Open brief aan Siegfried Bracke en Kathleen Cools

Copie aan : Mevrouw Caroline Gennez, Professoren Carl De Vos en Van Istendael, Heren J.M. Dedecker en Luc Van der Kelen

Betreft: Televisie-uitzending: verkiezingsdebat in “Terzake” op Canvas op Woensdagavond 30 mei over fiscaliteit.

Dit debat handelde in hoofdzaak over belastingdruk en de fiscale programma’s van de verschillende politieke partijen. Als kijker zijn wij ontgoocheld achtergebleven. Het programma voldeed volgens ons geenszins aan de doelstellingen, die VRT zelf op haar webstek vermeldt. Wij citeren: “Zoals de VRT het aan zijn opdracht en reputatie verplicht is, wil de omroep de Vlaming zo goed mogelijk informeren en sensibiliseren voor deze belangrijke verkiezingen…. En verder nog:”Ook in financieel moeilijke tijden blijft het de kernopdracht van de openbare omroep om dat op een journalistiek verantwoorde manier te doen.”

Naar onze bescheiden mening voldeed bovenstaande uitzending niet aan deze criteria. Mogen wij ons nader verklaren:

Geen economen: het was vreemd dat bij dit debat geen enkele econoom aanwezig was. Vreemd inderdaad, want fiscale programma’s hebben alles te maken met economie. De hoogte van de belastingdruk en de structuur van de belastingtarieven hebben belangrijke gevolgen voor de werkgelegenheid, de armoede en de creatie van welvaart. De aanwezige expert Professor Van Istendael is een eminent fiscalist, maar geen econoom. Dit ontbreken van een economisch expert heeft geleid tot een debat met zeer betwistbare en weinig verifieerbare stellingen

Betwistbare stellingen: Er kwamen er voornamelijk drie aan bod, nl. dat oplossingen moeten gezocht worden in een betere herverdeling van de welvaart en in een betere of een andere inning van de belastingen en tenslotte dat vermogende personen en de hogere inkomensklasse (nog) zwaarder moeten belast worden. Die stellingen zijn op zijn minst betwistbaar, omdat zij niet de oorzaken van de problemen aanpakken. Die stellingen kunnen dan ook helemaal niet leiden tot oplossingen. Ziehier waarom (erg samengevat en onvolledig om het kort te houden))

1. Welvaart herverdelen

Tijdens het debat werd herhaaldelijk beweerd dat belastingen in hoofdzaak moeten dienen om de welvaart te herverdelen. Dit is o.i. een wijdverbreid misverstand. Belastingen hebben als hoofddoel de overheid toe te laten te voorzien in de nodige collectieve voorzieningen voor de samenleving. Herverdeling van welvaart via belastingen is al duizenden malen geprobeerd, maar is nog nooit gelukt. Misschien jammer voor wie de illusie koestert maar dat zijn de feiten. Herverdeling kan wel effect zijn van de collectieve voorzieningen, maar mag nooit een doel op zichzelf worden. Herverdeling van welvaart kan wel, maar dan juist omgekeerd, door welvaart en de creatie ervan niet te belasten. Even verklaren:

Belastingen zijn gelden die uit de productieve economie worden gehaald, waar ze waren geïnvesteerd. Wanneer die investeringen onttrokken worden aan de economie creëren zij werkloosheid en dus armoede. De belastingdruk moet dan ook zo laag mogelijk gehouden worden. Hoe meer geld in de productieve economie blijft, hoe minder de armoede een kans maakt en hoe meer werkgelegenheid er gecreëerd wordt. Ook de socialisten hebben begrepen dat we langer gaan moeten werken om de armoede te bestrijden.

Belangrijk is dan na te gaan, wat de overheid doet met het belastinggeld dat zij uit de productieve economie heeft weggehaald. Het antwoord is ontluisterend. Volgens een studie van de Europese Centrale Bank, wordt dit geld in België voor 48 % verspild, vooral aan een inefficiënte en veel te omvangrijke overheidsbureaucratie. In ons land is 27 % van de beroepsbevolking in dienst van de overheid tegenover 13 % in Nederland. De overheid legt bij ons beslag op ongeveer 50 % van onze welvaart, tegenover 35 % voor Ierland, het op één na meest welvarende land van de EU. Op basis van bovenstaande studie kan die verspilling berekend worden op ongeveer 72 miljard Euro per jaar. Wellicht is dit cijfer een maximalistische overschatting, maar zelfs het VOKA komt op 50 miljard. Zelfs de helft ervan is vele malen méér dan gelijk welke fraudebestrijding ooit zou kunnen opbrengen. Let wel, ook de ambtenaren erkennen nu dat ze veel efficiënter kunnen werken, tenminste als ze daartoe de kans krijgen van de politici. De overheid zal maar efficiënt kunnen werken als men ook aan de structuren gaat werken: grondig vereenvoudigen en enkel de kerntaken overhouden. Hetzelfde geldt voor de wetgeving (tenslotte is dat wat ambtenaren uitvoeren). Die is hopeloos kafkaïaans ingewikkeld en zelfs de slimste ambtenaren en de snelste computers zullen daar over blijven vallen. Rudy Aernoudt heeft dit alles zeer duidelijk gemaakt op zijn persconferentie van 31 mei. Beter geen regels dan zo'n regels (bijna elk jaar 80000 paginas Staatsblad).

Het voornaamste gevolg van die misgroei is een torenhoge belastingdruk om die misgroei in het overheidsapparaat te betalen. Maar dit is dan weer de voornaamste oorzaak van onze veel te hoge werkloosheid. Wegens de excessieve fiscale en parafiscale afhoudingen liggen de netto lonen veel te laag en de loonkost te hoog. Iemand met een loonkost van € 2.500 houdt hiervan slechts € 1.000 netto over. Netto besteedbaar is het nog minder want dan komen BTW, accijnzen en allerlei andere heffingen om de hoek kijken. Het is dan ook niet verwonderlijk dat 1.200.000 mensen aan de kant blijven staan en liever niet gaan werken. Die 1.2 miljoen is inderdaad het aantal uitkeringsgerechtigden bij de RVA, wat onze werkelijke werkloosheid brengt op 24 % van de beroepsbevolking. De opgesmukte statistieken van de overheid hebben geen enkele waarde, omdat zij een groot deel inactieven niet meetellen. We zijn zover gekomen dat de RVA zelfs meer mensen betaalt om niet te werken (loopbaanonderbrekingen, brugpensioen, etc.) dan werklozen.

2. Betere inning van belastinggelden

Dit is natuurlijk een nobel doel, maar grijpt zoals de eerste stelling weer naast de oorzaken van zowel de hoge werkloosheid als de toenemende werkdruk van de slinkende groep productieve Belgen. Waarom zullen pogingen om de belastingen beter te innen geen oplossing bieden en geen mééropbrengst brengen? Het antwoord is eenvoudig. Er wordt geraamd dat circa 15 % tot 20 % van onze welvaart gecreëerd wordt door zwartwerk. Gaat men die welvaart belasten, dan creëert men bijkomende armoede, omdat dit zwartwerk gewoon gaat wegvallen. Als dit werk “wit” wordt, verdient de zwartwerker niet veel méér dan het stempelgeld met als enig gevolg, dat hij zal stoppen met werken en de rangen van de steuntrekkers bij de RVA zal gaan vervoegen. Zwartwerk is een symptoom, dat zich voordoet bij een excessief hoge belastingdruk. Men moet niet het symptoom bestrijden, maar de oorzaak wegnemen, dus….de belastingdruk verlagen en dus de overheid saneren en haar wettelijk kader drastisch vereenvoudigen. Het zwartwerk zal dan vanzelf verdwijnen.

3. De stelling van Caroline Gennez dat men het geld moet gaan zoeken bij de hoge inkomens en de grote vermogens klopt evenmin

Ten eerste worden de hoge inkomens in ons land nu reeds veel te zwaar belast en gaat 2/3 van dit inkomen nu reeds naar de overheid. Er zijn ook reeds diverse vermogensbelastingen, zoals belasting op onroerend goed (onroerende voorheffing), erfenisrechten, schenkingsrechten. Allemaal inkomen dat voortvloeit uit inkomen dat reeds belast werd voor het vermogen verworven werd. Ook het inkomen uit vermogen wordt bij ons zeer zwaar belast. Winst uit vennootschappen, die uitgekeerd wordt aan de investeerders, wordt tweemaal belast. Eerst aan 34 % in de vennootschap en dan nog eens met 25 % op het saldo bij de uitkering . In totaal is dit 50.50 %. Zelfs de gewone burger die dikwijls enkel een spaarboekje (lees : netto gespaard inkomen) als “vermogen” heeft wordt zodanig belast dat na aftrek van inflatie en bankkosten het rendement negatief is. Risicodragend kapitaal, zou juist niet mogen belast worden, omdat investeren dan niet meer loont. Waarom moet men het meest ondernemende deel van de bevolking nog eens zwaarder gaan belasten? Het is juist dit deel van de bevolking dat zorgt voor de investeringen en dus onze werkgelegenheid creëert. Ook geldt hier de stelling dat vermogens belasten neerkomt op het onttrekken van investeringen aan de productieve economie, gelden die dan overgemaakt worden aan een verkwistende overheid. Een betere manier om armoede en werkloosheid te creëren bestaat er niet. In de ons omringende landen heeft men dit eindelijk ingezien en heeft men overal de vermogensbelastingen afgeschaft. Caroline Gennez is een interessante dame, maar op gebied van economische kennis loopt zij blijkbaar vast in populaire slogans.

4. De Vlaktaks

Over dit onderwerp zijn al vele studies gepubliceerd, zowel door voor- en tegenstanders. Spijtig genoeg zijn er weinigen die dit eenvoudige systeem goed begrijpen. De naam is zelfs misleidend. Elke taks met een uniek tarief maar met een vrijstellingbodem, heeft infeite een oneindig aantal belastingsvoeten en is door zijn constructie altijd progressief. Men betaalt alleen nooit meer dan het nominale tarief en steeds zal het wat minder zijn.

Het was spijtig dat Professor Van Istendael enkel een studie aanhaalt van een tegenstander. Dat sociaal bloedbad waarnaar hij verwees is trouwens meer een kreet dan de werkelijkheid. Zelfs de laatste studie van Professor Decoster die bijna als enkeling een vrij hoog tarief vindt van 38% (wat misschien te wijten is aan de microsimulatiemethodiek en daarom ook realistischer is, maar dan indirekt aantoont dat de verarming rëel is want we hebben teveel lage inkomens) komt tot de conclusie dat er (beperkte verschillen zijn maar dat vooral de hogere inkomens winst doen. Dat er verschillen zijn is evident, daarom wil dit niet zeggen dat het huidige systeem een ideale referentie vormt. Zelfs deze minder optimistische studie vindt dat de huidige marginale belastingsniveaus veel te hoog zijn (soms tot 60 à 80%) en vindt een minimale jobcreatie van zo’n 43000 voltijdse jobs. Dus in elke geval een veel beter systeem dan het huidige systeem dat een hoogste schijf heeft van 50% maar door een combinatie van effecten kan dit substantieel hoger zijn. De studie van Decoster houdt ook geen rekening met de veel lagere inningskost en te verwachten verhoging van de ontvangsten omdat ontwijking veel minder lonend wordt. De studie van Decoster houdt vooral ook geen rekening met de economische dynamiek die kan uitgaan van een lagere belasting op de meest productieve werknemers. Een kleine bijkomende jaarlijkse economische groei zorgt na enkele jaren al snel voor een bredere belastbare basis, waardoor de vrijstelling steeds verder kan verhoogd worden. Op termijn wordt iedereen er beter van.

Er bestaan zeer degelijke studies, die aantonen dat een vlaktaks van 25 % à 27% ruim voldoende is en evenveel inkomen voor de overheid zal genereren dan ons huidig veel te ingewikkeld en onrechtvaardig stelsel. Met bovendien het grote voordeel dat de werkgelegenheid spectaculair zal toenemen. Trouwens de bevindingen in diverse Oostbloklanden die een vlaktaks hebben ingevoerd zijn uitermate positief. De werkelijkheid is nog altijd een betere graadmeter dan theoretische studies, die dikwijls gebaseerd zijn op de beste maar nog steeds onrealistsische hypotheses.

5. Wat is dan uiteindelijk de beste (en de enige) oplossing voor onze basisproblemen (welvaart, armoede en werkgelegenheid)?

Op basis van de studie van de Europese Centrale Bank (ECB) ligt de echte oplossing voor de hand, nl. het overheidsbeslag halveren. Ons land telt 1.100.000 mensen in overheidsdienst (vast benoemden + contractuelen , Dit is 500.000 teveel, indien men de ECB mag geloven. Die halvering kan gebeuren op een tijdspanne van bv. 10 jaar, o.m. door het niet vervangen van ambtenaren bij de op pensioenstelling.

Daardoor zal men dan ook in staat zijn de belastingdruk te halveren. De gevolgen zullen spectaculair zijn: de werkloosheid en de armoede zullen verdwijnen (of eerder: we gaan terug naar een situatie zoals begin jaren zeventig). De economie zal dermate groeien dat overtollige overheidsambtenaren zonder enig probleem in de private economie zullen terecht kunnen. Ook het zwartwerk en de fiscale fraude zullen vanzelf wegvallen.

Hetzelfde soort analyses zijn natuurlijk ook nodig om onze gehele samenleving te herorganiseren. Men moet niet tegen de Sociale Zekerheid zijn om in te zien dat een drastische vereenvoudiging aan de orde is. Hetzelfde geldt hier: we moeten terug naar de basisuitgangspunten in plaats van het huidige misgroeide systeem als referentie te nemen. Het zelfde geldt voor de vergrijzingsproblematiek: laat mensen werken wanneer ze dat nog willen en bevorder pensioenopbouw via kapitalisatie i.p.v. gretig de spaarcentjes af te romen om de huidige verspilling gaande te houden. Of heeft deze generatie geen morele verplichtingen meer tegenover de volgende generaties?
Men kan zich terecht de vraag stellen waarom het zo moeilijk blijkt te zijn het 'gezond verstand' te gebruiken en eenvoudige oplossingen ingang te doen vinden terwijl men werkelijk blind moet zijn om niet in te zien dat het huidige systeem niet meer werkt. Misschien is dit een goede vraag voor Kathleen Cools, waarover ik lees dat zij filosofie heeft gestudeerd.

Eric Verhulst en Willy De Wit

Respectivelijk voorzitter en medewerker van de socio-economische denkgroep “WorkForAll”