De ontkerstening van Vlaanderen en de nieuwe moraal (cleppe.be)

De Basiliek van Koekelberg: in de jaren ’30 van de 20ste eeuw moest het de centrale almacht van de Katholieke Kerk op de moraal symboliseren. Wordt het in de toekomst een Moskee die met de Islammoraal het huidige individualisme bestrijdt? Of tikt de echte demografische tijdbom in het nadeel van zij die in de Islamitische wereld een achterhoedegevecht leveren tegen de torens van Dubai?

Een interessant artikel door Koenraad Elst doet het verhaal van de ontkerstening in Vlaanderen. Elst beschrijft wat iedereen inderdaad zal bevestigen: de Katholieke Kerk heeft in vrij korte tijd haar bijzonder groot moreel gezag volledig verloren in ons land.

Officiële standpunten van de Katholieke Kerk, inzake euthanasie, zelfmoord, abortus, seksuele betrekkingen en huwelijk kennen geen enkel draagvlak meer in de Vlaamse maatschappij.

Elst maakt de bemerking dat de zogenaamde relance van het geloof in de V.S. ook niet moet overdreven worden. En inderdaad, ook daar begint de “evolutie”: Zo voerde Massachusetts in 2004 een regeling voor het homohuwelijk in. Aanzetten voor een euthanasieregeling vonden plaats in Oregon (1994), Texas (1999) en California (2005) . In 2006 waren 60% van de Amerikanen trouwens voorstander van euthanasie. Ook abortus geniet er een brede maatschappelijke steun: 77% van de bevolking was in 2003 voorstander van abortus, al dan niet met beperkingen.

Elst maakt de voorspelling dat vertegenwoordigers van de Katholieke Kerk in Vlaanderen wellicht “hun levensbeschouwelijke identiteit voortaan scherper gaan affirmeren”, scherper dan Godfried Danneels dat op dit moment doet. Goed mogelijk, en wellicht ook wenselijk, want iedereen is gebaat met de strijd der ideeën, en dat is enkel mogelijk wanneer men oprecht uitkomt voor de eigen overtuiging. Vraag is alleen of de ideeën die een Monseigneur Léonard, de gedoodverfde opvolger van Danneels, predikt, wel succes zullen hebben in onze maatschappij.

Immers is met het wegvallen van het moreel gezag van de Kerk geen vacuüm ontstaan. Er heerst in gans het Westen op dit moment een bijzonder wijd verspreide individualistische moraal, waar een heilig respect voor het individu vooropstaat. Dit is althans zo wanneer men de huidige situatie in historisch perspectief bekijkt, en dan kan men enkel concluderen dat het individualisme nog nooit zo sterk was als op dit moment van de geschiedenis.

In tegenstelling tot de vorige moraal, die van de Kerk, wordt de nieuwe individualistische moraal niet meer van boven naar beneden uitgedragen, maar eerder op een gedecentraliseerde wijze. Waar vroeger Mijnheer Pastoor de parochianen de moraal las, is moraal nu iets dat ontstaat vanuit de botsing der private overtuigingen.

Uiteraard is dit ietwat karikaturaal geschetst. In het verleden verdedigde de moraal van de Kerk op bepaalde cruciale punten ook een zeer individualistische visie, en heden ten dage worden rechten van individuen nog steeds vaak zwaar geschonden, ook in het Westen.

De vraag die zich men moet durven stellen is, of de individualistische moraal, zoals die nu op gedecentraliseerde wijze gedijt, wel bestand is tegen aanvallen van buitenaf. Wat als de demografie in het Westen de positie van de aanwezige Moslimbevolking zodanig versterkt dat zij erin slagen om de individualistische moraal te verdringen door een opnieuw gecentraliseerde religie? Wat als de Staat erin slaagt om het laken volledig naar zich toe te trekken, nu het concurrerend instituut dat de Kerk was geen macht meer heeft?

Voorbeelden uit het verleden zijn bekend. De Russische Hanzehandelsstad Novgorod, waar handel, vrijheid en individualisme hoogtij vierden, werd in 1570 tot op de grond vernietigd door de Russische Tsaar. Het individualisme in Rusland is nooit meer van de grond gekomen, en zoals bekend is het land een vruchtbare voedingsbodem voor autoritaire politieke systemen.

Talrijk zijn echter ook de voorbeelden die het omgekeerde illustreren: de Italiaanse steden, hoewel militair zwak, hebben nooit hun liberale ideologie verloren, onder welke heerser dan ook. Hetzelfde kan men zeggen van de lage landen en Engeland, die de liberale traditie nooit hebben verloren, ondanks alle oorlogen en ideologische pogingen. De gevluchte havelozen die naar Amerika vluchtten hebben het land uitgebouwd tot een ongekend ontwikkelingsniveau dat door wereldwijde verspreiding van ideologie en technologie de oude autoritaire restanten van de landen van oorsprong aanvalt. Eén les zou daaruit duidelijk moeten blijken: onderschat nooit de kracht van een moraal. Er is al een Russische Tsaar nodig, die erin slaagt om een gemeenschap volledig te verwoesten en iedereen te vermoorden, om een moraal te doen verdwijnen.

Bovendien mogen we de wereld buiten het Westen niet uit het oog verliezen. Die maakt op dit moment een evolutie mee die qua snelheid zijn gelijke niet kent in de geschiedenis. Landbouwsystemen veranderen op vijf jaar tijd door mobiele telefonie, de individualistische ideologie die het internet meebrengt dringt de donkerste krochten van de woestijnmoraal binnen, en heuse financiële centra ontstaan op plaatsen waar dertig jaar voordien nauwelijks iemand woonde. Dorpsoudsten, ayatollahs en feodale leiders proberen hun positie te verdedigen, maar weten dat zij een achterhoedegevecht leveren.

De ware demografische tijdbom is niet de Islamitische bevolking in het Westen. De ware demografische tijdbom is de bevolking in de derde wereld, wiens moraal langzaam maar zeker de oude moraal van de heersende klasse zal ondermijnen. Er is wel al eens beweerd dat de regimes van de derde wereld minder onbeschaafd zijn dan hun onderdanen. Als dat ooit al waar is geweest, zal dat in de toekomst alleszins veranderen.

Ook het feit dat de Kerk als concurrerend instituut verdwenen is, is wellicht geen voorbode van een Staat die al haar duivels ontbindt. De Staat is, hoe vervelend ze ook nog altijd is, meer en meer een speelbal aan het worden van internationale geldstromen, migratiestromen en alsmaar kritischer burgers.

Het zal echter niet vanzelf gaan, zoals de liberalen in de 19de eeuw verkeerdelijk geloofden. Eenieder die de individualistische moraal aanhangt, zal die moeten verdedigen. Gelukkig heeft de mensheid zich verbazend snel hersteld van de gruwelijke aberraties uit de 20ste eeuw. Het is dan ook eigen aan de mens om uiteindelijk ook die moraal te verdedigen die het meest aansluit bij wat het menselijk zoogdier is: een redelijk denkend en handelend wezen, dat alle aspecten van het dierenrijk van nature afstoot. Een mens die eens geproefd heeft van de geneugten van de meest menselijke der ideologieën, het individualisme, zal dan ook niet snel bereid zijn die op te geven.