Lijst Dedecker en de kiesdrempel (Hoegin)

Deze of volgende week zullen De Standaard en de VRT, tenminste als alles volgens plan verloopt, de resultaten van hun driemaandelijkse peiling publiceren. Deze peiling zal de eerste zijn waarin de Lijst Dedecker zal voorkomen, en daarom wordt er ook met spanning naar uitgekeken. Maar wat zullen de gevolgen zijn?

Boudewijn Bouckaert liet in een interview met Het Laatste Nieuws optekenen dat wat hem betreft twee procent in de peilingen de grens is tussen zijn en niet-zijn voor Lijst Dedecker. Ik denk dat die grens hoger ligt, namelijk rond de vier procent. Die grens is overigens niet specifiek voor de Lijst Dedecker, maar geldt evenzeer voor Groen!, en in het verleden ook voor SPIRIT, Vivant en de N-VA.

Nuchter beschouwd kan men zeggen dat er voor kleine partijtjes drie zones te onderscheiden vallen rond de kiesdrempel van vijf procent: de eerste zone gaat tot vier procent (A), de tweede van vier tot zes procent (B), en de derde start vanaf zes procent (C). Een partij die in zone A zit heeft nagenoeg geen kans om bij de verkiezingen zetels binnen te halen, en zal een sterke druk voelen, ook van binnenuit, om een kartelpartner op te zoeken. Vivant en SPIRIT zaten en zitten zonder twijfel in deze zone, en voor SPIRIT staat het opblazen van het kartel met de sp.a dan ook gelijk met electorale zelfmoord.

Een partij die in zone B zit heeft het veel moeilijker. Enerzijds kan die partij wel een zetel binnenrijven in één van de kieskringen, zoals de N-VA in 2003 bewees, maar op veel meer dan één of twee zetels moet zo'n partij niet hopen. Anderzijds gaan een groot aantal stemmen verloren, en vaak maakt de kiesdrempel daarbij zelfs niet eens het verschil. Zowel Groen! als de N-VA kunnen ervan meespreken. Gevolg is dat potentiële kiezers uitwijken en strategisch voor één van de grotere partijen stemmen, terwijl net die stemmen het verschil kunnen maken tussen één of geen zetel in een kieskring.

Van zodra een partij erin slaagt zes procent of meer te halen, kan ze in meerdere kieskringen zetels binnenhalen, en verdwijnt de druk om in een kartel te stappen met een partner. Dat betekent niet dat de roep om een kartel zal verdwijnen, zoals de partijleiding van Groen! ondervindt, zeker als de partij in de peilingen stilaan weer richting kiesdrempel zakt. Maar wanneer een partij consequent meer dan zes procent haalt verdwijnt uiteindelijk ook de druk van buitenaf om een kartel te vormen. Vier jaar geleden stond Agalev onder grote druk om toch maar een kartel te vormen met sp.a-SPIRIT, maar na de verkiezingen van 2004 is van die druk vrijwel geen sprake meer.

Voor de Lijst Dedecker is het dus uitkijken naar de uitslag van de komende peilingen: ligt de uitslag in zone A, zal de druk om toch maar in een coalitie te stappen met het Vlaams Belang en VLOTT groter worden. Slaagt de partij erin zone C te bereiken, kan ze zonder veel problemen alleen naar de kiezer stappen, maar als ze in zone B blijft hangen, zal er de komende maanden ongetwijfeld veel energie gebruikt moeten worden, zowel intern als extern, om te verantwoorden waarom de lijst alleen naar de kiezer wil gaan. Of niet alleen naar de kiezer durft te gaan.

Een andere factor is natuurlijk ook welke uitslag de media en de politici Lijst Dedecker gunnen. Zo heeft het Vlaams Belang er belang bij Lijst Dedecker onder de grens van vier procent te praten, doch echter niet té ver onder die grens om nog tegenover de eigen achterban te kunnen verklaren waarom Jean-Marie Dedecker de derde plaats op de senaatslijst zal mogen bekleden. Politici van CD&V en N-VA zullen de partij dan weer liever net boven of onder de kiesdrempel van vijf procent plaatsen om de interne strijd bij Lijst Dedecker in combinatie met de effecten daarvan op het Vlaams Belang aan de gang te houden. Als dat er uiteindelijk toe leidt dat Lijst Dedecker alleen opkomt en toch geen zetels haalt winnen zij twee keren: minder oppositiezetels op rechts, en zelf afgetekend groter dan het Vlaams Belang. Eenzelfde verhaal geldt eigenlijk voor de VLD, al zal daar ook de rancune tegenover de persoon van Jean-Marie Dedecker een rol (blijven) spelen. sp.a-SPIRIT kan ondertussen met plezier vanop de zijlijn toekijken en hopen dat rechts zo zwak mogelijk uit de kiesstrijd zal komen, terwijl de hele discussie om begrijpelijke redenen de kouwe kleren van Groen! en haar kiezers niet kan raken. Zij hebben overigens al meer dan genoeg aan hun eigen electorale problemen.