bij de legalisering van alcohol in de VS, verdwijnen dan de maffieuze praktijken met de enorme gezondheidsrisico’s en kan je bij degelijke orgaanbanken en medische centra terecht. Deze gecertificeerde instituten kunnen dan voor alle informatie, begeleiding en kwaliteit garant staan.

Je zou je ook kunnen afvragen of er niet gewoon te weinig lijken zijn die geschikte organen voor transplantatie bevatten, iets waar een ander beleid niets aan kan veranderen? Dit is niet het geval. Er zijn volgens berekeningen een 1500 à 2500 geschikte lijken per jaar. Nu worden er 250 donaties gerealiseerd per jaar, waarvan een deel dan ook nog levende donoren zijn. Een vertienvoudiging is dus mogelijk. Daarbij zou ook het aantal afgestane organen door levenden (een nier of een deel van de lever) kunnen toenemen.

En dan de onvermijdelijke laatste vraag: kunnen armen organen dan nog betalen? Dat hangt van de onvoorspelbare prijs af, maar rijken zullen steeds de beste organen kunnen betalen. En dat is maar goed ook, want wanneer inkomen verdienen geen voordeel meer biedt, wie gaat er dan nog produceren? Wel zal een vrije marktconforme fluctuerende orgaanprijs zorgen voor een optimale afstemming van vraag en aanbod. En aangezien uit onderzoek blijkt dat 70% van alle Belgen hun organen willen afstaan na hun dood, zeker wanneer ze er daarenboven ook nog iets aan zouden kunnen verdienen, zal die prijs door het grote aanbod niet al te hoog komen te liggen.

De keuze tussen de weg van het bestaande orgaansocialisme en een orgaankapitalisme waarvan iedereen beter wordt, is trouwens snel gemaakt wanneer je kijkt naar het huidige socialistische systeem waar rijk noch arm aan organen geraken.

Dit opiniestuk werd geschreven door Simon Van Wambeke.

Meer teksten van Vincent De Roeck op Libertarian.be