Liberale leiders blijken opnieuw veel linkser dan ze voorwenden

In Trouw verscheen deze week het bericht "StemWijzer plaatst Rutte bij het programma van D66" (zie de tekst onderaan). Rutte is de lijsttrekker van de VVD, de nederlandse VLD zeg maar, en D66 zijn de links-liberalen, met wat goede wil te vergelijken met Spirit. Uit de individuele keuzes die Rutte maakt op het programma StemWijzer blijkt dat hij dichter bij het programma van D66 staat dan bij het programma van zijn partij.

Verbaast ons dat nog van liberale leiders ? Dit fenomeen zien we in België maar al te zeer: vele leiders en verkozenen van VLD, CD&V en N-VA bv. zijn eigenlijk veel linkser dan het programma van hun partij. Sommige zeggen zelfs openlijk dat ze even goed bij de socialisten hadden kunnen zitten (Ivo Belet letterlijk dan, Verhofstadt vooral op de schoot van Freya). En in de woorden van Jean-Marie de Decker hoort Mathias de Clercq eigenlijk meer bij de PVDA dan bij de VLD.

Het is kiezersbedrog om de mandaten die door de kiezers van die partijen worden verkozen aan dergelijke mensen te geven. De VLD is bij ons wellicht het meest manifeste voorbeeld van dat kiezersbedrog, maar niet het enige.

De perversiteit van de politieke manipulatie blijkt overigens ook duidelijk uit de kloof die er is tussen de uitslag van parlementsverkiezingen en die van referenda. Een van de belangrijkste redenene waarom de partijen tegenr eferenda zijn, is omdat daaruit duidelijk zou blijken dat de partijen hun kiezers niet vertegenwoordigen en dus hun legitimiteit zouden verliezen.



------

Op internet kunnen mensen aan de hand van dertig stellingen hun politieke voorkeur bepalen (www.stemwijzer.nl). Het is de zestiende keer dat de StemWijzer (initiatief van het Instituut voor Publiek en Politiek) kan worden gebruikt. Nieuw is deze keer dat mensen hun stellingen kunnen vergelijken met die van de politieke partijen, en dat er doorverwezen wordt naar die websites.

De lijsttrekkers van de grootste politieke partijen waren gisteren bijeen voor de start van de nieuwe StemWijzer. Die verliep chaotisch, doordat de techniek de lijsttrekkers in de steek liet. Zo kwamen premier Balkenende (CDA) en Femke Halsema (GroenLinks) niet aan een stemadvies. Mark Rutte (VVD) kon de stellingen wel beantwoorden, maar kwam tot zijn schrik op D66 uit. Zijn eigen VVD paste zelfs het minst bij zijn voorkeur.

Toch roemen de politici het nut van de StemWijzer als hulpmiddel voor mensen om hun keuze te bepalen. Het is in verkiezingstijd steevast een van de bestbezochte Nederlandse websites, met meer dan twee miljoen afgegeven stemadviezen bij de laatste Tweede-Kamerverkiezingen.

Maar kritiek is er ook altijd geweest. Volgens André Krouwel, politicoloog aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, gaat de StemWijzer ervan uit dat kiezers hun stemgedrag uitsluitend laten afhangen van de beloften voor de toekomst die partijen doen. „Terwijl die kiezers in het stemhokje ook terug in de tijd kijken: hoe betrouwbaar zijn partijleiders bijvoorbeeld gebleken?”

Krouwel heeft samen met Trouw de afgelopen weken gewerkt aan een alternatief waarin dergelijke vragen wel aan de orde komen. Dit ’KiesKompas’ wordt volgende week gepresenteerd via kieskompas.nl.